نوشیدنی سبز رنگ محبوب این روز‌ها همای چای سبز معروف است!

به گزارش مجله خبری نگار،تصاویر لاته سبز، ماکیاتو، امریکانو، بستنی ماچا و دسر‌های زمردی‌رنگ با جذابیت بصری بالا، این روز‌ها فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را پر کرده است. انگار چای سر صبح دیگر معنایی ندارد؛ اگر می‎خواهیم روزی متفاوت داشته باشیم، باید صبح‎مان را با یکی از این نوشیدنی‎ها شروع کنیم؛ نوشیدنی‎های لوکسی که حس خاص بودن را به مصرف‌کنندگان القا می‎کنند. گاهی هم این نوع محصولات آنقدر میان مردم محبوب می‎شوند که با افزایش قیمت یا کمبود روبه‌رو می‎شوند. به گفته دکتر عبدالرضا نوروزی، قیمت جهانی قهوه به دلیل افزایش مصرف ایرانی‎ها طی سه سال گذشته ۱۵ درصد گران‎تر شده است.

عبدالرضا نوروزی، متخصص تغذیه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان اینکه قهوه یکی از قدیمی‎ترین نوشیدنی‎های تاریخ است، می‎گوید: «تاریخچه قهوه به حدود سه هزار سال پیش می‎رسد. قهوه از نظر نژادی دو دسته دارد؛ قهوه عربیکا که برای مناطق یمن و اتیوپی است و قهوه روبوستا که نژادی آمریکایی دارد. قهوه عربیکا معمولاً مزه شیرین‎تری دارد، اما اسیدیته وکافئین آن کمتر است. قهوه روبوستا تیره‌رنگ است و کافئین بیشتری دارد و به طور کلی قهوه ارزان‌قیمت‎تری است به این دلیل که هر درخت قهوه روبوستا سه‌ونیم برابر بیشتر از درخت قهوه عربیکا باردهی دارد.»

اگر کتاب تاریخ قهوه در ایران را بخوانید، متوجه می‎شوید مصرف قهوه در ایران بسیار شایع بوده و اینکه گفته می‎شود فرهنگ کافی‌شاپ یا قهوه‎خانه جدید است، اصلاً درست نیست. دکتر نوروزی با اشاره به این موضوع می‎گوید: «مصرف قهوه از دوران صفویه در ایران وجود داشته، اما در دوران قاجاریه در کل دنیا و همچنین ایران، نوشیدنی دیگری به نام «چای» به سرعت وارد بازار مصرف می‎شود. یکی از مزایای این نوشیدنی جدید، قیمت ارزان‎تر نسبت به قهوه است، اما یکی دیگر از دلایلی که سبب شد مصرف چای از قهوه در ایران سبقت بگیرد، امکان کشت آن در کشور بود. ما به لحاظ اقلیمی نمی‎توانیم قهوه کشت کنیم، اما امکان کشت چای در کشور وجود دارد. به همین دلیل چای، جای قهوه را میان خانواده‎های ایرانی گرفت. پس قهوه فرهنگ وارداتی از غرب به ایران نبوده، در واقع بومی ایرانی‎هاست. اگر بخواهیم نسبت به چای مقایسه کنیم، قهوه تاریخچه قدیمی‎تری در ایران دارد.»

قهوه، نوشیدنی فراسودمند

دکتر نوروزی درباره فواید قهوه و چای می‎گوید: «اگر بخواهم به زبان ساده در مورد این دو نوشیدنی پرطرفدار بگویم، خداوند چای و قهوه را برای کمک به انسان‎ها آفریده است. برای اینکه انسان‎ها مداوم در حال تلاش و فعالیت هستند، نیاز به مصرف مواد و خوراکی‌ای دارند که انرژی کافی را تا پایان شب به آنها بدهد و چای و قهوه در بدن انسان مثل مواد انرژی‌زا و دوپینگ عمل می‎کند. مواد عمده تشکیل‌دهنده نوشیدنی قهوه، آب است و می‎تواند آب بدن انسان را تأمین کند. قهوه دارای مواد مغذی است که اثرات بسیاری در سلامتی افراد دارد؛ آنتی‌اکسیدان‎های قوی که برای خنثی‌سازی بدن از هوای آلوده و کمک به وضعیت قلب و عروق بسیار کارایی دارد. رنگ قهوه‎ای دانه‎های قهوه نشانه وجود آنتی‌اکسیدان است، به همین دلیل قهوه را به عنوان نوشیدنی فراسودمند نامگذاری می‎کنند.»

