به گزارش مجله خبری نگار، «باران که در لطافت طبعش خلاف نیست» این روزها درگیر پدیدهای به نام «مونسون» است که به جاری شدن سیل در برخی استانها و ویران شدن خانه و کاشانه خیلیها منجر شده است (گزارش این خسارتها را میتوانید در صفحه حوادث روزنامه بخوانید.)، اما شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که بارانهای سیل آسایی که در سرزمین خشک و کم بارش سیستان و بلوچستان، جنوب شیراز، کرمان و حتی کشورهایی مثل امارات و قطر که به سیلهای ویرانگر آن هم در گرمترین روزهای سال منجر شده است، برای چیست؟ در این مطلب به دلیل این بارشهای سیل آسا پرداخته ایم.
پدیده مونسون سوغات هند است و اغلب مسیرش از شبه قاره هندوستان به سمت مناطق جنوبی ایران کج میشود. این پدیده محصول رطوبت اقیانوس و گرمای خشکی است که در یک فرایند تبدیل به ابرهای بارشی میشود. مهمترین منطقهای که مونسون در آن شکل میگیرد شبه قاره هند، پاکستان و تا حدودی جنوب شرق ایران است که البته در ایران خیلی ضعیفتر از هند است. این جریانهای اقیانوسی از شرق سومالی، یعنی جنوبیترین مناطق اقیانوس هند تا شرقیترین مناطق این اقیانوس به سمت شبه قاره هند روانه میشوند.
چنان چه پدیده مونسون هند بسیار فعال و از رطوبت خیلی زیادی برخوردار باشد، در استانهایی مانند سیستان و بلوچستان، کرمان، هرمزگان، فارس، یزد و اصفهان نیز بارندگی رخ میدهد، اما در مواقعی که رطوبت انتقالی کم باشد، در این نواحی با ایجاد ابرهای جوششی کم ضخامت تر، توفان گرد و خاک و افزایش نسبی دما پدید میآید. رئیس مرکز خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی هم میگوید: «اگر روی کشور ما در ترازهای میانی جو، جریانهای شمالی ضعیف و جریانهای جنوبی تقویت شوند، به طوری که بتوانند از شمال اقیانوس هند و خلیج فارس رطوبت را به سمت فلات ایران منتقل کنند، شاهد این پدیده در کشور خواهیم بود.»
به نظر برخی کارشناسان، گرمایش زمین و تغییر اقلیم، رفتار مونسون امسال را به شکل تقریبا استثنایی تغییر داده که موجب بارشهای فراسنگین در نیمه جنوبی کشور میشود. البته از آن طرف هم با توجه به خشکی بیش از حد زمین و نبود وجود پوشش گیاهی مناسب در این مناطق، بارشهای رگباری شدید میتواند به جاری شدن روان آب و حتی سیلابهای ویرانگر منجر شود. در این پدیده معمولا از ساعت ۱۵ تا اوایل شب احتمال بارندگی وجود دارد که عمدتاً هم حدود ۲۰ دقیقه تا نیم ساعت است و از آن جایی که بیشتر بارندگیها در مناطق کوهستانی است، تبدیل به سیلاب میشود.
منبع: خراسان