برندگان و بازندگان یک بازی منطقه‌ای/ لبنان برای ارتباط با سوریه منتظر عربستان است؟

به گزارش مجله خبری نگار، در زمانی که آمریکا با تحرکات اخیر خود در برخی مسائل منطقه عربستان سعودی را نادیده گرفته و در تلاش برای تثبیت موقعیت منطقه‌ای قطر در افغانستان است، عربستان در تلاش برای جبران خسارت‌های خود از دروازه سوریه برآمده است.

در واقع به نظر می‌رسد که سعودی‌ها تصمیم گرفته‌اند بعد از دو دهه شکست در یک جنگ بیهوده و کورکورانه علیه سوریه با پیروی از سیاست‌های آمریکا، از ثبات دمشق برای ترمیم جایگاه متزلزل خود استفاده کنند.

در همین راستا چند هفته قبل از انتخابات ریاست جمهوری سوریه و انتخاب مجدد «بشار اسد» به عنوان رئیس جمهور این کشور، اطلاعات حاکی از پیشرفت بزرگ در روابط دمشق و ریاض و تمایل بالای عربستان برای بازگشت به سمت سوریه بود. این در حالی است که عربستان که به سرکردگی آمریکا نقش اصلی در جنگ سوریه و تامین بودجه مالی گروه‌های افراطی داشت، اکنون تصمیم گرفته تا نخستین بودجه مالی بازسازی سوریه را تامین کند.

شاخص‌ها از چند هفته گذشته نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها قصد ندارند فرصت مناسب را در اختیار عربستان برای بازگشت به سوریه قرار دهند و واشنگتن ترجیح می‌دهد که در مرحله کنونی، اردن نقش محوری منطقه‌ای را در اتصال مجدد سوریه به جامعه جهانی ایفا کند.

همه این‌ها در شرایطی است که جامعه عربی و بین المللی یک تصمیم جدی برای بازگشت به سمت سوریه گرفته‌اند. برخی که چند ماه قبل معتقد بودند سوریه هزینه سیاسی سنگینی برای ازسرگیری روابط با عربستان سعودی پرداخت خواهد کرد امروز می‌بینند که دمشق بدون هیچ گونه پیش شرط و هزینه سیاسی روابط خود را با کشور‌های عربی همچون امارات، مصر و اردن و لبنان از سر گرفته و از همه مهمتر اینکه کشور‌های مذکور بیش از خود سوریه تمایل به برقراری روابط با این کشور داشتند.

اکنون عربستان می‌بیند که در حال از دست دادن بسیاری از کارت‌های خود در پرونده آشتی با سوریه است؛ چرا که ریاض می‌خواست در واقع سازنده مسیر آشتی کشور‌های عربی با سوریه باشد و به این ترتیب جایگاه خود را در جهان عربی و اسلامی تثبیت کند؛ اما اکنون در شرایطی قرار گرفته که باید از روند سایر این کشور‌ها در بازگشت به سمت سوریه پیروی کند.

در واقع به جای اینکه عربستان، طرف اصلی باز شدن گذرگاه‌های کشور‌های عربی به سمت سوریه باشد، می‌بیند که هیچ نقشی در آن ندارد. اکنون سعودی‌ها می‌بینند که «قانون سزار» ایالات متحده علیه سوریه از چند جهت نقض می‌شود و شمار هواپیما‌های غیر نظامی که در فرودگاه دمشق فرود می‌آیند به شکل روزانه افزایش می‌یابد.

«محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی نتوانست از این فرصت استفاده کند و سایر کشور‌ها در ازسرگیری مناسبات خود با سوریه از عربستان پیشی گرفتند.

به این ترتیب همه همکاری‌های غربی -سعودی در کشور‌های منطقه، از سوریه گرفته تا یمن و لبنان به نتیجه نرسید. در این شرایط ایالات متحده و فرانسه اقدام به نجات تیم سیاسی خود از بحرانی که در این کشور‌ها دچار آن شده اند کردند. در حالی که عربستان هنوز راهی برای خروج از تنگنا‌های خود در این کشور‌ها به ویژه لبنان پیدا نکرده است.

در عرصه لبنان بسیاری معتقدند که «سعد حریری» نخست وزیر پیشین این کشور بهای اصرار خود برای جلب رضایت محمد بن سلمان را پرداخته و از صحنه سیاسی لبنان کنار رفت. به همین دلیل «نجیب میقاتی» نخست وزیر کنونی لبنان تلاش می‌کند تا در ابتدای راه دولت خود در برابر عربستان بسیار محتاطانه عمل کند.

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این احتیاط نجیب میقاتی به ویژه موضع گیری وی در قبال سوریه خطرناک است و می‌تواند تجربه سعد حریری را برای او تکرار کند. به ویژه اینکه اکنون سوریه دستاورد بزرگی در سطح برقراری روابط و هماهنگی با کشور‌های مختلف به دست آورده و حتی آمریکا نیز که از هر جهت سوریه را تحت محاصره قرار داده بود اکنون مجبور به شکستن قانون سزار خود شده است؛ بنابراین با توجه به نیاز‌های آمریکا، اردن و لبنان به سوریه این کشور امروز احساس می‌کند که با وجود شدت بحران اقتصادی و معیشتی در جایگاه قدرتمندی قرار دارد؛ چرا که می‌داند کشور‌های همسایه آن همانند لبنان و اردن از پیامد‌های اقتصادی جنگ سوریه رنج می‌برند. به همین دلیل است که مسئولان اردنی در حال آماده سازی شرایط مناسب برای ترمیم روابط اقتصادی خود با سوریه به منظور حل بحران‌های اقتصادی کشورشان هستند.

