زنگ انتحار در دشت برچی

به گزارش مجله خبری نگار/ایران:  تحولات یک سال گذشته در افغانستان حکایت از آن دارد که حکومت طالبان علی‌رغم تلاش برای برقراری ثبات و امنیت در این مقوله نیز مانند دیگر حوزه‌ها کامیابی پررنگی را برای خود به ثبت نرسانده است و در حال حکومت بر کشوری است که بدترین حالت ممکن خود را تجربه می‌کند. انفجار دیروز در دشت برچی کابل، نمونه‌ای از روز‌های تلخ افغانستان بود. واقعه‌ای که یک بار دیگر دانش‌آموزان هدف اصلی آن بودند.

انفجار تازه

دشت برچی منطقه‌ای عمدتاً شیعه‌نشین و محل سکونت جامعه اقلیت هزاره در کابل در یک سال اخیر گاه و بیگاه هدف حملات خونین قرار گرفته است. انفجار دیروز نیز یکی دیگر از حوادث تلخی بود که مردم این منطقه شاهد آن بودند. در این رویداد، یک عامل انتحاری بمب همراه خود را در میان دانش‌آموزان یک مرکز آموزشی نزدیک ورودی مسجد وزیر اکبر خان در فاصله نه چندان دور از منطقه سبز کابل منفجر کرد. هنگام روی دادن این انفجار دانش‌آموزان در جلسه آزمون بودند. خالد زدران، سخنگوی پلیس طالبان صبح دیروز (جمعه) اعلام کرد بر اثر این انفجار که در منطقه «دشت برچی» کابل رخ داده، دست‌کم ۳۲ نفر کشته و حداقل ۴۰ نفر زخمی شدند. تا عصر دیروز هیچ گروهی مسئولیت این انفجار را نپذیرفته بود. این انفجار و سایر انفجار‌هایی که در دشت برچی رخ می‌دهند، در حالی است که این منطقه زمانی از مناطق بسیار امن کابل به شمار می‌رفت و پیش از بازگشت طالبان به قدرت در تابستان سال گذشته، نمایندگی‌های دیپلماتیک و نهاد‌های مهم بین‌المللی را در خود جای داده بود.

پروژه ناامن سازی

طالبان در حال حاضر به عنوان دولت دوفاکتو در افغانستان فعالیت می‌کند. با این حال، علاوه بر اینکه جامعه، آموزش، جریان آزاد اطلاعات و اقتصاد افغانستان در آستانه فروپاشی است یا بهتر بگوییم از هم فروپاشیده است، این کشور بار دیگر به پناهگاهی امن برای گروه‌های تروریستی تبدیل شده است. در این بین بدون شک تداوم و تشدید پروژه ناامن‌سازی افغانستان می‌تواند فضا و بستر لازم را برای تداوم حکومت طالبان به شیوه کنونی و بدون توجه به مطالبات کشور‌های منطقه و جهان پیرامون تشکیل دولتی قانونی، دموکرات و برگرفته از آرا و نظرات کل جامعه افغانستان و با مشارکت همه اقوام و مذاهب این کشور را فراهم کند. این‌ها علاوه بر آن است که ناامن‌سازی مدیریت شده افغانستان از سوی طالبان می‌تواند در جهت اعمال قدرت پلیسی آن‌ها در جهت ایجاد محدودیت برای رسانه‌ها، قشر جوان، زنان، آموزش و... عمل کند.

توپ در زمین امریکا

رهبران طالبان طی یک سال گذشته که دوباره به قدرت رسیده‌اند بار‌ها ایالات متحده را مقصر شرایط کنونی معرفی کرده‌اند. در همین رابطه ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان تأکید می‌کند که امریکا بزرگترین مانع برای به رسمت شناختن دولت افغانستان توسط جامعه‌جهانی است. همین مسأله هم سبب شده است تا عملاً حکومت طالبان از توان سیاسی و دیپلماتیک لازم برای بهبود وضعیت در افغانستان محروم باشد. چرا که حکومت طالبان بدون مشروعیت دیپلماتیک منطقه‌ای و جهانی نمی‌تواند گام‌های مؤثری در حوزه تجارت با کشور‌های همسایه و بازیگران فرامنطقه‌ای بردارد. ضمن آنکه طالبان دیگر اقدامات ایالات متحده نظیر بلوکه کردن اموال و دارایی‌های افغانستان را عامل مضاعفی در تشدید بحران در این کشور می‌داند. طالبان از آگوست سال گذشته تقریباً با ۳۰ کشور جهان گفتگو‌هایی داشته، اما «امارت اسلامی افغانستان» که حکومت مدنظر طالبان است تا کنون توسط جامعه‌جهانی به رسمیت شناخته نشده است.

راه حل کجاست؟

باید پذیرفت که وضعیت فعلی افغانستان معلول بحران‌های پنج‌گانه «هویت»، «مشروعیت»، «مشارکت»، «توزیع» و «نفوذ» است. از این منظر و در میانه بحران کنونی افغانستان، بسیاری راه حل خروج از این وضعیت را تشکیل حکومت فراگیر و همه شمول می‌دانند. چون تجربه نشان داده که سیاست‌های نادرست و تک قومی کردن قدرت و حذف و نادیده‌انگاری دیگر گروه‌های قومی افغانستان محکوم به شکست بوده و آزموده را آزمودن خطا است.

چنان که عبدالناصر نورزاد، استاد سابق دانشگاه کابل معتقد است: «اکثریت، امروز روی این نکته اتفاق نظر دارند که باید تابوی قدرت متمرکز سیاسی در افغانستان شکسته شود و جایگزین آن یک سیستم غیرمتمرکز باشد؛ زیرا موجودیت تنوع در ساخت و فرم نظام سیاسی در این کشور به یک ضرورت مبدل شده است. این ضرورت، الزامی می‌سازد تا قبل از همه، به موضوعات اساسی مانند یک نظام جوابگو، کار شود تا موضوعات حاشیه ای. این واقعیت، زایش یک باور عمومی مبتنی بر مبرمیت موضوع است که خود می‌تواند تجربه تاریخی همانند به قدرت رسیدن طالبان باشد. بر اساس این باور عمومی، علت اصلی به قدرت رسیدن طالبان را می‌توان در انحصار قدرت در راستای نهادینه‌سازی اتوریته قومی و تفسیر غیر قابل انعطاف آن‌ها از سیاست دانست.»

واکنش ایران به انفجار دشت برچی

سفارت ایران در کابل با انتشار تصاویری در صفحه توئیتر خود به انفجار روز گذشته واکنش نشان داد و نوشت: «سفارت جمهوری اسلامی ایران وقوع حادثه ددمنشانه و تروریستی در غرب کابل را که منجر به شهادت و جراحت شماری از مردم بی‌گناه بویژه دختران و پسران دانش‌آموز افغانستانی گردید شدیداً محکوم نموده و مراتب تسلیت خود را به بازماندگان این حادثه جانسوز اعلام می‌کند.» در همین حال حسن کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان نیز در تماس با مقامات وزارت بهداشت هیأت حاکمه سرپرستی افغانستان از آمادگی جمهوری اسلامی برای کمک به مردم افغانستان خبر داد.