علت مقاومت زنان سالمند ایرانی در برابر ازدواج مجدد چیست؟

به گزارش مجله خبری نگار، یکی از چالش‌های مهم در جوامع امروزی، افزایش جمعیت سالمندان است. طی دوران سالمندی، احتمال ایجاد یک سری تغییرات جسمی و روانی افزایش می‌یابد، در نتیجه توانایی سازگاری تعداد زیادی از افراد، کاهش یافته و مستعد آسیب پذیری بیشتری می‌شوند.

آمار‌ها بیانگر این است که سالانه ۱.۷ درصد جمعیت جهان و ۲.۵ درصد جمعیت افراد ۶۵ سال و بالاتر، افزایش می‌یابد. به طوری که پیش بینی شده در قرن بیست و یکم جمعیت سالمندان به بالاترین حد خود برسد. 

این چالش به موقعیت جمعیتی کشور ایران نیز مربوط می‌شود و با توجه به آمار‌های جمعیتی گزارش شده، انتظار می‌رود جمعیت بالای ۶۰ سال کشور تا سال ۱۴۲۹ به ۲۴ درصد برسد.

آن گونه که متخصصان امر می‌گویند: ایران نیز مانند بسیاری از دیگر کشور‌های دنیا، باشتاب بالای سالمند شدن جمعیت، در حال تغییر الگوی جمعیتی به سمت اصطلاحا خاکستری شدن است. به همین دلیل حمایت و مراقبت از افراد سالمند مساله‌ای مهم برای سیستم‌های بهداشتی کشور ما است.

نیاز افراد به حمایت اجتماعی در دوره سالمندی افزایش می‌یابد و آسیب پذیری روانی - اجتماعی نیز با خطر بالای مرگ و میر همراه است که خود به عوامل متعددی بستگی دارد. از جمله این عوامل رایج در دوره سالمندی، می‌توان به تنها زندگی کردن و احساس تنهایی اشاره کرد.

مطالعات نشان داده اند: احساس تنهایی در طول زندگی، تقریبا در یک سوم سالمندان مشاهده می‌شود.

در رابطه با همین موضوع و با تمرکز روی زنان سالمند، محققانی از دانشگاه علوم پزشکی بابل اقدام به انجام مطالعه‌ای کیفی کرده اند که در آن، موانع ازدواج ﻣﺠﺪد در زنان ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ ایرانی به عنوان یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای غلبه بر احساس تنهایی مورد بررسی قرار گرفته است.

در این تحقیق تعدادی از زنان سالمند ساکن شهر بابل که ﺣﺪاﻗﻞ یک ﺳﺎل از ﺷرایط ﺗﺠﺮد، ﺑﯿﻮﮔﯽ یا ﻃﻼق از ﻫﻤﺴﺮﺷﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ بود وتوانایی برقراری ارتباط مؤثر و تمایل به مشارکت در تحقیق داشتند، بهره گرفته شده است. این افراد با کمک ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ استاندارد علمی، داده‌های مورد نیاز پژوهشگران را فراهم آورده اند.

بر اساس نتایج به دست آمده از این تحقیق، سنت‌ها و هنجار‌های نهادینه شده در جامعه، افکار دیگران و تابو بودن این مسئله نگرانی و موانعی را برای زنان به منظور ازدواج مجدد ایجاد می‌کند.

به گفته سمانه پورهادی، پژوهشگر مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی بابل و همکارانش، با مرگ همسر قابلیت مشارکت و مذاکره در بخش‌های مختلف زندگی از دست می‌رود و تنها زیستن به طور مستقل، با خطر بالای مرگ و میر همراه است و تاثیر زیادی بر شرایط روانی افراد سالمند دارد.

آن‌ها می‌گویند: با توجه به معذب بودن، شرم و حیا و عدم شفافیت زنان ایرانی نسبت به خواسته هایشان که می‌تواند با حفظ استقلال و تطابق با شرایط زندگی افراد مرتبط باشد، یکی از بارز‌ترین نکات در جهت افزایش آگاهی افراد جامعه و ارتقا ازدواج مجدد زنان سالمند، اهمیت و توجه به اعتقادات، فرهنگ و ارزش‌های اخلاقی حاکم بر جامعه و خانواده است.

طبق یافته‌های این تحقیق، از جمله دیگر مسائل مهم سالمندان تنها را می‌توان تعصبات رایج و دیدگاه‌های نامناسب فرزندان و سایر اطرافیان، پیرامون ازدواج مجدد آن‌ها عنوان کرد. در این خصوص سالمندان باید نسبت به خود و نیازهایشان شناخت پیدا کرده و این آگاهی را افزایش دهند.

به اعتقاد پورهادی و همکارانش، لازم است فرزندان، والدین، سایر اطرافیان و به طور کلی همه افراد جامعه نسبت به حقوق یکدیگر احترام و ارزش قائل شوند و عدم تعدی از این حقوق را به طور جدی پیش بگیرند، چرا که ازدواج در دوره سالمندی می‌تواند راه حلی به منظور کاهش تنهایی و افسردگی سالمندان و افزایش کیفیت زندگی آنان باشد و تعدی از این حقوق مانع تصمیم گیری آزادانه افراد در این خصوص می‌شود.

این یافته‌ها را مجله علمی پژوهشی سالمند وابسته به مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی منتشر نموده است.