این در حالی است که لبنان با وجود نیاز مبرم به تقویت روابط خود با سوریه و در شرایطی که برای دریافت گاز مصر و برق اردن، به دمشق نیاز دارد همچنان موضع سختی در قبال سوریه اتخاذ کرده است.

این موضع سخت لبنانی‌ها در قبال سوریه تنها محدود به نخست وزیر لبنان نیست. در شرایطی که سرویس‌های اطلاعاتی بین المللی و بسیاری از دستگاه‌های اطلاعاتی در سراسر جهان روابط امنیت عمومی خود را با سوریه از سرگرفتهاند سرویس‌های امنیتی لبنان منتظر چه اتفاقی هستند؟ آیا آن‌ها منتظر تصمیم آمریکا هستند که به آن‌ها بگوید با سوریه آشتی یا این کشور را تحریم کنید؟ آیا آن‌ها نمی‌دانند که سوریه اکنون در جایگاه بالایی قرار دارد و در آینده‌ای نه چندان دور با این کشور به عنوان یک طرف پیروز در عرصه منطقه‌ای و جهانی تعامل خواهد شد؟

آنچه که دولتمردان و مسئولان لبنان باید توجه داشته باشند این است که سوریه بعد از همه خیانت‌هایی که از کشور‌های عربی دید هنوز هم همانند گذشته آغوش خود را به روی کشور‌های برادر و همسایه‌اش باز کرده و آماده کمک به آنهاست. شواهد نشان می‌دهد بی تردید یک تیم برنده در منطقه وجود دارد و آن محور مقاومت و کشور‌های وابسته به آن است.

اما تیم بازنده در منطقه به دو گروه تقسیم می‌شود: گروه اول طرف‌هایی هستند که به شکل منطقی در صدد جبران خسارتهایشان برآمده‌اند تا خودشان را نجات داده و دست کم برای نبرد‌های بعدی آماده شوند. اما گروه دوم کسانی هستند که بدون توجه به تحولات منطقه هیچ اقدامی برای آینده خود انجام نمی‌دهند و رسما دست به خودکشی زدند.

اما سوالی که امروز از لبنانی‌ها پرسیده می‌شود این است که آن‌ها علاقه دارند در کنار کدام یک از بازندگان باشند؟ آن هم در شرایطی که سرعت تحولات در منطقه بسیار زیاد است و شکی نیست که اولین دروازه گذر لبنان از بحران اقتصادی، سوریه است. با همه این وجود نجیب میقاتی اکنون منتظر سیگنال عربستان برای تعامل با سوریه مانده و هیچ کار دیگری انجام نمی‌دهد. در حالی که عربستان سعودی در برابر کشور‌های مختلف از جمله ایران، امارات، روسیه، چین و آمریکا و نیز سوریه سیاست‌های متناقضی در پیش گرفته و یک روز با آنهاست و روز دیگر علیه این کشورها، اعتماد لبنان به چنین سیاستی جز آسیب رسیدن به منافع این کشور نتیجه دیگری ندارد.

خبری النشره نیز در این زمینه گزارش داد، به احتمال زیاد نجیب میقاتی انتظار نداشت که دولت وی به ویژه در زمینه مسائل اقتصادی و اجتماعی به این شکل کار خود را آغاز کند و واقعیتی که کابینه میقاتی اکنون با آن مواجه شده این است که در حال حاضر نمی‌توان هیچ امیدی به وعده‌های کمک خارجی‌ها به لبنان داشت. همچنین تلاش‌های نجیب میقاتی در سفر خود به فرانسه برای جلب رضایت سعودی‌ها نتیجه‌ای نداشت و نتوانست موضع عربستان را در قبال لبنان تغییر دهد.

منابع سیاسی در این زمینه گزارش می‌دهند آنچه که نجیب میقاتی می‌خواست از دروازه فرانسه قبل از انتخابات پارلمانی لبنان، از عربستان به دست آورد، محقق نشد و همچنان موضع ریاض درقبال بحران لبنان منفی و مبهم است. به همین دلیل نمی‌توان در مرحله آینده روی عربستان حساب کرد؛ چراکه این کشور در شرایط حساس کنونی منطقه تنها به منافع خود اهمیت می‌دهد و توجهی به لبنان ندارد.

با این وجود نجیب میقاتی همچنان منتظر یک سیگنال و اشاره مثبت از جانب سعودی‌هاست و در این میان همه فرصت‌های پیش روی لبنان از جمله روابط با سوریه از دست می‌رود؛ بنابراین نجیب میقاتی هفته‌های حساسی را پیش روی خود دارد و پرواضح است که انتظار کشیدن برای مشخص شدن موضع عربستان در قبال لبنان تنها زمان بحران این کشور را طولانی‌تر می‌کند.