به گزارش مجله خبری نگار،نتایج این تحقیق که در آخرین شماره از نشریه «مهندسی سیستمها و صنایع» تحت عنوان «مطالعات ارگونومیک، از حرکات بدن مسلمانان در هنگام نماز با استفاده از مدلسازی دیجیتال انسان» به چاپ رسیده، حاکی از آن است که «حرکات تکراری مسلمانان در آیین نمازگزاری، سبب کاهش درد کمر میشود.»
بر پایه تحقیق یاد شده، نماز خواندن در فضایی آرام، نه تنها اضطراب افراد را از بین میبرد، بلکه رکوع و سجود در نماز نیز راهکار مؤثری برای درمانهای بالینی به شمار میرود.
در این تحقیق همچنین آمده است که سجده کردن، قابلیت ارتجاعی مفاصل را افزایش میدهد، اما تاثیر نماز تنها به از بین بردن اضطراب و کاهش دردهای عضلانی ختم نمیشود و در ادامه به برخی دیگر از تاثیرات نماز بر اعضای بدن اشاره میکنیم.
تاثیرات نماز بر جسم انسان
برخی از کارشناسان معتقدند نماز خواندن تنها غذای روح انسان نیست؛ بلکه جسم انسانها را نیز تقویت میکند و آنها را در مبارزه با مشکلات روزمره یاری میدهد. وقتی چشمها در حالت نماز ثابت میماند جریان فکر هم خود به خود آرام شده و در نتیجه تمرکز فکر افزایش مییابد. ثابت ماندن چشم باعث بهبود ضعف و نواقصی مانند نزدیک بینی میشود و به لحاظ روانی این حالت باعث افزایش مقاومت عصبی فرد شده و بی خوابی و افکار نا آرام را از انسان دور میکند.
ایستادن در حالت نماز باعث تقویت حالت تعادلی بدن شده و قسمت مرکزی مخچه که محل کنترل اعمال و حرکات ارادی است را تقویت میکند و این عمل باعث میشود فرد با صرف کمترین نیرو و انرژی به انجام صحیح حرکات بعدی بپردازد.
نماز قسمت فوقانی بدن را پرورش داده و ستون مهرهها را تقویت کرده و آن را در حالت مستقیم نگاه میدارد. تقویت احشاء و ماهیچههای شکم، حفظ سلامت دستگاه گوارش و رفع یبوست مزمن سوء هاضمه و بی اشتهایی از دیگر خواص نماز خواندن و رکوع در نماز است. کارشناسان میگویند در حالت رکوع ماهیچههای اطراف ستون مهرهها منبسط میشود که در متعادل و آرام کردن سمپاتیک موثر است. مدت زمان خواندن ذکر رکوع نیزباعث تقویت عضلات صورت و گردن ساق پا و رانها میشودو به این ترتیب به جریان خون در قسمتهای مختلف بدن سرعت میبخشد.
تنظیم متابولیسم بدن فراهم نمودن زمینه از بین رفتن اکثر بیماریها از بدن، کمک به افزایش حالت استواری و استحکام مغز و بهبود ناراحتیهای تناسلی و نارساییهای تخمدان از دیگر خواص رکوع در نماز است. سجده نیز ستون مهرههای بدن را تقویت کرده و دردهای سیاتیک را آرام میکند. سجده علاوه بر از بین بردن یبوست و سوء هاضمه، پرده دیافراگم را تقویت کرده و به دفع مواد زاید بدن به دلیل فشرده شدن منطقه شکمی کمک میکند.
سجده همچنین باعث افزایش جریان خون در سر شده که این امر با تغذیه این غدد باعث حفظ شادابی، زیبایی و طراوت پوست میشود. حالات سجده به واسطه بازشدن مهرهها از یکدیگر باعث کشیده شدن اعصابی که قسمتهای مختلف بدن را به مغز وصل میکند، شده و این اعصاب را در یک حالت تعادلی قرار میدهد که این امر برای سلامت انسان بسیار حائز اهمیت است سجده باعث آسودگی و آرامش در فرد شده و عصبانیت را تسکین میدهد.
استحکام بخشیدن و تقویت عضلات پاها و ران ها، کمک به نفخ معده و روده، بهبود فتق، از خواص نشستن بعد نماز است. روشن است که نماز فلسفه خاص خود را دارد که معراج مومن و مایه قرب به حق است و آن را باید فقط برای خداوند تعالی خواند و نه به انگیزه فواید و آثاری از این دست، ولی آگاهی ازاین دست نظرات علمی نیز میتواند برای برخی مفید باشد. عوامل عفونی مختلف اعم از باکتری ها، ویروسها و انگل ها، میتوانند باعث درگیری دستگاه گوارش انسان و مشکلات متعدد ناشی از آن شوند. این مشکلات میتوانند از یک خارش ساده شبانه بر اثر ابتلا به نوعی انگل، تا اسهالهای وحشتناک تظاهر کنند. اما یکی از برجستهترین مواردی که در آن شعار معروف علم طب: ” پیشگیری همیشه مؤثرتر از درمان است ” صدق میکند، همین مورد عفونتهای گوارشی است.
تأثیر نماز بر سلامت کلیهها
سلامت دستگاه ادراری انسان، به خصوص کلیه ها، تأثیر بینهایت مهمی در ادامه حیات انسان دارند و بیماری کلیوی از دردناکترین و پر مخاطره ترین، گرفتاریهای جسمی است.
