بنا‌های تاریخی عراق در حال نابودی

به گزارش مجله خبری نگار و به نقل از گاردین، عراق خانه برخی از قدیمی‌ترین بنا‌های جهان است و تغییرات اقلیمی از جمله افزایش نمک و توفان‌های شن سبب فرسایش ساختمان‌ها و بنا‌های باستانی شده است.

عراق را به عنوان مهد تمدن می‌شناسیم. در این کشور بود که کشاورزی آغاز شد، برخی از قدیمی‌ترین شهر‌های جهان از جمله «اور» پایتخت سومری‌ها ساخته شدند و خط میخی یکی از نخستین سیستم‌های نوشتاری شکل گرفت. این کشور ده‌ها هزار مکان تاریخی متعلق به دوره‌های مختلف تاریخ یعنی از دوران پارینه‌سنگی گرفته تا دوره اسلامی را در خود جای داده است.

«آگوستا مک‌ماهون» استاد دانشگاه باستان‌شناسی در دانشگاه کمبریج معتقد است آسیب رسیدن به مکان‌هایی همچون «بابل» سبب ایجاد شکاف در دانش ما از روند تکامل انسان، پیشرفت نخستین شهرها، اداره امپراتوری‌ها و تغییراتی که در حوزه سیاسی دوره اسلامی شکل گرفت، می‌شود.

بین‌النهرین که سرزمین بین دو رودی است که در عراق امروزی قرار دارند، غنی از نمکی است که به طور طبیعی در خاک و آب زیرزمینی وجود دارد.

متون خط میخی اطلاعاتی درباره شغل یک گردآورنده نمک و نحوه کاربرد نمک در هر چیزی از نگهداری غذا گرفته تا موارد درمانی و مراسم تشریفاتی ارائه داده‌اند. همچنین بر اساس یکی از ضرب‌المثل‌های سومری، نیاز‌های اساسی زندگی، نان و نمک تعریف شده است.

نمک موجود در خاک می‌تواند در برخی از شرایط به باستان‌شناسان کمک کند، اما همین ماده می‌تواند مخرب باشد و نمک هم‌اکنون نیز به گفته باستان‌شناسان در حال تخریب مکان‌های تاریخی است.

قدرت تخریب نمک با وجود افزایش غلظت آن که بر اثر کمبود آب ناشی از ساخت سد توسط همسایه‌های عراق و سال‌ها سوءمدیریت در استفاده از منابع آب و کشاورزی عراق به وجود آمده، افزایش یافته است.

به گفته «احمد حمدان» که یک مهندس عمران است و کیفیت آب رود‌های عراق را مورد بررسی قرار داده است، شوری «اروندرود» از دهه ۹۰ میلادی روند افزایشی پیدا کرده است. بر اساس مشاهدات این کارشناس، «اروندرود» که از پیوستن دجله و فرات به وجود آمده هرساله کیفیت پایین و بسیار پایینی داشته است. کیفیت این رود به ویژه در سال ۲۰۱۸ وضعیت بحرانی داشت؛ در آن سال شوری آب دست کم ۱۱۸هزار نفر را در دوران خشکسالی در بصره راهی بیمارستان کرد.

تغییرات اقلیمی نیز مشکل دیگری است. عراق رفته رفته گرم‌تر و خشک‌تر می‌شود. سازمان ملل متحد تخمین می‌زند این شرایط به معنای آن است که دمای سالانه تا سال ۲۰۵۰ با ۲ سانتی‌گراد افزایش همراه خواهد شد، تعداد روز‌هایی که دمای آن به بالای ۵۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد نیز افزایش

خواهد یافت، بارش باران در طول فصل بارش تا ۱۷ درصد کاهش خواهد یافت و شمار توفان‌های شن از ۱۲۰ مورد در هر سال با افزایش بیش از دوبرابری به ۳۰۰ مورد خواهد رسید.

یکی از مکان‌هایی که به شدت دچار آسیب شده، «بابل» یکی از مکان‌های فهرست میراث جهانی یونسکو است که در آن بنا‌های ۲۶۰۰ ساله را نمک پوشانده است. در «معبد ایشتار» پایه‌های دیوار‌ها در آستانه فروپاشی هستند. نمک در اعماق دیوار‌های قطور این معبد انباشته شده و سبب ترک خوردن آجر‌های آن شده است.

از دیگر اماکن تاریخی که با خطر مواجه هستند نیز به «سامرا» یکی از شهر‌های تاریخی و مناره مارپیچی آن که بر اثر توفان شن دچار فرسایش شده است و همچنین «العقارب» و «معبد سفید»، کاخ و گورستان آن می‌توان اشاره کرد که در دل کویر پنهان می‌شوند.

امسال عراق شاهد از دست دادن بخشی از میراث فرهنگی‌اش بود. امروزه در بخشی از صحرا، در ۱۵۰ کیلومتری جنوب «بابل»، توده‌ای از نمک جای مکانی را که قبلا با نام دریاچه «ساوه» شناخته می‌شد گرفته است. این دریاچه که از بارش بهاری تامین می‌شد، خانه بیش از ۳۱ گونه از پرندگان بود. حالا این دریاچه به دلیل استفاده نادرست توسط مزارع اطراف و تغییرات اقلیمی کاملا خشک شده است.

حالا گیاهان صحرایی در مکانی که قبلا بستر آب بود روییده‌اند و دریاچه «ساوه» به منبعی برای آغاز توفان شن تبدیل خواهد شد.