فرصت امید برای دولت

به گزارش مجله خبری نگار/خراساندکتر سید علی علوی-: به سرعت یک سال از استقرار دولت سیزدهم گذشت، دولتی که با شعار کارآمدی، تمرکز بر ظرفیت‌های داخلی و منطقه ای، عدالت اجتماعی و مبارزه با فساد و بی عدالتی وارد عرصه شد. درباره سال نخست دولت سیزدهم مجموعه نکاتی به نظر می‌رسد که توجه به آن‌ها می‌تواند در موفقیت دولت آقای رئیسی راه گشا باشد.

۱. امید یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های دولت

در واقع هر دولتی در بستری اجتماعی، اقتصادی و سیاسی شکل می‌گیرد و مولفه‌هایی را شکل می‌دهد. درباره دولت سیزدهم آن چه می‌توان گفت این است که یکی از مهم‌ترین مولفه‌هایی که در این دوره ایجاد شده، شکل گیری مولفه «امید» است. بی تردید یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های دولت سیزدهم را می‌توان همین شکل گیری امیدواری در جامعه دانست. براساس افکارسنجی‌های متقن همچون نظر سنجی مرکز افکار سنجی کیو در آبان ۱۴۰۰ حدود ۶۸ درصد پاسخ دهندگان به دولت اعتماد دارند و به آینده امیدوارند. تقریبا در یک سال گذشته با وجود مشکلات متعدد، از میزان امیدواری چندان کاسته نشده است از این رو می‌توان گفت «امیدواری» همچنان یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های دولت سیزدهم است که دولت برای حفظ آن باید مراقبت کند.

۲. هماهنگی قوا یکی از فرصت‌های دولت سیزدهم‌

می‌توان دوره دولت سیزدهم را از منظر هماهنگی رویکردها، یک دوره کم سابقه دانست که در آن رویکرد هر سه قوه همسو است، موضوعی که در عین آن که ظرفیتی کم نظیر را برای دولت فراهم می‌کند، اما از طرف دیگر توقع مردم را برای افزایش کارآمدی و سرعت در حصول نتیجه کار‌ها و کاهش خطا بالا می‌برد، مسئله‌ای که به نظر می‌رسد باید مورد توجه هر سه قوه و به خصوص قوه مجریه باشد، چرا که اگر در دولت‌های قبلی بهانه ناهماهنگی بین قوا برای مردم مسموع بود، در این دوره چنین نخواهد بود.

۳. بعد از «جان» نوبت «نان» است

روز‌های تلخ تابستان ۱۴۰۰ با روزی ۵۰۰ تا ۷۰۰ فوتی که ناشی از ناکارآمدی وزیر بهداشت در واردات واکسن بود هنوز در ذهن‌ها باقی است، موضوعی که با واقع بینی وسرعت عمل دولت سیزدهم در واردات واکسن در یک بازه ۳-۴ ماهه کنترل شد یا تصمیم سخت و حیاتی دولت در حذف ارز ترجیحی ۴۲۰۰ که همچون بختکی بر اقتصاد کشور افتاده بود، نمونه‌هایی از توان دولت در برداشتن سنگ‌های بزرگ و مصادیقی است که نشان می‌دهد دولت توان جراحی اقتصادی همچون نظام بانکی و مالیاتی و نظام پرداخت حقوق‌ها را دارد تا پس از کارنامه موفق در حوزه «جان» مردم برای «نان» و معیشت مردم نیز قدمی موثر و ماندگار با کنترل تورم و نقدینگی و ایجاد اشتغال پایدار بردارد.

۴. برنامه ریزی برای پسا برجام

آن چه از ظواهر امر برمی آید مذاکرات احیای برجام مراحل پایانی خود را می‌گذراند، اگرچه به طور مکرر گفته شده که یکی از دلایل شکست یا احیای برجام گره زدن اقتصاد و معیشت مردم به آن است، اما از این واقعیت نباید چشم پوشید که در صورت پایندگی غرب و آمریکا به تعهدات برجامی در عرصه بین المللی گشایش‌های اقتصادی برای کشور فراهم و فرصت‌هایی ایجاد و از هزینه‌ها کاسته خواهد شد. براین اساس به نظر می‌رسد دولت سیزدهم و اتاق فرماندهی اقتصادی دولت باید برای صبح روز توافق برنامه ریزی داشته باشد و برای شوک‌های انتظاری اولیه تا ورود ارز به اقتصاد کشور آماده باشد. اقتصادی که به دلیل تحریم‌ها برخی اجزایش نیاز به بازسازی، احیا و به روز رسانی دارد به خصوص این که تجربه دولت آقای احمدی نژاد در سرازیر کردن بدون برنامه درآمد‌های ارزی به بازار مسکن و طرح ناپخته سلامت که تورم افسارگسیخته‌ای را به ارمغان آورد، در سابقه ذهنی خود دارد. از این منظر به نظر می‌رسد اتاق فرماندهی اقتصادی دولت سیزدهم باید خود را برای صبح پسا توافق آماده کند.

