وضعیت نه جنگ-نه صلح درقفقاز

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: درحالی که پس از توافق آتش‌بس بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان در نوامبر ۲۰۲۰ انتظار می‌رفت بعد از سه دهه تنش‌ها در منطقه کوهستانی قره‌باغ بین دو کشور پایان یابد، اما این توافقات هم نتوانسته از سطح تنش‌ها در منطقه قفقاز جنوبی بکاهد و برعکس تنش‌ها تشدید شده است.

هر چند از زمان توافق آتش‌بس، هر از گاهی درگیری‌های پراکنده‌ای بین نیرو‌های جمهوری آذربایجان و ارمنستان رخ می‌داد، اما دوشنبه شب شدیدترین درگیری‌ها بین دو طرف رخ داد و مقامات ارمنی و آذربایجانی از تبادل آتش بین نیرو‌های دو کشور در مناطق مرزی خبر دادند که به گفته شاهدان محلی در چند نقطه تیراندازی بین نیرو‌های دو کشور در جریان بود. درگیری‌هایی که حتی تا دیروز نیز ادامه داشت. نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان گفته است ۴۹ نفر از سربازان این کشور در جنگ کشته شده‌اند و وزیر دفاع آذربایجان تعداد کشته شدگان این کشور را ۵۰ نفر اعلام کرده است.

برخی گزارش‌ها حاکی از این است که نیرو‌های آذربایجان در درگیری‌های اخیر از پهپاد‌های رژیم صهیونیستی برای هدف قرار دادن انبار مهمات و شهر‌های ارمنستان استفاده کرده‌اند. در همین راستا، سایت کانفلیکت نیوز روسیه گزارش داد که از پهپاد «هاروپ» متعلق به نیروی هوایی جمهوری آذربایجان در حملات به مواضع ارمنستان استفاده شد. هاروپ، پهپاد انتحاری ساخت شرکت صنایع هوافضای رژیم صهیونیستی موسوم به «آی‌اِی‌آی» است. این رسانه روس، استفاده جمهوری آذربایجان از پهپاد انتحاری ساخت اسرائیل را مسبوق به سابقه خواند و نوشت: استفاده از هاروپ توسط نیرو‌های مسلح آذربایجان، برای اولین بار نبوده است.

در جریان درگیری در قره‌باغ طی سال‌های ۲۰۱۶، ۲۰۱۸ و ۲۰۲۰ تجربه جنگی واقعی هاروپ انجام شد. این گزارش درحالی است که یک روز قبل از شروع درگیری‌های مرزی، برخی منابع گزارش دادند یک هواپیمای اسرائیلی که محموله تسلیحاتی به همراه داشت در باکو فرود آمده است. جمهوری آذربایجان در یک دهه گذشته قرارداد‌های نظامی زیادی با تل‌آویو امضا کرده و میلیارد‌ها دلار برای خرید سلاح از این رژیم اختصاص داده است.

واکنش‌های جهانی به تنش‌های قفقاز

شعله ور شدن آتش جنگ مجدد واکنش کشور‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را به همراه داشته است. سخنگوی وزارت خارجه ایران ضمن ابراز نگرانی از تشدید تنش و درگیری‌های مرزی بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان، دو طرف را به خویشتن داری و حل و فصل اختلافات از طریق مسالمت آمیز دعوت کرد. وزارت خارجه روسیه با اشاره به تلاش‌های این کشور برای برقراری صلح و آشتی بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان، اما گفت که ایروان و باکو راه دشواری تا آشتی دارند.

همچنین آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در بیانیه‌ای با ابراز نگرانی از تشدید تنش‌ها در این منطقه خواستار توقف فوری درگیری‌ها بین آذربایجان و ارمنستان و توسل به گفتگو شد. ترکیه هم که همیشه موضع جانبدارانه در قبال تحولات قره باغ دارد، این بار هم از ارمنستان انتقاد و این کشور را متهم به تنش آفرینی مجدد در منطقه کرد. مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه گفت: ارمنستان باید اقدامات تحریک‌آمیز خود را متوقف کند و بر مذاکرات صلح و همکاری در چارچوب آشتی که با جمهوری آذربایجان به آن دست یافته است، متمرکز شود.

درگیری اخیر که بزرگ‌ترین و مرگبارترین نوع آن از سال ۲۰۲۰ به شمار می‌رود نشان می‌دهد که وضعیت امنیتی میان دو کشور همچنان بی‌ثبات است به‌گونه‌ای که روند شکننده صلح را تهدید می‌کند و در صورتی که درگیری‌ها از کنترل خارج شود می‌تواند بحران جدیدی را در منطقه ایجاد کند.