در این میان عفونت دستگاه ادراری که یکی از شایعترین علل مراجعه بیماران به مطب پزشکان میباشد، علاوه بر آن که خود بخود و به تنهایی بیماری آزار دهندهای است، گاهی سبب بروز بیماریهای دیگر نیز در بدن انسان میشود. به عنوان مثال برخی عفونتهای دستگاه ادراری میتوانند، گاهی باعث نارسا شدن و از کارافتادگی کلیه شوند یا عفونت کلیوی در خون و در نتیجه در تمام بدن پخش شود یا برخی عفونتها ممکن است به ایجاد سنگ کلیه در بیماران منتهی شوند، که همه اینها نشانه اهمیت موضوع است.
سجده همچنین باعث افزایش جریان خون در سر شده که این امر با تغذیه این غدد باعث حفظ شادابی، زیبایی و طراوت پوست میشود. حالات سجده به واسطه بازشدن مهرهها از یکدیگر باعث کشیده شدن اعصابی که قسمتهای مختلف بدن را به مغز وصل میکند، شده و این اعصاب را در یک حالت تعادلی قرار میدهد که این امر برای سلامت انسان بسیار حائز اهمیت است سجده باعث آسودگی و آرامش در فرد شده و عصبانیت را تسکین میدهد.
ادرار پس از آنکه توسط دو کلیه انسان تولید شد، توسط دو لوله موسوم به ” حالب” که کلیهها را به مثانه وصل میکنند، به مثانه تخلیه میشود تا بدان وسیله از بدن دفع گردد. حال چنانچه مثانه به موقع از ادرار خالی نشود، ادرار از مثانه به حالبها و حتی کلیه باز میگردد و همین “برگشت ادرار از مثانه به حالب ها، سبب ایجاد استعداد در فرد برای ابتلا به عفونت کلیه میشود” و به این ترتیب کسانی که در شبانه روز، بنا به هر علتی به ندرت ادرار میکنند به طور جدی در معرض خطر هستند. اما در رسایل فقهی توضیح المسائل، یکی از مبطلات وضو و نماز، خروج بول و غائط و نفخ کلیه (گاهی کلیهها را دردی میگیرد شبیه به درد کلیه، اما شن یا سنگی در کلیهها یا مجاری ادراری وجود ندارد. اطباء سنتی معتقدند گاهی مقداری از گازها و حبابهای هوای داخل خون از راه مویرگها به کلیه منتقل شده و تجمع تعدادی از آنها در کلیهها حالتی را به نام نفخ کلیه به وجود میآورد)، از بدن انسان درج شده است و این موضوع سبب میشود که شخص نماز گزار و احیاناً “دائم الوضو”، برای پرهیز از ابطال عبادتش به طور معمول و بر حسب عادت، قبل از وضو، به تخلیه ادرار بپردازد. (تعبیه توالت در مجاورت وضو خانه مساجد در واقع به منظور پاسخ به این عادت پسندیده و سلامتی بخش صورت میگیرد.)
به این ترتیب حداقل سه بار، دفع ادرار از بدن، در زمانهایی به فواصل مناسب نسبت به یکدیگر و در حدی که برای یک انسان طبیعی لازم است، فرد را در مقابل ابتلا به عفونتهای کلیه و دستگاه ادراری مصون میسازد و میتواند به عنوان نکتهای مهم پیرامون نماز مورد توجه قرار گیرد.
تأثیر نماز بر بیماری فشار خون
افزایش فشار خون یکی از شایعترین دلایل مراجعه به پزشک در سرتاسر دنیاست. به علت عوارض خطرناک و متعددی که این بیماری برای بسیاری از اعضای بدن از جمله قلب، مغز، کلیه و چشم و .. دارد، سعی و اهتمام فراوانی در دانش پزشکی برای پیشگیری و کنترل این بیماری وجود دارد.
در تمامی منابع معتبر علمی، برای پیشگیری از ابتلا به افزایش فشار خون و همچنین کنترل تعداد زیادی از بیماران که افزایش فشار خونی در حد خفیف یا متوسط دارند، رعایت برخی اصول و استفاده از درمانهای غیر دارویی توصیه میشود. درمانهای غیر دارویی ضمن آن که هزینه چندانی را بر بیمار تحمیل نمیکنند، در پایین آوردن فشار خون و ممانعت از بروز و پیشرفت آن مؤثرند.
چهار درمان اولیه و بسیار مهم غیر دارویی که در منابع جدید علمی برای کنترل فشار خون مورد توجه قرار میگیرند، عبارتند از:
۱-کاهش اضطراب و استرس
۲- کاهش یا عدم مصرف الکل
۳-کم کردن وزن
۴- انجام ورزشهای سبک به طور منظم در شبانه روز.
اما با توجه به نقش بسیار مهمی که نمازهای واجب یومیه، در ایمن کردن انسان در مقابل استرسها و مشکلات گوناگون زندگی ایفا میکنند (از جمله تأثیر نماز بر اضطراب که در قسمتهای بعدی مورد توجه قرار خواهد گرفت) و نیز با توجه به الزامی که نماز به شخص نماز گزار مبنی بر عدم مصرف مشروبات الکلی میدهد، میتوان این امر را قدم مؤثری در پیشگیری و کنترل فشار خون تلقی کرد. از طرفی نماز با حرکات موزون و قیام و قعود و رکوع و سجود منظمی توأم است که قابل مقایسه با یک نرمش سبک روزانه مشابه آنچه که در درمانهای غیر دارویی فشار خون توصیه میشود، میباشد. همچنین اگر به یاد آوریم که مسلمان نماز گزار، رو به قبله مکتبی نماز میخواند که خدای آن مکتب از پُرخوری و شکم پارگی بیزار است و مثلاً “عالمان فربه و چاق را دشمن میانگارد ” متوجه خواهیم شد که هر چهار درمان غیر دارویی مذکور، برای کنترل و پیشگیری افزایش فشار خون، در ورای احکام نورانی نماز نهفته است.