جیب معدن، جان معدنچی!

به گزارش مجله خبری نگار، آن‌ها احتمالا منتظر بودند شیفت کاری شان تمام شود که به خانه برگردند، چون صبح باید فرزندشان را برای روز اول مهر به مدرسه می‌بردند. اما این شیفت هیچ گاه به پایان نرسید؛ آن‌ها نتوانستند روز اول مهر فرزندانشان را تا مدرسه همراهی کنند، بلکه شنبه شب در لحظاتی که فرزندانشان در حال آماده کردن لباس و کیف مدرسه برای فردا بودند، آن‌ها در عمق ۲۵۰ متری زمین نفسشان با گاز مرگبار متان بند آمد، چشم هایشان تیره و تار شد و... حالا آن‌ها یعنی کارگران معدن زغال سنگ معدنجوی طبس به تاریخ بزرگ‌ترین حوادث معدنی جهان پیوستند و این گونه در شامگاه شنبه ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ مرگبارترین حادثه معدنی ایران با ۵۲ کشته (به گزارش تسنیم) بر اثر انفجار گاز متان رقم خورد.

اتفاق معدنجوی چه بود؟

اما اصل اتفاق معدنجوی چه بوده و چرا این فاجعه رخ داده است؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت که انتشار گاز از کیسه‌های طبیعی معادن تحت الارضی یا زیرزمینی هنگام حفاری و استخراج، جزئی از کار معدن است. اما فقدان تجهیزات به روز، کافی و لازم که بتواند حجم این گاز را مهار و از محوطه کار خارج کند، باعث جان باختن کارگران معدن می‌شود. ۱۲ شهریور ۱۴۰۲ یعنی حدود ۱۳ ماه قبل چنین حادثه‌ای در یکی از تونل‌های استخراج زغال‌سنگ معدن رزمجاه در نزدیکی روستای طزره از توابع شهرستان دامغان رخ داد که متاسفانه ۶ معدنچی جانشان را از دست دادند. حادثه شنبه شب معدن معدنجوی طبس نیز به همین شکل با خروج ناگهانی گاز سئو باعث مرگ کارگران شده است. 

مرگ در دومین تنفس

محمدگنجی کیا عضو شورای عالی حفاظت فنی عصر روز گذشته در این باره توضیح می‌دهد: زمانی که کارگران در حال عملیات اکتشاف و استخراج هستند، ممکن است یک باره دهانه طبیعی از بدنه معدن باز و گاز مونوکسید (متان و سئو) منتشر شود که به شدت کشنده اند و بر اثر چند نوبت تنفس، حتی در مواردی در تنفس دوم فرد، باعث مرگ او می‌شود.
در همین باره یک فعال معدن در طبس عصر روز گذشته به مشرق گفته است: «در معادن زغال سنگ در لایه‌های زغالی گاز متان وجود دارد و در بعضی نقاط میزان این گاز بیشتر است. هرچند در شروع هر شیفت محل کار معدنچیان گازسنجی می‌شود، اما هر لحظه ممکن است با حفاری‌هایی که انجام می‌شود متان در معدن منتشر شود و یک جرقه مثل ضربه‌ای که پیکور به سنگ‌ها می‌زند، کافی است تا انفجار اتفاق بیفتد.»

این اظهارنظر‌ها

در واکاوی موضوع و علت حادثه، به طور قطع پس از گزارش کمیته حقیقت یاب می‌توان روشن‌تر قضاوت کرد، اما روز گذشته و در میان توفان اخبار و گزارش‌ها درباره حادثه مرگبار معدن طبس، چند اظهارنظر در رسانه‌های مختلف منتشر شد که ما نیز آن‌ها را این جا مرور می‌کنیم. پیش از ورود به این دیدگاه ها، تاکید می‌کنیم، ما در روزنامه خراسان صرفا به مرور این دیدگاه‌ها می‌پردازیم و درباره درستی یا نادرستی آن هیچ گونه قضاوتی تا انتشار نتایج بررسی دستگاه‌های مسئول نداریم. 

-خبرگزاری ایلنا به نقل از رحیمیان، دبیر اجرایی خانه کارگر طبس: «کارگاه محل حادثه جدید بوده؛ اما گویا سیستم تخلیه گاز نداشته؛ کارگران ساعت ۶ عصر کار خود را آغاز کرده‌اند، اما یک ساعت و نیم به پایان استخراج، حادثه اتفاق می‌افتد؛ کارگران بلوک C فوراً جان خود را از دست می‌دهند، چون بچه‌های امداد که برای بررسی این بلوک رفته بودند، گاز زیاد بوده و اصلا نتوانستند تحمل کنند؛ برگشتند و تهویه را درست کردند. البته چهار جسد را به چشم دیده بودند، اما نتوانستند آنها را خارج کنند.» 

