تب داغ پیروی از سبک «سهراب سپهری» در تاجیکستان

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: کتاب «نغمه‌های تاجیکی» اثر شاه‌منصور شاه‌میرزا، شاعرسرشناس تاجیکستانی است که در سال ۱۳۹۹ در دهلی‌نو هندوستان و سال ۱۴۰۰ در تهران از سوی نشر شاعران پارسی‌زبان منتشر شد. شاه‌منصور شاه‌میرزا (خواجه‌آف)، متولد ۷ مه سال ۱۹۷۱ (۱۷ اردیبهشت سال ۱۳۵۰ هجری خورشیدی) در استان سُغد (با مرکزیت خجند)، تاجیکستان و دانش آموخته رشته روزنامه‌نگاری دانشگاه ملی تاجیکستان (سال ۱۹۹۲) است. او از سال ۲۰۰۶ تا امروز کارشناس تاجیکستان در موسسه فرهنگی اکو ست. ازاین شاعر و پژوهشگر زبان تا امروز، تالیفات زیادی در حوزه زبان و ادبیات فارسی منتشر شده است. کتاب «نغمه‌های تاجیکی» دارای ۴۰ غزل با محتوای زبان فارسی، اشتراک فارسی‌زبان‌ها، اجتماعی و عاشقانه جدیدترین اثر اوست. به منظور معرفی این کتاب و بررسی وضعیت شعرامروز تاجیکستان و میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری شاعران تاجیکستان از شاعران دیگر کشور‌های فارسی زبان با این شاعر تاجیکستانی گفتگو کرده‌ایم.

بهره گیری از اسطوره‌ها در شعر امروز

شاه‌منصور شاه‌میرزا درباره لزوم بهره‌گیری از اسطوره‌های زبان فارسی توسط شاعران معاصر اظهار می‌کند: هیچ شاعر و نویسنده‌ای نمی‌تواند مدعی شود که از شاعران و نویسندگان بزرگ که در قرن‌های گذشته زندگی می‌کردند تاثیر نگرفته و به تنهایی ابداع یا ابتکاری داشته است. بنده هم در شعرهایم جای‌جایی از حافظ و جای‌جایی از مولانا و فردوسی و شاعران معاصر ایران و تاجیکستان تاثیرپذیرفته ام.

تاثیر پذیری شاعران تاجیکستان از شاعران معاصر ایران

وی در پاسخ به این سؤال که آیا دیگر شاعران تاجیکستانی نیز از شاعران ایرانی تأثیر پذیرفته‌اند؟ می‌گوید: شعر ایران، افغانستان و تاجیکستان در نحو کلمات و اصطلاحات، تفاوت‌هایی دارند، اما در کلیت و فضاسازی شعر، یکی هستند. شعر امروز تاجیکستان از آثار شاعران بزرگ پارسی‌زبان و تا حدودی از شعر شاعران روسی تأثیر می‌پذیرد، اما باید اعتراف کنیم که بیشترین تأثیر را از شعر معاصر ایران گرفته است.

در تاجیکستان شاعرانی مانند نیما، بهار، فروغ، نادرپور، سهراب سپهری، اخوان ثالث، پروین اعتصامی، رهی معیری، سیمین بهبهانی و قیصر امین پور، فاضل نظری و شفیعی کدکنی، علیرضا قزوه و... طرفداران زیادی دارند و از آثار این شاعران پیروی می‌شود. این پیروی از شاعران معاصر ایران تا حدی است که در برخی موارد به قول ما تاجیکستانی‌ها برخی از شاعران ما سهراب بیمار، یا به قول شما «سهراب زده» شده‌اند و سعی می‌کنند با پیروی از او آثاری را خلق کنند. در زمان‌هایی سهراب، بیشترین تأثیر را بر شعر تاجیکستان و حتی فارسی زبانان آسیای میانه داشت و ترجمه اشعار سهراب به زبان ازبکی در ازبکستان جایزه کتاب سال عنوان گرفت.

وی می‌افزاید: بعضی از شاعران تاجیکستان، غزل‌سرا‌های خوبی هستند و زنده‌یاد، لایق شیرعلی را می‌توان پیش صف این شاعران دانست که کتاب «روح رخش» از او در ایران چاپ‌شده بود. بنده فکر می‌کنم او به غزل جامه‌ای نو دوخت و پوشاند. از دیگر شاعران برجسته تاجیکستان می‌توان به استاد مومن قناعت، بازار صابر، گلنظر، فرزانه، عبدالجبار سروش و سیاوش جنیدی اشاره کرد که در شعر نوین پیشتازند.

واژه‌های مشترک در شعر کشور‌های فارسی زبان

وی خاطرنشان می‌کند: در دو دهه گذشته و همزمان با اوج‌گیری ارتباط شاعران فارسی زبان در شبکه‌های مجازی و همچنین برگزاری سمینار‌ها شاعران کشور‌های فارسی‌زبان بر یکدیگر تأثیرات فراوانی گذاشته‌اند.

اگر واژگانی را که شاعران مختلف کشور‌های فارسی زبان استفاده می‌کنند با یکدیگر قیاس کنیم، متوجه می‌شویم واژگانی از افغانستان و ایران وارد شعر تاجیکستان شده است. زنده‌یاد استاد گلنظر که مؤلف سرود ملی تاجیکستان است، نقل کرده بود که بعضی از شاعران تاجیکستان نام گُل‌هایی را در شعرهایشان استفاده می‌کنند که آن نام‌ها را از شعر شاعران ایران گرفته‌اند و خودشان آن گل را هیچ‌گاه ندیده و بویش را استشمام نکرده اند.

این شاعر نامدار تاجیکستان می‌گوید: از زمان رودکی تا امروز، تأثیر شعر را بر آثار دیگر شاعران فارسی زبان مشاهده می‌کنیم. هر چقدر شاعران کشور‌های فارسی‌زبان در برنامه‌های ادبی و فرهنگی کشور‌های همدیگر شرکت کنند ما شاهد نزدیکی بیشتر زبان و ادبیات این کشور‌ها با یکدیگر خواهیم بود و در نتیجه به پاسداشت زبان فارسی کمک‌های زیادی می‌کند.

در تاجیکستان افتخار ما شعرماست. هر جا می‌رویم شعر، شناسنامه ماست. در هر محفلی که غربی‌ها و غیرفارسی‌زبانان حضور داشته باشند، ما شعر‌هایی از سعدی، خیام و دیگر شاعران می‌خوانیم و می‌گوییم ما نوادگان و میراث بران این شاعرانیم و با احترام زیادی از سوی آن‌ها روبه‌رو می‌شویم که بنده بار‌ها شاهد این احترام از سوی مردم دیگر کشور‌ها بوده‌ام. شعر از همان لالایی مادر تا روزی که ما را به خاک می‌سپارند، در همه مراسم با ما همراه است و با آن زندگی می‌کنیم.