به گزارش مجله خبری نگار،این گیاه بومی غرب آفریقاست و بیشتر در مناطق کوهستانی کشورهایی مانند بورکینافاسو، گینه، سنگال، مالی و نیجریه مورد استفاده قرار میگیرد.
نامهای دیگر فونیو شامل آچا، ایبورورا و برنج گرسنه است.
در برخی از مناطق غرب آفریقا، فونیو دارای اهمیت اجتماعی و فرهنگی است.
در سنگال، بورکینافاسو، مالی و توگو فونیو به طور سنتی برای روسا و خانوادههای سلطنتی در نظر گرفته میشد و در ماه مبارک رمضان یا در جشنهایی مانند عروسی و غسل تعمید از آن لذت میبردند.
در برخی از مناطق توگو، فونیو برای جلوگیری از لخته شدن خون پس از زایمان و تحریک تولید شیر در افراد شیرده استفاده میشود.
به عنوان یک غذای اصلی نقش حیاتی در تضمین امنیت غذایی ایفا میکند به ویژه در دوره پس از برداشت که غذا کمیاب است. میتوان آن را ظرف ۶ تا ۸ هفته برداشت کرد و به خوبی بدون خطر هجوم آفات ذخیره میشود.
فونیو در شرایط خشکسالی و در خاکهای فقیر بدون نیاز به کود یا وسایل دیگر به خوبی رشد میکند.
علیرغم میراث فرهنگی غنی و مشخصات مواد مغذی، فونیو به عنوان یکی از گونههای زراعی نادیده گرفته شده و کم استفاده (NUCS) در نظر گرفته میشود.
گونههای زراعی نادیده گرفته شده و کم استفاده که گاهی اوقات به عنوان محصولات از دست رفته، محصولات جزئی یا محصولات یتیم شناخته میشوند به طور کامل مورد تحقیق قرار نگرفته اند، به طور ضعیفی مورد استفاده قرار میگیرند و عمدتا توسط مزارع خرده پا رشد میکنند.
با این حال این جریان در حال تغییر است. امروزه فونیو به عنوان یک محصول اولویت دار برای غرب آفریقا ذکر شده است. با توجه به خواص تغذیهای و زیست محیطی آن و همچنین پتانسیل آن برای تنوع بخشیدن به رژیم غذایی میتوان آن را در راهروها و فروشگاههای مواد غذایی تخصصی در سراسر جهان یافت.
علاوه بر این فونیو به منبع درآمد مهمی برای کشاورزان در غرب آفریقا تبدیل شده است.
فونیو به دو نوع اصلی تقسیم میشود:
Digitaria iburua: این دانه سفید سنبلچههای سیاه یا قهوهای دارد و عمدتا در بخشهایی از نیجریه، توگو و بنین رشد میکند
Digitaria exilis: این دانه سفید از سنگال تا چاد و همچنین در مرکز نیجریه رشد میکند. معمولا از بین این دو نوع خورده میشود و در خارج از آفریقا به راحتی در دسترس است
علاوه بر اینکه به طور طبیعی کلسترول، سدیم و چربی پایینی دارد ۱/۴ فنجان (۴۵ گرم) فونیو خشک – تقریبا ۱/۲ فنجان پخته شده – مواد مغذی زیر را فراهم میکند:
کالری: ۱۷۰
پروتئین: ۲ گرم
چربی: ۰.۵ گرم
کربوهیدرات: ۳۹ گرم
فیبر: ۴ درصد مقدار مورد نیاز روزانه
آهن: ۴ درصد مقدار مورد نیاز روزانه
فونیو منبع خوبی از ویتامینهای گروه B از جمله تیامین، ریبوفلاوین و نیاسین است که برای رشد، نمو و عملکرد سلولها و همچنین تولید انرژی ضروری هستند.
فونیو دارای بالاترین میزان کلسیم در بین غلات را دارد. این ممکن است برای کسانی که لبنیات مصرف نمیکنند مانند گیاهخواران یا افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز انتخاب خوبی باشد.
فونیو همچنین آهن، مس، روی و منیزیم را تامین میکند.
آهن و مس به تشکیل گلبولهای قرمز، بافت همبند و سلولهای خونی کمک میکنند در حالی که روی در عملکرد ایمنی، سنتز پروتئین و رشد و تقسیم سلولی نقش دارد. منیزیم به واکنشهای بیوشیمیایی متعدد کمک میکند و برای تولید انرژی مورد نیاز است.
اگرچه فونیو بیش از ۵۰۰۰ سال است که وجود داشته است تحقیقات علمی در مورد این دانه وجود ندارد.
برخی از مطالعات نشان میدهد که آب و هوا، شرایط خاک و شیوههای کشاورزی ممکن است بر محتوای مواد مغذی غذاهای گیاهی خاص در سراسر آفریقا تاثیر بگذارد.
فونیو مکمل خوبی برای رژیم غذایی افرادی است که به اندازه کافی غذاهای حیوانی یا پروتئینی مصرف نمیکنند.
اگرچه ترکیب پروتئین آن با برنج سفید قابل مقایسه است، فونیو حاوی مقدار قابل توجهی از اسیدهای آمینه گوگرددار متیونین و سیستئین است. هر دوی این اسیدهای آمینه در غلاتی مانند ذرت، گندم، برنج، سورگوم و جو کم هستند.