کافئین، ماده دیگر قهوه است که ضرورت مصرف آن را دوچندان می‎کند. این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در این‎باره توضیح می‎دهد: «کافئین ماده محرکی است که مغز انسان برای آن گیرنده دارد. وقتی قهوه مصرف می‎کنیم، گیرنده‎های مغز، کافئین را دریافت می‎کنند و همین فرآیند باعث می‎شود حس انرژی و آرامش بیشتری در سیستم عصبی ایجاد شود. همچنین نوشیدن قهوه با افزایش ضریب هوشیاری مغز و با تنگ‎تر شدن مردمک‎های چشم، سبب بینایی بهتر چشم هم می‎شود. اما همین انتقال انرژی می‎تواند سبب افزایش ضربان قلب و خون‎رسانی بیشتر به عضلات بدن شود. به همین دلیل برخی از مردم با خوردن قهوه می‎گویند دچار تپش قلب می‎شوند. این افراد نسبت به کافئین قهوه حساسیت دارند و توصیه می‎شود کمتر قهوه مصرف کنند.»

قهوه فوری چاق‌کننده است

به گفته این متخصص تغذیه، بر اساس تحقیقات انجام شده، کمتر از ۱۰ درصد مردم دنیا نسبت به کافئین قهوه حساسیت دارند. البته ایرانی‎ها جزو نژادی هستند که حساسیت کمتری نسبت به قهوه نشان می‎دهند.

برخی قهوه‎ها جزو پرمصرف‎های این نوشیدنی محسوب می‎شوند که اصطلاحاً به آن «قهوه فوری» می‎گویند. دکتر نوروزی در مورد این نوع قهوه‎ توضیح می‎دهد: «پودر قهوه در آب حل نمی‎شود، حتی اگر به قهوه‎های عربی یا ترکی نگاه کنید، نهایتاً پودر ته‌نشین می‎شود. برخی هم از این ته‌نشین شدن قهوه برای شوخی و سرگرمی حتی فال هم می‎گیرند. حالا همین قهوه برای اینکه در آب حل شود، باید مراحلی را طی کند که در اصطلاح «آبگیری» می‎گویند. یعنی قهوه را فریز کرده بعد آبگیری می‎کنند. این فرآیند سبب تغییراتی در ساختار قهوه می‎شود که نتیجه آن قهوه فوری است؛ قهوه‎ای که به راحتی بدون نیاز به دم گذاشتن در یک لیوان آب حل می‎شود. همان طور که از اسمش پیداست، فوری و برای رفع نیاز کردن است به همین دلیل کیفیت پایینی دارد، اما باز هم دارای خواص خوب قهوه مثل آنتی‌اکسیدان‎ها و کافئین است. آنچه قهوه فوری را بد نشان می‎دهد، افزودن شیر خشک و شکر به این دسته از قهوه‎هاست که مصرف مداوم آن باعث چاقی و اضافه وزن می‎شود.»

مصرف قهوه در ایران و افزایش قیمت جهانی

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره افزایش مصرف قهوه در ایران طی چند سال گذشته می‎گوید: «واردات قهوه در کشور از سال ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۳ از چهل هزار تن به بیش از ۱۵۰ هزار تن رسیده که دلیل آن اقبال مردم و افزایش مصرف قهوه در ایران است. بر اساس گزارش رسمی سازمان فائو (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد) قیمت جهانی قهوه حدود ۱۵ درصد رشد پیدا کرده که یکی از دلایل رشد قیمتی، افزایش مصرفش در ایران است. مصرف قهوه خالی یا همراه با شیر حتی اگر طی روز چند فنجان یا لیوان قهوه هم بنوشیم مشکلی برایمان ایجاد نمی‎کند. حالا اگر افراد با خوردن قهوه دچار کم‎خوابی می‎شوند، توصیه می‎کنیم از ساعت ۶ عصر به بعد قهوه نخورند تا مشکلی در روند خواب پیدا نکنند.»

