پوند‌های وسوسه‌انگیز انگلیسی در جیب بایکنان لیگ برتری

به گزارش مجله خبری نگار/فوتبال ۳۶۰: افزایش درآمد‌های فوتبال طی ۳ دهه گذشته باعث شد دستمزد بازیکنان هم به شکل سرسام‌آور و تصاعدی بالا برود و حالا در اکثر باشگاه‌های بزرگ فوتبال، بیش از ۵۰ درصد از کل درآمد باشگاه به پرداخت حقوق بازیکنان اختصاص دارد. اینکه چرا باید بازیکنان فوتبال درآمد هنگفت داشته باشند، خیلی ساده به قانون بازار و مساله عرضه و تقاضا برمی‌گردد. درآمد‌های کلان بلیت‌فروشی، تبلیغات و حق پخش تلویزیونی باشگاه‌ها را با جیب پر به رقابت بر سر استعداد‌هایی می‌فرستد که هزینۀ فراوان برای به خدمت گرفتن آن‌ها با آورده‌ای ارزشمندتر برای باشگاه‌ها همراه خواهد بود و مدیران تیم‌ها معمولاً از خرید‌های دیوانه‌وار پشیمان نمی‌شوند. با وجود این که درآمد معمول بازیکنان مطرح فوتبال در لیگ انگلیس از هفته‌ای ۷ پوند در سال ۱۹۰۰ به بالای صدهزار پوند در سال‌های اخیر رسیده، اما بهترین بازیکنان فوتبال انگلیس به اندازۀ بازیکنان سرشناس دیگر رشته‌ها درآمد ندارند. رویکرد‌های مختلف و ساختار‌های متفاوت دستمزد در باشگاه‌های فوتبال باعث می‌شود بعضی تیم‌های موفق در حفظ ستارگان خود ناکام بمانند و در عوض باشگاه‌هایی نوظهور با استفاده از منابع مالی مالک ثروتمند، ستارگان مطرح جهان فوتبال را دور هم جمع کنند. قانون بازی جوانمردانۀ مالی برای جلوگیری از ریخت‌وپاش‌های حاصل از درآمد‌های غیرفوتبالی در زمین فوتبال به وجود آمد؛ هرچند موفق بودن آن در رسیدن به هدف، بحث دیگری است.

اولین گرانقیمت

در سال ۱۹۶۱ «جانی هینز» فوروارد فولام به نخستین بازیکن تاریخ فوتبال تبدیل شد که هر هفته صد پوند درآمد کسب می‌کرد. دریافتی او با احتساب نرخ تورم معادل حدود ۲ هزار و ۵۰۰ پوند امروز و کمتر از دستمزد یک ساعتۀ کریستیانو رونالدو در منچستریونایتد است. ۳ دهه پیش وقتی لیگ برتر با شیوه کنونی آغاز شد، منچستریونایتد و لیورپول با پرداخت سالانه ۸ میلیون پوند به بازیکنان خود در بین باشگاه‌های انگلیسی رکورددار بودند. همان سال نام جان بارنز، وینگر چپ لیورپول به‌عنوان اولین فوتبالیست انگلیسی که به درآمد هفتگی ۱۰ هزار پوند می‌رسد به سرتیتر خبر‌ها آمد. رشد اقتصادی چشمگیر و پرداخت هزینه‌های کلان از سوی رسانه‌های پخش‌کنندۀ مسابقات لیگ برتر، فوتبال انگلیس را به تجارتی جذاب برای سرمایه‌داران جهان تبدیل کرد و پای کشور‌های نفت‌خیز جنوب خلیج فارس، الیگارش‌های روس و شرکت‌های مطرح آمریکایی به سرزمین باران باز شد. سرمایه‌گذاری‌های انبوه آن‌ها باعث افزایش چندبرابری دستمزد بازیکنان شد؛ به گونه‌ای که حالا حتی باشگاه‌های سطح پایین‌تر مثل ناتینگام فارست هم بازیکنانی با درآمد بالای صد هزار پوند دارند. مقایسه دستمزد بازیکنان فوتبال با دیگر رشته‌ها معمولاً نیاز به یک تبدیل عددی دارد، چون دستمزد ورزشکاران و افراد مشهور دیگر به شکل هفتگی اعلام نمی‌شود؛ به‌عنوان مثال دستمزد پاتریک ماهومز، بازیکن کانزاس سیتی که با پیراهن این تیم به پیروزی در سوپربول ۵۴ و قهرمانی NFL رسید، درآمدی معادل ۴۵ میلیون دلار در سال دارد که این رقم برای استفن کری، گارد رأس گلدن‌استیت واریرز، قهرمان NBA به ۵۴ میلیون دلار در سال می‌رسد. اگر کری در لیگ برتر بازی می‌کرد درآمد او به شکل ۸۵۰ هزار پوند در هفته اعلام می‌شد که دوبرابر دریافتی کریس رونالدو به‌عنوان دارندۀ بیشترین دستمزد در لیگ برتر است.