۵. توجه ویژه به سفره مردم و بهبود معیشت

گزافه نیست اگر بگوییم مهم‌ترین انتظار اکثریت مردم از آقای رئیسی و دولت ایشان بهبود وضعیت معیشت است، موضوعی که اگر در اولویت بندی‌های دولت گم شود نه تنها آسیب آن دامن گیر این دولت می‌شود بلکه به دلیل از بین رفتن امید به بهبود شرایط می‌تواند چالش‌های بزرگی همچون اتفاقات تلخ را در دولت دوازدهم آقای روحانی رقم بزند، موضوعی که از منظری دیگر بی توجهی به آن می‌تواند سایر دستاورد‌های دولت را از دیدگاه مردم تحت شعاع قرار دهد. براین اساس مهم این است که مردم توجه دولت به حوزه معیشت شان را احساس کنند.

۶. اتاق کنترل اقتصاد دولت همچنان شلوغ

یکی از ابتکارات خوب دولت سیزدهم را می‌توان تشکیل اتاق فرماندهی اقتصاد برای حل معضلات اقتصادی کشور دانست، موضوعی که البته از همان ابتدا با یک انتقاد همراه بود و آن این که در اتاق فرماندهی ترافیک فرمانده وجود دارد مسئله‌ای که اگرچه با کم رنگ شدن اثرگذاری برخی افراد همراه شد، اما به نظر می‌رسد برای افزایش سرعت در تصمیم گیری و وحدت رویه در عین استفاده از تمامی نظر‌های کارشناسی بازهم باید از ترافیک فرماندهان اتاق فرمان اقتصاد کاست.

۷. ضرورت اصلاح کابینه

تغییر عبدالمکی وزیر کار با تصمیم‌های پرهزینه اش در ۹ ماهگی تصدی وزارت از سوی رئیس جمهور نشان داد دولت ظرفیت اصلاح خود را دارد، موضوعی که به نظر می‌رسد آقای رئیسی در سال دوم دولت خود باید به آن توجه بیشتری داشته باشند. بالاخره وزرا عملکرد و توان و میزان اثر گذاری خود را نشان داده اند و عملکرد یک ساله شان نشان می‌دهد برای قدم‌های بلندی که آقای رئیسی وعده آن‌ها را به مردم داده، توان همراهی با دولت پرتلاش ایشان را به لحاظ نظری و توان اجرایی دارند یا نه. براین اساس اگرچه سخت است، اما ظاهرا رئیس جمهور برای از دست نرفتن فرصت در عمل به وعده‌ها در زمان کمتر از سه سال باقی مانده بهتر است که برای ترمیم کابینه اقدام کند.

۸. واقعی کردن برخی وعده‌ها

یک سال قبل آقای رئیسی براساس شناختی خارج از دولت و مشورت با مجموعه‌ای از وعده‌ها پا به عرصه انتخابات گذاشت؛ وعده‌هایی همچون * اینترنت رایگان برای دهک‌های پایین * رونق اقتصاد فضای مجازی * ایجاد ثبات در بازار * تسهیلات بانکی برای تولید مسکن و ازدواج * خشکاندن منشا ریشه‌های فساد * کاهش هزینه‌ها با کنترل تورم، تامین مسکن و تامین نظام سلامت * جهت دهی نقدینگی به سمت تولید و کاهش تورم * یک میلیون شغل سالانه * حل مشکل پیش پرداخت هزینه درمان با کارت سلامت و...

بدیهی است اینک پس از یک سال از آن وعده‌ها آقای رئیسی به شناخت کاملی از ظرفیت ها، توانمندی‌ها، نقاط ضعف و قوت و واقعیت‌ها و اقتضائات و فرصت و تهدید‌ها رسیده است، شناختی که به نظر می‌رسد باید بستر واقع بینی برای دولت سیزدهم و اصلاح برخی وعده‌ها همچون ۴ میلیون مسکن یا ۴ میلیون شغل باشد. تغییر وعده اگرچه کار سختی است، اما عمل نکردن یا عمل ناقص یا انجام وعده پرهزینه می‌تواند نتیجه عکس داشته باشد. براین اساس به رئیس جمهور محترم پیشنهاد می‌شود براساس شناختی که پس از یک سال تلاش شبانه روزی داشته اند اگر لازم می‌بینند براساس ظرفیت و واقعیت در عین اهتمام به عمل به وعده‌های انتخاباتی، برخی وعده‌ها را اصلاح کنند، موضوعی که مردم نیز آن را خواهند پذیرفت.

کوتاه سخن این که دولت در حدود ۳۹۰ روز تلاش از منظر افکار عمومی به رغم عملیات رسانه‌ای علیه دولت، نمره قبولی می‌گیرد و این که میزان امیدواری کاهش چشمگیری نیافته برای دولت یک فرصت کم نظیر است، اما برای این که این امیدواری تبدیل به اعتماد و افزایش سرمایه اجتماعی شود، هر چه زودتر «باید بشودها» به «شدها» تغییر پیدا کند.