کافئین قهوه دو برابر چای است

دکتر نوروزی با اشاره به اینکه کافئین قهوه دو برابر چای است، می‎گوید: «در چای هم کافئین وجود دارد، اما میزان این ماده در قهوه خیلی بیشتر است. حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه بعد از خوردن این نوشیدنی، کافئین اثراتش را نشان می‎دهد. بعد از گذشت یک ساعت هم دیگر هیچ اثری بر بدن ندارد. به همین دلیل برای کاهش خواب در طولانی‌مدت نمی‎توانیم روی خوردن قهوه حساب کنیم. بعد از اینکه اثرات کافئین قهوه در بدن از بین برود، خستگی فرد دو برابر خودش را نشان می‎دهد. قهوه نیاز به خواب را از بین نمی‎برد، بلکه به شکلی آن را به تعویق می‎اندازد. رانندگان به هیچ عنوان نباید با خوردن قهوه به رانندگی طولانی‌مدت ادامه دهند، با این تفکر که هر یک ساعت یک لیوان قهوه می‎خورند تا مسیر را طی کنند، چرا که منجر به خواب آلودگی‎های شدید برای افراد می‎‌شود.»

او درباره مصرف قهوه در سنین پایین می‎ گوید: «قهوه به علت کافئین بالایی که دارد، برای بچه‌‎های زیر ۱۲ سال توصیه نمی‎‌شود. مصرف چای هم باید کمرنگ و فقط صبح‎ها باشد. اینکه بچه‎‌های ۹ یا ۱۰ ساله را به خوردن چای و قهوه عادت دهیم، بسیار اشتباه است.»

چای معروف ژاپنی همان چای سبز است

از منوی کافه‌های لوکس تهران تا پست‌های اینستاگرامی و ویدیو‌های مجازی، ماچا نه‌تنها یک نوشیدنی، بلکه نمادی از سبک زندگی مدرن و سلامت‌محور شده، اما در واقعیت چای ماچا همان چای سبز است که در سایه رشد داده شده است.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره تبلیغات بلاگر‌ها از خواص این چای ژاپنی می‎گوید: «گیاه چای به شکل برگ است، با چیدن برگ‎ها و فرآیندی که روی آن انجام می‎شود، انواع چای شکل می‎گیرد. اگر فرآوری کمتری در برگ چای انجام شود، تبدیل به چای سبز می‎شود. حالا کشور ژاپن برخی از این برگ‎های چای را در سایه و با نور کم کشت می‎ کند و به همین دلیل رشد کند و با بازدهی کمتری دارد. همین خصیصه سبب شده رنگ سبز خوشرنگی هم داشته باشد. با فرآیندی که روی این نوع برگ چای انجام می‎شود، پودر نرمی شکل می‎ گیرد که حلال آب است و ژاپنی‎ها آن را «ماچا» می‎نامند و خواصش همان خواص چای سبز است.»

دکتر نوروزی با بیان اینکه این چای به دلیل کندی رشدی که دارد، گران‌قیمت است، می‎‌گوید: «۹۵ درصد چای که به عنوان ماچا در دسترس ماست، چای سبز خودمان است که رنگ خوراکی به آن اضافه می‎کنند تا سبزتر و شبیه چای ماچا ژاپنی به نظر برسد. اما به طور کلی ماچا به عنوان چای سبز برای سلامتی مفید است و حتی می‎توان همراه قهوه هم نوشید. اگر دیده می‎ شود بلاگر‌ها به یکباره به سمت نوعی از نوشیدنی سوق پیدا می‎کنند، حتماً نفع اقتصادی برایشان دارد، اما طرف دیگر ماجرا مردمی هستند که به دنبال مزه‎‌های جدید و تنوع غذایی می‎گردند و به نوعی می‎‌خواهند برای فراغ از مشکلات کار و دغدغه‌‎های روزمره، تجربه جدیدی در خوردن یا نوشیدن کسب کنند. هیچ ایرادی ندارد، اما باید بدانند چای ماچا همان چای سبز است.»