یک مطالعه روی موش‌ها، خواص محافظتی جدیدی را در شیر مادر آشکار کرد

به گزارش مجله خبری نگار، طبق مطالعه‌ای که توسط دانشمندان دانشکده بهداشت عمومی بلومبرگ جان هاپکینز انجام شده است، یک جزء ایمنی شیر مادر که به عنوان سیستم کمپلمان شناخته می‌شود، محیط روده موش‌ها را به گونه‌ای شکل می‌دهد که آنها را کمتر در معرض برخی باکتری‌های بیماری‌زا قرار می‌دهد. این مطالعه در مجله Cell منتشر شده است.

محققان دریافتند که توله‌های موش‌هایی که از مادرانی تغذیه می‌شوند که شیر مادرشان فاقد یک پروتئین مکمل کلیدی است، جمعیت میکروبی روده متفاوتی نسبت به توله‌هایی دارند که با شیر مادر استاندارد موش تغذیه می‌شوند و این امر آنها را در برابر سیتروباکتر رودنتیوم، باکتری‌ای که روده موش را آلوده می‌کند، بسیار آسیب‌پذیر می‌کند. سیتروباکتر رودنتیوم شبیه برخی از گونه‌های‌ای‌کولای مولد اسهال است که می‌تواند انسان را آلوده کند، اما موش‌ها را آلوده نمی‌کند.

آزمایش‌های محققان نشان می‌دهد که اجزای کمپلمان موجود در شیر مادر موش، با از بین بردن مستقیم انواع خاصی از باکتری‌های موجود در روده، سلامت موش‌های نوزاد را بهبود می‌بخشند. این تغییر در میکروبیوتای روده، موش‌های نوزاد را به طور قابل توجهی کمتر مستعد ابتلا به عفونت سیتروباکتر رودنتیوم می‌کند و در نتیجه از نوزادان در برابر تهدیدات عفونی خاص محافظت می‌کند. این فعالیت تغییر شکل، برخلاف عملکرد معمول اجزای کمپلمان، به آنتی‌بادی‌ها وابسته نیست.

محققان همچنین در آزمایش‌های جداگانه‌ای در شرایط آزمایشگاهی (in vitro) تأیید کردند که شیر مادر انسان حاوی این اجزای مکمل است که فعالیت مشابهی را در برابر باکتری‌های خاص نشان می‌دهد.

روی هم رفته، این یافته‌ها مکانیسم‌هایی را روشن می‌کنند که شیر مادر از طریق آنها در برابر برخی عفونت‌های باکتریایی محافظت می‌کند.

پروفسور فنگی وانگ، نویسنده ارشد این مطالعه، می‌گوید: «این نتایج نقش حیاتی پروتئین‌های مکمل شیر مادر را در شکل‌دهی میکروبیوم روده نوزاد و محافظت در برابر عفونت‌های باکتریایی روده در اوایل زندگی نشان می‌دهد. این نشان دهنده پیشرفت مهمی در درک ما از مکانیسم‌های محافظتی شیر مادر است.»

تغذیه با شیر مادر فواید شناخته شده و مشکوک زیادی دارد. این ماده مغذی عالی برای نوزادان فراهم می‌کند و به نظر می‌رسد که در برابر برخی بیماری‌های کوتاه مدت و بلند مدت محافظت می‌کند. همچنین مشخص شده است که شیر مادر با انتقال آنتی‌بادی‌ها و گلبول‌های سفید خون از مادر، به محافظت در برابر عفونت‌های شایع کمک می‌کند.

شیر مادر همچنین حاوی پروتئین‌های مکمل است که می‌توانند با آنتی‌بادی‌ها همکاری کنند یا آنها را "مکمل" کنند تا به باکتری‌ها حمله کنند. در حالی که پروتئین‌های مکمل موجود در خون مورد توجه بسیاری از تحقیقات قرار گرفته‌اند، پروتئین‌های مکمل موجود در شیر مادر بسیار کمتر مورد مطالعه قرار گرفته‌اند و نقش آنها همچنان نامشخص است.

در یک مطالعه جدید، وانگ و تیمش از موش‌های مهندسی‌شده مصنوعی فاقد ژن‌های مهم مکمل استفاده کردند. آنها دریافتند که وقتی از شیر این مادران تغذیه می‌شوند، توله‌ها (حتی آنهایی که ژن‌های مکمل طبیعی دارند) چند هفته‌ای هستند و به دلیل عفونت‌های سیتروباکتر رودنتیوم، بسیار مستعد ابتلا به کولیت، که اغلب کشنده است، هستند. در مقابل، توله‌هایی که از شیر معمولی حاوی مکمل تغذیه می‌شوند، فقط علائم خفیف و گذرا از عفونت روده‌ای را نشان می‌دهند.

این تیم کشف کرد که این اثر محافظتی پروتئین‌های مکمل شیر مادر به توانایی آنها در شکل‌دهی به میکروبیوتای روده نوزاد بستگی دارد. پروتئین‌های مکمل انواع خاصی از باکتری‌های روده را از بین می‌برند و این تخریب میکروبی، یک محیط روده مشترک ایجاد می‌کند که در آن احتمال بروز التهاب مضر در حضور سیتروباکتر رودنتیوم بسیار کمتر است.

وانگ می‌گوید: «میکروبیوم روده برای سلامتی بسیار مهم است. پروتئین‌های مکمل شیر مادر نقش مهمی در ایجاد یک میکروبیوم محافظ روده در اوایل رشد، ارتقای سلامت نوزاد و محافظت در برابر عوامل بیماری‌زا دارند.»

این مطالعه همچنین به نظر می‌رسد پیشرفتی در ایمونولوژی بنیادی را نشان می‌دهد. پروتئین‌های کمپلمان در خون، اگرچه به عنوان عامل آسیب مستقیم به سلول‌های باکتریایی شناخته می‌شوند، اما معمولاً در یک پاسخ ایمنی خاص با آنتی‌بادی‌ها هماهنگ عمل می‌کنند. با این حال، وانگ و تیمش نشان دادند که این فعالیت ضد باکتریایی کمپلمان شیر مادر نیازی به آنتی‌بادی ندارد و نشان دهنده یک پاسخ ایمنی غیر اختصاصی است.

وانگ در پایان گفت: «این موضوع، دریچه‌ای به سوی مطالعات جدید متنوعی باز می‌کند، مانند روشن کردن زیست‌شناسی خاص کمپلمان در شیر مادر و مقایسه آن با زیست‌شناسی کمپلمان در خون، و ارزیابی نقش کمپلمان فراتر از سیستم ایمنی اختصاصی وابسته به آنتی‌بادی.»