به گزارش مجله خبری نگار، شایان ذکر است که باستانشناسان این سکونتگاه را در سال ۲۰۲۲ در جریان کاوشها و حفاریهای پیش از طراحی بزرگراه R-۲۱۷ "قفقاز" در شمال دربنت کشف کردند. کاوشهای انجام شده در سال ۲۰۲۲ امکان تعیین دقیق قدمت یا وابستگی آن به هیچ تمدن باستانی را فراهم نکرد. با این حال، کاوشهای انجام شده در سال ۲۰۲۵ نشان داد که لایههای زیرین این مکان به تمدن نوسنگی بازمیگردد که در آن سوی کوههای قفقاز، در بخش جنوبی قفقاز شرقی، گسترده بوده و قبلاً هرگز در قفقاز شمالی یافت نشده بود.
باستان شناسان مجموعهای غنی و متنوع از مواد را به دست آوردهاند که به آنها کمک میکند تا تمدن و سبک زندگی این سکونتگاه نوسنگی را به طور کامل ارزیابی کنند. آنها بقایای ساختمانهای مسکونی و خدماتی و تدفینها را کشف کرده و مجموعه بزرگی از مصنوعات، از جمله ابزارهای سنگی، سرامیک، محصولات استخوانی و دو گاو سفالی را جمع آوری کردهاند.
«خضری امیرخان»، رئیس دپارتمان باستانشناسی پارینه سنگی آکادمی علوم روسیه، گفت: «شناسایی و مطالعه سکونتگاه داگوگنینسکویه-۲ بدون شک یکی از مهمترین اکتشافات باستانشناسی سال ۲۰۲۵ خواهد بود. پیش از این هرگز سکونتگاههای نوسنگی در داغستان در چنین قلمرو وسیعی با استفاده از روشهای مدرن مستندسازی باستانشناسی مورد مطالعه قرار نگرفته بودند. مطالعه این سکونتگاه همچنین به ما این امکان را میدهد که بفهمیم تمدنهای باستانی قفقاز شمالی و ماوراء قفقاز در هزاره پنجم پیش از میلاد چگونه توسعه یافتند، چگونه به مناطق جدید نقل مکان کردند و چگونه سبک زندگی تغییر کرد.»
رومن میموخود، محقق ارشد دپارتمان باستانشناسی عصر برنز در آکادمی علوم روسیه، گفت: «یافتههای علمی که به دست خواهیم آورد، شکاف زمانی فعلی در توالی فرآیندهای فرهنگی در بخش داغستان دشت دریای خزر را پر خواهد کرد و سکونتگاه داگوگنینسکوی ۲ را به یک بنای باستانی نمونه از دوران نوسنگی در شمال شرقی قفقاز تبدیل خواهد کرد.»