همه ناگفته‌ها در مورد سیاره کوتوله «سرس»!

به گزارش مجله خبری نگار/الف،دانشمندان از داده‌های فضاپیمای «داون» (Dawn) ناسا که مدت‌ها پیش بازنشسته شده است، برای حل کردن معمای منشا سیاره کوتوله عجیب «سرس» (Ceres) استفاده کرده‌اند.

به نقل از اسپیس، سرس در حال حاضر در کمربند اصلی سیارک‌ها بین مریخ و مشتری قرار دارد و بیشتر نظریه‌های مربوط به ایجاد آن نشان می‌دهند که در آنجا متولد شده است. با وجود این، این سیاره کوتوله ویژگی‌های عجیبی دارد که آن را از سایر اجرام کمربند اصلی سیارک‌ها متمایز می‌کند. این امر باعث شده که برخی از دانشمندان گمان کنند این سیاره کوتوله با عرض ۹۶۰ کیلومتر ممکن است از لبه بیرونی منظومه شمسی آمده و به سمت داخل و خانه کنونی خود مهاجرت کرده باشد.

سرس نه تنها بزرگ‌ترین جرم در کمربند اصلی سیارک‌هاست، بلکه به نظر می‌رسد زمین‌شناسی پیچیده‌تری نسبت به سایر همتایان خود دارد. یکی از معما‌های خاص، وجود آمونیاک منجمد در سرس است که فضاپیمای داون هنگام بررسی این سیاره کوتوله بین سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۸ پیدا کرد.

تصور می‌شود که آمونیاک فقط در منظومه شمسی بیرونی، دور از خورشید و تشعشعاتی که باعث تبخیر آن می‌شود، پایدار است. بنابراین، حضور این ماده حاکی از آن بود که سرس ممکن است دور از خانه کنونی خود شکل گرفته باشد.

اکنون داده‌های جمع‌آوری‌شده از یکی از قدیمی‌ترین دهانه‌های برخوردی سرس -دهانه ۶۴ کیلومتری «کانسوس» (Consus) - می‌تواند نظریه مهاجرت را از بین ببرد و نشان دهد که سیاره کوتوله واقعا در کمربند اصلی سیارک‌ها شکل گرفته است.

«رانجان سرکار» (Ranjan Sarkar) پژوهشگر «موسسه ماکس پلانک» (Max-Planck Institute) گفت: دهانه کانسوس با ۴۵۰ میلیون سال قدمت، از نظر استاندارد‌های زمین‌شناسی قدیمی نیست، اما یکی از قدیمی‌ترین ساختار‌های باقی‌مانده در سرس است. این دهانه به دلیل عمق خود، به ما امکان دسترسی به فرآیند‌هایی را می‌دهد که در طول میلیارد‌ها سال در سرس رخ داده‌اند و می‌توانند روزنه‌ای به گذشته این سیاره کوتوله باشند.

مطالعه دهانه کانسوس که یکی از دهانه‌های برخوردی کوچک‌تر سرس است و در نیم‌کره جنوبی این سیاره کوتوله قرار دارد، بقایای آب‌نمک را نشان داد که بیش از میلیارد‌ها سال پیش، از داخل سیاره به ویژه یک لایه مایع بین گوشته و پوسته به سطح آن آمده است.

در حالی که بیشتر رسوبات یافت‌شده در دهانه‌های برخوردی پراکنده سرس حاوی رسوبات نمکی به رنگ روشن و سفید هستند، مواد موجود در نقاط جداشده دهانه کانسوس رنگ زرد بیشتری دارند. به نظر می‌رسد این ماده سرشار از آمونیوم باشد که نوعی آمونیاک با یون هیدروژن اضافی است.

«آندریاس ناتوز» (Andreas Nathues) سرپرست گروه پژوهشی و پژوهشگر سابق گروه دوربین فضاپیمای داون گفت: مواد معدنی موجود در پوسته سرس احتمالا طی میلیارد‌ها سال مانند نوعی اسفنج آمونیوم را جذب کرده‌اند.

سپس به واسطه برخورد سیارک‌های دیگر کمربند اصلی سیارک‌ها با سرس، این مواد معدنی در معرض دید قرار می‌گیرند.

این پژوهش در «Journal of Geophysical Research: Planets» به چاپ رسید.