مجله خبری-سبک زندگی نگار: درخت زندگی یکی از نمادهایی است که در زمینههای مختلفی مورد استفاده قرار گرفته است. اصلا درخت یکی از نمادهایی است که میتواند کاربردهای زیادی در دنیای نمادین داشته باشد چرا که ماهیت و شکل آن عموما بیان گر به هم پیوستگی و اتصال وقایع مختلف با یکدیگر باشد.
از این رو درخت زندگانی یکی دیگر از کاربردهای مفهومی درخت است که در زمینههای مختلف علمی، مذهبی، فلسفی و اسطوره شناسی، کمک زیادی میکند.
درخت زندگانی میتواند در بسترهای مختلف و در ابعاد مختلف زندگی، معنای خاص خودش را داشته باشد.
بیشترین چیزی که در دنیای نمادین از درخت استفاده میشود، شمایل به هم پیوستهی ریشهها و شاخ و برگها خواهد بود. اما یکی از مهمترین بسترهایی که از درخت زندگی برای درک بیشتر مفاهیم آنها استفاده شده، مذهبهای مختلف هستند.
در ادامه دربارهی جایگاه درخت زندگی در مذهبهای مختلف برایتان توضیح خواهیم داد. لطفا تا انتهای مقاله ما را همراهی نمایید:
درخت زندگی از نمادهایی است که در زمینههای مختلفی مورد استفاده قرار گرفته است.
همان طور که خدمت تان عرض کردیم درخت زندگی میتواند یک مفهوم عرفانی را در الهیات، اسطورهها و فلسفه بیان کند. این مفهوم از این قرار است که تمامی اجزای زنده و غیر زندهای که در این دنیا قرار دارند، به گونهای به یکدیگر مربوطند و هر کدام از این اتفاقات، انسان ها، حیوانات و نباتات، میتوانند بخشی از درخت زندگی باشند که حضور فعال آنها میتواند زمینه را برای حیات و رشد و بالندگی این درخت مهیا کند.
اگر بخواهیم این مثال را به جمع کوچک تری تعمیم دهیم میتوانیم به خانواده خودمان اشاره کنیم. ببینید؛ خانوادهها هر کدام میتوانند به تنهایی یک درخت باشند و اعضای خانواده هم میتوانند نقض اجزای مختلف درخت را ایفا نمایند. مثلا پدر خانواده نقش تنهی اصلی درخت، مادر نقش ریشهها و فرزندان خانواده نقش شاخ و برگها را داشته باشند.
برای این که این درخت بتواند به حیات و رشد خود ادامه دهد، نیاز است که هر یک از اجزا به خوبی از پس وظیفهای که به آنها محول شده برآیند. برگها با فتوسنتز، ریشهها با جذب املاح و مواد معدنی و آب مورد نیاز و تنهی درخت در حکم یک تکیه گاه قوی برای ریشه و برگ ها، میتوانند نقش مهم و اساسی در حیات درخت خانواده و یا درخت زندگی هر فرد ایفا کنند.
حالا که با این مثال ساده، توانستیم، ابعاد مختلف یک درخت را به عنوان یک شکل نمادین دریابیم، بهتر است که با کاربرد درخت زندگی در ادیان مختلف نیز آشنا شویم:
درخت زندگی میتواند یک مفهوم عرفانی را در الهیات، اسطورهها و فلسفه بیان کند.
یکی از ملموسترین مثالهایی که دربارهی مفهوم درخت زندگی و کاربرد آن در ایران باستان میتوانیم نام ببریم درخت گاوکرن است. حیات، رشد و سرزندگی این درخت باعث میشود تا زندگی بر روی زمین و کل کهکشان ادامه پیدا کند. این درخت زندگی بخش است و مادامی که رشد میکند و سبز است، زندگی هم ادامه دارد.
ایرانیان باستان معتقد بودند که خوردن برگان این درخت میتواند جاودانگی عطا کند. البته افسانهها حاکی از آن هستند که وقتی اهورا مزدا این درخت را با عنوان درخت زندگی سبز کرد، شیطان و زادههای شیطانی تلاش زیادی کردن تا ریشهی این درخت را از بین ببرند و بساط زندگی را روی زمین و کل کهکشان جمع کنند، اما اهورا مزدا برای اینکه بتواند جلوی این شیاطین را بگیرد، دو کر ماهی را در اطراف درخت منزل داد تا دائما اطراف درخت بچرخند و از زوال آن به دست شیاطین جلوگیری نمایند.
ویسپوبیش، یکی دیگر از درختانی است که میتوان به آن عنوان درخت زندگی در ایران باستان را داد. این درخت در دریای فراخکرت سبز شده و کار آن این است که با کمک رودهای بی شماری که از آن جاری میشود، آب تمامی رودها و رودخانههای دنیا را تامین کند؛ بنابراین این درخت نیز یکی از درختان نمادین در ایران باستان است که به نوعی زندگی بخش است.
اگر بخواهیم نگاهی به رویدادهایی که دربارهی پیدایش آدم بر روی زمین مطرح میشود بیندازیم، حتما دو درختی که در نزدیکی آدم و حوا وجود داشت را به خاطر خواهیم آورد. هر دو درخت در باغ بهشت واقع بودند که یکی از این درختان با نام درخت زندگی بود که بر آدم و حوا مجاز بود و دیگری درخت دانش خوبی و بدی بود که نزدیک شدن به آن برای آدم و حوا ممنوع اعلام شده بود؛ بنابراین نام درخت زندگی را نیز میتوانیم در ابتدای پیدایش بشریت بشنویم و متوجه شویم که این درخت چه تاثیری در اعتقادات اساطیری انسانهای اولیه داشته است.
یکی از ملموسترین مثالها درباره مفهوم درخت زندگی درخت گاوکرن است
در یهودیت، درخت زندگی را اتز چایم مینامند. اتز چایم نام همان درخت زندگی است که آدم و حوا نتوانستند از آن مراقبت کنند و نهایتا به دلیل کندن سیب از بهشت عدن رانده شده و به سمت زمین رفتند. گفتهها و افسانهها در کتاب مقدس یهودی از این قرار است که بعد از رانده شدن آدم و حوا از بهشت عدن، خداوند دو چروبیم را مسئول نگهداری و حفاظت از درخت زندگی نموده است.
در نهایت باید خدمتتان عرض کنیم که کاربردهای درخت زندگی عموما به دوران باستانی برمیگردد. البته که امروزه در علوم روانشناسی نیز به درخت زندگی اشارههای فراوان میشود و حالتهای مختلف این درخت برای بیان و تشریح نمادهای مختلف استفاده میگردد.
اما جدای تمامی این تفاسیر میتوانیم اولین درختی را که عنوان درخت زندگی نام گرفت، همان درختی بدانیم که آدم و حوا نتوانستند از عهدهی مراقبت از آن بر بیایند و این موضوع به کرات در ادیان مختلف بیان شده و به آن پرداخته شده است.
منبع: بیتوته