-بهرامن، رئیس خانه معدن ایران در گفتگو با ایرنا درباره حادثه معدن زغال‌سنگ طبس به پایین بودن استاندارد‌ها و فرسوده بودن تجهیزات به کار رفته در این معادن اشاره کرد و گفت: از سال ۱۳۹۶ به صورت رسمی در رسانه‌های مختلف کشور نسبت به وضعیت نامناسب ایمنی معادن زغال سنگ تذکر دادیم که متأسفانه مورد توجه قرار نگرفت... در سال ۹۶ اعضای کمیته زغال‌سنگ خانه معدن ایران به این نتیجه رسیدند که وضعیت ایمنی معادن زغال سنگ کشور پایین و از استاندارد‌های مرسوم خارج بوده و در واقع وضعیت ایمنی و سلامت کارگران در معادن زغال سنگ کشور در بدترین حالت خود قرار گرفته است. از همان سال به صورت رسمی در رسانه‌های مختلف، نسبت به وضعیت ایمنی معادن زغال سنگ در کشور تذکر داده شد.

پیگیری سران

از علل وقوع این حادثه مرگبار که بگذریم و فارغ از این که بخش نظارت وبازرسی دستگاه‌های مسئول چه وظایفی در پیشگیری از این حوادث بر عهده دارند، طبیعتا مسئولان با چنین وقایعی وارد میدان و خواستار اشد مجازات برای مقصران می‌شوند. پس از رئیس جمهور که دستور تسریع در امدادرسانی و پیگیری بررسی ابعاد حادثه طبس را صادر کرد، رئیس مجلس نیز در پیامی نوشت: «لازم است نهاد‌های امدادرسان اقدامات درمانی و کمک‌های لازم به مصدومان و آسیب‌دیدگان را انجام داده و کمیسیون صنایع و معادن مجلس با فوریت نسبت به بررسی دقیق علل وقوع حادثه و شناسایی متخلفان احتمالی اقدام کرده و در اسرع وقت گزارش آن را به صحن مجلس شورای اسلامی ارائه کند.»

همچنین رئیس عدلیه در تماس با رئیس کل دادگستری استان خراسان جنوبی، به وی دستور داد تا ضمن همکاری و مساعدت با دستگاه‌های مسئول به منظور تسهیل و تسریع در روند امدادرسانی و جست و جوی مفقودان و درمان مصدومان این حادثه دلخراش، به سرعت ابعاد مختلف حادثه را مورد بررسی و رسیدگی قرار دهد و با مقصران و خاطیان احتمالی، برخورد مقتضی و قانونی را به عمل آورد.

این آخرین حادثه مرگبار معدنی نخواهد بود، چون...

آن چه مشخص است و تجربه‌های پیشین درباره حوادث مرگبار معدنی می‌گوید، به دلیل کم کاری در امر نظارت و نبود برخورد و تنبیهات مناسب با عوامل این اتفاقات، نباید انتظار آن را داشته باشیم که رخداد غم بار معدنجوی طبس، آخرین حادثه باشد. مرور اخبار مرتبط با حوادث معدنی به ویژه معادن زغال سنگ نشان می‌دهد، اراده‌ای راسخ بر رفع مشکلات ایمنی کار در معادن وجود ندارد. 

«غلظت بالای گاز منواکسید کربن در تونل‌های معدن»، «نبود تجهیزات ایمنی» و «نبود تیم امداد» علت اصلی این حوادث اعلام شده، اما سؤال این جاست؛ مسئولانی که می‌دانند معادن، ایمنی ندارد چرا به کارفرما مجوز بهره‌برداری می‌دهند! چرا بودجه‌ای برای تجهیز این معادن تخصیص داده نمی‌شود؟! مگر نه این که وزارت صمت باید بودجه مشخصی را برای ایمنی معادن تخصیص دهد این منابع به کدام سمت می‌رود که به معادن زغال‌سنگ نمی‌رسد؟

صمدی دبیر انجمن زغال‌سنگ دراین‌باره تأکید کرده است: دولت در سال گذشته یک ریال هم برای ایمنی معادن بودجه تخصیص نداده است و بخش خصوصی به‌سختی تجهیزات خود را تأمین می‌کند.

منبع: خراسان