شکست مأموریت ایران‌ستیزان؛ پرده داری گزارشگر ویژه سازمان ملل از ابعاد پنهان سیاست تحریم آمریکا علیه ایران

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: گزارش رسمی «النا دوهان»، حقوقدان بلاروسی که اردیبهشت ماه سال‌جاری به عنوان گزارشگر مستقل سازمان ملل در امور تحریم‌ها به تهران سفر کرد، روز گذشته منتشر شد و جزئیات مفصلی از سیاست تحریم‌های ظالمانه امریکا و کشور‌های همپیمان او علیه جمهوری اسلامی را افشا کرد. سیاستی که در نوع خود به یک جنگ تمام عیار ولو بدون نام تبدیل شد و طراحان آن هدفی جز رساندن ایران به لبه پرتگاه نداشتند و برای تحقق آن از هیچ اقدامی جهت افزودن رنج بر دوش انسان‌های بی‌گناه دریغ نورزیدند. اما این سودای خام که پیشتر رؤسای جمهور امریکا تا «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور پیشین امریکا عهدشکنانه در خیال خود پرورانده بودند و در ادامه نیز از سوی «جو بایدن»، رئیس جمهور کنونی ادامه پیدا کرد، در رویارویی با تدابیر مقابله‌ای ملت ایران بی‌ثمر شد تا دولتمردان واشنگتن بویژه در روند مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین در سردرگمی و بلاتکلیفی دست و پا بزنند.

به این ترتیب در شرایطی که رهبران امریکایی در سال‌ها و ماه‌های اخیر با تردستی کوشیدند با بهره‌گیری از ابزار تحریم برای نیل به اهدافی همچون فروپاشی ایران وام بگیرند، اما سرسختی و صلابت در مواجهه با این خصومت شهامتی بی‌بدیل می‌طلبید که دولت و مردم ایران با ایستادگی مثال زدنی از خود نشان دادند و مأموریت سناریو‌های ایران‌ستیزان را در نطفه خفه کردند.

سیاست شکست خورده

«النا دوهان» در گزارش خود از ابعاد پیدا و پنهان این سیاست شکست خورده پرده برداشته تا معلوم شود زیر پوست شعار‌های به ظاهر انسان دوستانه مدعیان حقوق بشر چه می‌گذرد. او با بیان اینکه از سال ۲۰۰۰ مجموعه گسترده و پیچیده‌ای از ممنوعیت‌ها و موانع علیه ایران به اجرا درآمد که پس از سال ۲۰۱۰ تشدید و به بخش انرژی و سایر بخش‌های کلیدی اقتصادی تسری یافت، سمت و سوی این تحریم‌ها را علیه بخش مالی ایران شامل قرار دادن در فهرست تحریمی و انسداد دارایی‌ها دانست که بر بانک مرکزی ایران و بانک‌های تجاری تأثیر گذاشت.

بر اساس این گزارش، ایران همچون دیگر کشور‌های تحت تحریم از گسترده شدن صلاحیت امریکا در معاملات بانکی بین‌المللی به دلیل ارتباطات بانک‌های ایالات متحده با بانک‌های خارجی یا پرداخت‌های دلاری متضرر شده است؛ این امر نه تنها سبب ایجاد اختلالات و تأخیر جدی در تأمین کالا‌های اساسی از جمله غذا، دارو، تجهیزات پزشکی و سایر تجهیزات و مواد اولیه شده بلکه مانع جدی مشارکت ایران در همکاری‌های بین‌المللی از جمله پرداخت حق عضویت به سازمان‌ها و انجمن‌های بین‌المللی، دسترسی به فرصت‌های مالی و مشارکت ایرانیان و مؤسسات ایرانی در امور دانشگاهی و علمی، برنامه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی و ورزشی نیز شده است.

تحریم با وجود توافق

گزارشگر ویژه سازمان ملل همچنین به اثرات نامطلوب تحریم‌های یک‌جانبه بر مراقبت‌های بهداشتی که در سال‌های اخیر با اپیدمی ویروس کرونا تشدید شده، اشاره کرده است؛ امری که نشان می‌دهد امریکا به رغم ادعای خود از تحریم دارویی آن هم در شرایطی که همه جهان با بیماری مرگبار کرونا دست و پنجه نرم می‌کرد، هیچ ابایی نداشت.

نکته جالب در این گزارش، امتناع مؤسسات مالی خارجی و شرکت‌های تجاری از پرداخت‌ها و ارائه کالا‌ها و خدمات به ایران زیر سایه ترس از پیامد‌های مالی، اعتباری و سایر موارد حتی پس از امضای توافق ۲۰۱۵ بوده است. به این معنا که امریکا با وجود امضای توافق نیز به انحای مختلف سعی در کارشکنی در روند مبادلات اقتصادی ایران داشت و مؤسسات مالی خارجی با توجه به سابقه جریمه‌های مالی سنگین برای نقض تحریم‌های امریکا جهت احیای روابط با ایران و سرمایه‌گذاری در آن، همچنان تردید داشتند.