سیتی در صدر

هم اکنون در لیگ انگلیس، منچسترسیتی با پرداخت ۳۵۵ میلیون پوند معادل ۴۵۰ میلیون دلار به بازیکنان خود رکورددار است و چلسی با ۳۴۳ میلیون پوند در ردۀ دوم قرار دارد. مجموع دستمزد سالانۀ بازیکنان منچستر یونایتد به ۳۲۳ میلیون پوند بالغ می‌شود و لیورپول با پرداخت ۳۱۴ میلیون پوند در ردۀ چهارم قرار دارد؛ بالاتر از رقبای شمال لندنی یعنی آرسنال و تاتنهام که به ترتیب ۲۴۴ و ۲۰۵ میلیون پوند به بازیکنان خود پرداخت می‌کنند. ۱۰ بازیکنی که بیش‌ترین درآمد را دارند، بین ۴ باشگاه برتر تقسیم شده‌اند؛ در حالی که در لیگ یک فرانسه هر ۱۱ بازیکن با بیش‌ترین درآمد در پاری‌سن‌ژرمن حضور دارند و بایرن مونیخ هم جدول پرهزینه‌ترین بازیکنان فوتبال آلمان را در قبضۀ خود دارد. قاعده این است که تیم‌ها کمی بیش‌تر از نیمی از درآمد خود را صرف دستمزد بازیکنان بکنند. هزینۀ کم‌تر منجر به فرار ستاره‌ها و تضعیف تیم می‌شود و هزینهٔ بیشترین سازوکار اقتصادی باشگاه را با مشکل روبرو می‌کند. در این حالت ممکن است تیم‌هایی مانند بارسلونا در دوران بارتومئو به استقراض وام‌های کلان روی بیاورند یا مانند چلسی و پاریس به درآمد‌های غیرفوتبالی مالک متمول تکیه کنند. هر تیم ساختار دستمزد خاص خود را دارد و سقف خاصی را برای برترین بازیکنان تیم در نظر می‌گیرد. تغییر این ساختار و افزایش درآمد بازیکنان مطرح باعث می‌شود دیگر بازیکنان هم خواستار افزایش دستمزد خود با همان نسبت بشوند و این به بده‌بستان‌های مالی باشگاه ضربه می‌زند.

تغییر سیاست به خاطر بازیکن

آرسنال در اوایل سال ۲۰۱۸ برای حفظ مسوت اوزیل ناچار شد ساختار دستمزد خود را تغییر دهد و دستمزد هفتگی او قبل از خروج زودهنگامش در ژانویۀ گذشته به ۳۵۰ هزار پوند در هفته رسید؛ برای مقایسه، محمد صلاح بعد از گذراندن یک دورۀ موفق با پیراهن لیورپول و کسب قهرمانی لیگ برتر، لیگ قهرمانان اروپا و تمام جام‌های داخلی بعد از مذاکرات طولانی، تازه یک ماه پیش موفق شد چنین درآمدی را به دست بیاورد و ساختار و محدودیت‌های دستمزد لیورپول از دلایل اصلی خروج سادیو مانه به سمت مونیخ بود. همچنین منچسترسیتی سقف دستمزد ۳۵۰ هزار پوندی خود را طی ماه‌های اخیر برای ارلینگ هالند و کوین دی‌بروینه شکست. بیش‌ترین درآمد بین بازیکنان چلسی هم با ۳۰۰ هزار پوند به رحیم استرلینگ خرید جدید آبی‌ها از منچسترسیتی تعلق می‌گیرد. چلسی بعد از خرید توسط رومن آبرامویچ و با هزینه‌های هنگفت او به جمع تیم‌های برتر لیگ انگلیس اضافه شد و مالک اشرافی روس، طی ۱۸ سال مالکیت خود ۹ بار رکورد نقل‌وانتقالاتی باشگاه را شکست؛ از خرید ۱۷ میلیونی دیمین داف در نخستین روز‌های حضور تا خرید ۹۸ میلیون پوندی روملو لوکاکو طی تابستان سال پیش.