به عنوان یک اسید آمینه ضروری متیونین باید از طریق غذا به دست آید، زیرا بدن شما نمیتواند آن را بسازد. این اسید آمینه در خاصیت ارتجاعی پوست، رشد مو، سلامت ناخنها و رشد و ترمیم بافتهای بدن نقش دارد.
سیستئین یک اسید آمینه غیر ضروری است که برای سنتز پروتئین و سم زدایی ضروری است. همچنین در تشکیل اسید آمینه تائورین نقش دارد.
به استثنای لیزین، یک وعده معمولی فونیو ممکن است حدود ۱۰ درصد از نیاز روزانه یک بزرگسال به اسید آمینههای ضروری را برآورده کند.
فونیو به طور کامل خورده میشود و بنابراین به عنوان یک غلات کامل در نظر گرفته میشود.
غلات کامل ممکن است به مدیریت وزن و سلامت روده کمک کند. آنها همچنین با مزایای سلامتی فراوانی از جمله کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و سرطان روده بزرگ، پانکراس و معده مرتبط هستند.
بر خلاف غلات تصفیه شده که در آنها جوانه و سبوس در طی فرآوری حذف میشوند، غلات کامل شامل هر سه قسمت هسته – سبوس، آندوسپرم و جوانه میشوند.
با توجه به شورای غلات کامل – یک گروه غیرانتفاعی حمایت از مصرف کنندگان حدود ۲۵ درصد از پروتئین غلات با حذف سبوس و جوانه از بین میرود. از دست دادن مواد مغذی در بسیاری از مواد مغذی مهم دیگر نیز رخ میدهد.
وزارت کشاورزی ایالات متحده (USDA) توصیه میکند که غلات کامل نیمی از غلات مصرفی روزانه شما را تشکیل دهند. گنجاندن ۱/۴ فنجان (۴۵ گرم) فونیو خشک در رژیم غذایی میتواند به شما در رسیدن به این هدف کمک کند.
فونیو به طور طبیعی بدون گلوتن است؛ بنابراین برای افراد مبتلا به حساسیت به گلوتن یا بیماری سلیاک بی خطر است.
افراد حساس به گلوتن ممکن است هنگام خوردن غذاهای حاوی گلوتن (گروهی از پروتئینهای موجود در گندم، جو و چاودار) احساس ناراحتی و خستگی در شکم کنند.
در میان مبتلایان به بیماری سلیاک، گلوتن همان علائم حساسیت به گلوتن را نشان میدهد، اما به روده کوچک نیز آسیب میرساند.
فونیو حاوی نشاسته مقاوم است که در برابر هضم و جذب در روده کوچک شما مقاومت میکند.
نشاستههای مقاوم فواید بسیاری برای سلامتی دارند و ممکن است در افزایش حساسیت به انسولین و کاهش سطح قند خون نقش داشته باشند.
علاوه بر این، این دانه دارای شاخص گلیسمی (GI) پایینی است به این معنی که به سرعت سطح قند خون شما را افزایش نمیدهد. به همین دلیل ممکن است به افراد مبتلا به دیابت کمک کند قند خون خود را مدیریت کنند.
فونیو بسیار متنوع است. وقتی پخته میشود طعمی خاکی دارد که طعم غذاهایی که با آنها تهیه میشود را به راحتی جذب میکند.
در غرب آفریقا فونیو به طور سنتی به عنوان کوسکوس پخته میشود، به صورت فرنی درست میشود و در نوشیدنیهای محلی گنجانده میشود. مانند سایر غلات میتوان آن را به آرد تبدیل کرد و در محصولات پخته شده مانند نان، کلوچه و کیک استفاده کرد.
در آشپزخانه درست کردن آن به قدری سریع و ساده است که مردم بامبارای مالی میگویند که فونیو هرگز آشپز را شرمنده نمیکند.
در اینجا چند ایده برای دستور پخت وجود دارد:
فونیو را جایگزین هر غلاتی از جمله برنج، کوسکوس، ارزن، سورگوم، کینوا و جو کنید
از آن در فرنی به همان روشی که از جو استفاده میکنید استفاده کنید
آن را به سوپ و خورش اضافه کنید
آن را در سالاد استفاده کنید
از آرد فونیو در محصولات پخته شده مانند نان، کوکی ها، کیکها و بارها استفاده کنید
طرز تهیه فونیو
۱ فنجان (۲۴۰ میلی لیتر) آب را سریع به جوش بیاورید
نمک را اضافه کنید
۱/۴ فنجان (۴۵ گرم) فونیو خشک را اضافه کنید، کمی هم بزنید و بپوشانید
حرارت را ملایم کرده و آن را بپزید تا تمام مایع آن گرفته شود
حرارت را خاموش کنید و فونیو را با چنگال هم بزنید
اگر ظرف آب دارد آن را بیشتر بپزید
فونیو یک غلات آفریقایی است که به آن غلات باستانی نیز گفته میشود و بیشتر در کشورهای غرب آفریقا مصرف میشود.
این به طور طبیعی بدون گلوتن است و یک پروفایل اسید آمینه قوی و همچنین سایر مزایای بالقوه سلامت مانند بهبود مدیریت قند خون را ارائه میدهد.
فونیو به راحتی آماده میشود و از نظر آشپزی همه کاره است و آن را برای بسیاری از غذاهای خوش طعم مناسب میکند.
منبع:سومیتا