اعتراف به یک واقعیت

«دوهان» در گزارش خود به موفقیت دولت ایران برای کاهش اثر منفی تحریم‌های یک‌جانبه در حوزه‌های مختلف اشاره داشته، اما در عین حال یادآور شده است که این امر نباید سبب شود تا بازیگران بین‌المللی به رویکرد تحریمی خود مشروعیت ببخشند و با پافشاری تحریم را به ابزاری برای تحقق خواسته‌های یکجانبه خود تبدیل کنند.

گزارشگر سازمان ملل در نهایت از کشور‌ها خواسته که استفاده از ادبیات تحریم را به‌عنوان ابزار سیاسی یا ابزاری جهت کسب منافع اقتصادی متوقف کرده و برای حل و فصل هرگونه اختلاف بر اساس هنجار‌ها و اصول حقوق بین‌الملل، ضمن ارزیابی، پیشگیری و نظارت بر تأثیر آن‌ها بر مباحث انسان‌دوستانه به گفتگو بپردازند. او همچنین از سازمان ملل خواسته تا با وی برای شکل‌گیری چهارچوبی مفهومی جهت سازکار‌های جبران خسارت، غرامت و اصلاح آسیب قربانیان نقض حقوق بشر ناشی از اقدامات قهری یک‌جانبه همکاری کند.

مواجهه تمام قد ایران

تحریم‌های یک‌جانبه امریکا که ذیل هدفی همچون ایجاد آشوب اجتماعی و در نهایت فروپاشی نظام سیاسی جمهوری اسلامی به وجه ثابت سیاست ورزی مسئولان امریکایی از جمهوری خواه گرفته تا دموکرات تبدیل شده، بویژه در یک سال اخیر حاصلی جز شکست نیافته است.

چه آنکه ایران از یک سو در مواجهه با سیاست صفر کردن صادرات نفتی، آلترناتیو‌هایی را برای بی‌اثر کردن تحریم‌های امریکایی و فروش نفت به بازار‌های هدف پیدا کرد و از سوی دیگر راهبرد مبتنی بر تقویت قدرت و سیاست منطقه‌ای و توسعه مناسبات اقتصادی خود با کشور‌های پیرامونی را به مرحله اجرا در آورد و در همین مدت ثابت کرد که حیات اقتصادی خود را به رویکرد واشنگتن جهت لغو تحریم‌ها و دستیابی به توافق گره نزده و در رویداد‌های محیط پیرامونی خود نه یک تماشاگر صرف که بازیگری تأثیرگذار است. رویکردی که از یک سو خود را در شکست نظام سفت و سخت تحریمی امریکا و از سوی دیگر در قرارگیری کشور در مجموعه روابط اقتصادی با بلوک‌های قدرتمند آسیا نشان داده است.

در چنین شرایطی است که به موازات پیگیری دیپلماسی مبتکرانه ایران در روند گفتگو‌های وین، یافتن راه‌های گریز قانونی از تحریم‌ها در ترکیب با درآمد نفتی‌ای که بویژه در یک سال اخیر فروش آن به شمار زیادی از کشور‌ها امکان پذیر شده است، موجب موقعیت برتر ایران جهت پیگیری خواسته‌های بحق خود در چهارچوب توافق احتمالی شده است.

متناظر با این تحولات است که مسئولان جمهوری اسلامی بیش از هر وقت دیگری بر گزاره رفع اثرگذار تحریم‌ها و دریافت تضمین‌های لازم در روند مذاکره با کشور‌های طرف توافق تأکید دارد. خواستی که نشان می‌دهد دولتمردان امریکایی برای تحقق آن نباید تنها به یک تعهد کاغذی اکتفا کنند.

نکته مهم و جالب توجه، اما اعتراف مکرر مقامات امریکایی به شکست سیاست‌های فشار حداکثری بود؛ مسأله‌ای که برای دولتمردان امریکا به آینه عبرت تبدیل نشده و می‌کوشند هرچند بی‌هدف، اما تبلیغاتی، تحریم‌های سابق را با عناوین جدید بازنمایی کنند تا در مبارزات انتخاباتی داخلی مورد هجمه رقیبان خود قرار نگیرند؛ امری که به وضوح یادآور همان جمله معروف و آن «اعتیاد رژیم امریکا به تحریم» است. چرا که همان دولتی که اذعان به شکست سیاست‌های تحریمی علیه ایران داشته، خود نیز مجبور به تحریم‌نمایی است.