ارقام سرسام‌آور

در تاتنهام بیش‌ترین دستمزد هفتگی با مبلغ ۲۰۰ هزار پوند به کاپیتان تیم ملی انگلیس، هری کین می‌رسد و رکورد وستهام با ۱۲۵ هزار پوند در اختیار کورت زوماست؛ درست به اندازۀ فیلیپه کوتینیو در استون‌ویلا و ۵ هزار پوند کم‌تر از دستمزد ویلفرد زا‌ها در کریستال پالاس. حتی باشگاه‌های تازه به سطح اول برگشته هم کم‌کم دارای درآمد‌های ۵ رقمی در دفتر پرداخت‌های خود می‌شوند؛ چنان که جسی لینگارد با پایان قرارداد خود در منچستریونایتد قراردادی با دستمزد هفتگی ۱۱۰هزار پوندی با ناتینگام فارست امضا کرد؛ درست به اندازۀ کایرن تریپیر که هم‌اکنون پرهزینه‌ترین بازیکن در ترکیب نیوکاسل است؛ هرچند تحت مالکیت شرکت سرمایه‌گذاری سعودی، رکورد‌های دستمزد کلاغ‌ها خیلی زود شکسته خواهد شد. یک راه ساده و البته نه چندان دقیق برای بررسی میزان معقولیت هزینه‌های باشگاه‌ها، مقایسۀ ردۀ آن‌ها در جدول امتیازات لیگ با رتبه این تیم‌ها در جدول هزینه‌هاست. به این ترتیب می‌توان دستمزد‌های سنگین منچسترسیتی را با توجه به موفقیت‌های دائمی در یک دهۀ گذشته و کسب ۴ قهرمانی در ۵ سال اخیر منطقی دانست و خرید‌های گرانقیمت اورتون را بعد از نزدیک شدن این باشگاه به سقوط از لیگ برتر یک شکست مفتضحانه قلمداد کرد؛ هرچند با خروج بازیکنان پرهزینه‌ای مانند خامس رودریگس و فابین دلف و رسیدن به تعادل مالی نسبی، عوامل باشگاه نفس راحتی می‌کشند. تمام محاسبات و اعداد و ارقام بالا به دستمزد خام بازیکنان از باشگاه‌ها بدون کسر مالیات مربوط بود و حدود نیمی از درآمد فوتبالیست‌ها به عنوان مالیات به دولت پرداخت می‌شود. به عنوان مثال محمد صلاح کم‌تر از ۵۵ درصد از قرارداد ۳۵۰ هزار پوندی‌اش را به حساب بانکی خود وارد می‌کند که معادل ۱۹۲ هزار پوند در هفته است. ۱۴۲ هزار پوند به شرکت مالیات دولت انگلیس موسوم به «ادارۀ سلطنتی درآمد و گمرک» واریز می‌شود و ۱۵ هزار پوند به سازمان ملی بیمه تعلق می‌گیرد. بازیکنانی که بیش‌تر از ۱۵۰ هزار پوند در سال درآمد دارند، موظف به پرداخت حداکثر مالیات در انگلیس معادل ۴۵ درصد درآمد هستند. نرخ مالیات در فرانسه برای مشاغل پردرآمد به ۵۰ درصد و در اسپانیا و آلمان به ۴۷ درصد می‌رسد؛ هرچند در ایتالیا از ۴۳ درصد فراتر نمی‌رود.