گرد و غبار نه، فقط خاک

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: همه جا خاک است، بخش‌های شمال شرقی استان سیستان و بلوچستان و شهرستان زابل اگر نگوییم همه روز‌های سال، اما دست کم ۲۰۰ روز در سال را با گرد و غبار و خاک دست و پنجه نرم می‌کنند. باید بگوییم امان مردم را خیلی مدت‌ها قبل بریده و اگر برای بقیه ساکنان این منطقه تدبیر ویژه‌ای نشود، شاید که در آینده‌ای نه چندان دور خالی از سکنه شود. دکتر حبیب ا... دهمرده نماینده زابل به خراسان می‌گوید: مصوبات زیادی برای برون رفت از این شرایط داریم، اما بیشترشان اجرایی نمی‌شود یا کند عمل می‌شود.

دید ۴ متری در جاده - زاهدان

گوشه‌ای از وضعیت موجود در این منطقه را خبرنگار تسنیم که اواخر هفته گذشته در نشست ستاد ملی مقابله با پدیده گردوغبار با حضور معاون محیط زیست رئیس جمهور حاضر بوده، این طور روایت می‌کند: «در مسیر زاهدان به زابل در روز سه‌شنبه ۹ آبان حوالی ساعت ۷ صبح، توفان گردوغبار شروع شد در میانه مسیر توفان شن به‌قدری شدید شد که در جاده هیچ چیز به‌جز خاک را نمی‌شد دید و حتی خودروی جلویی از فاصله ۴ متری نیز قابل رؤیت نبود، نکته جالب این بود که با وجود این شدت گردوغبار، زندگی در جریان بود و مردم روستا‌های بین راه را در صف نانوایی، کنار جاده و کودکان زابلی را که در زمین فوتبال مشغول بازی بودند، می‌دیدیم!»

منشأ چیست؟

دلیل و ریشه‌های گرد و غبار منطقه سیستان را تقریبا همه می‌دانیم که منشأ داخلی و خارجی دارد. کانون داخلی عمدتاً بستر خشک تالاب هامون و گردوغبار خارجی نشئت گرفته از کشور‌های افغانستان و پاکستان است. این گردوغبار به‌ویژه در مدت زمان وزش باد‌های ۱۲۰ روزه سیستان بیشتر می‌شود و به ۲۳۰ روز نیز رسیده است.

دلایل اصلی خشکی تالاب هامون را می‌توان پرداخت نکردن حقابه از جانب افغانستان و همچنین تغییرات اقلیمی و خشکسالی دانست. پیش از این که افغانستان به‌واسطه ساخت سد‌های کمال‌خان و احداث سد بخش‌آباد ورودی آب به هامون از جانب هیرمند و فراه‌رود را مسدود کند، آب از این رودخانه‌ها وارد تالاب می‌شد و هامون را سیراب می‌کرد، اما متاسفانه پس از این که افغانستان تصمیم گرفت آب را به‌روی هامون ببندد، این تالاب بزرگ و حیاتی به‌طور کامل خشک شد؛ این موضوع زندگی مردم منطقه در سیستان و بلوچستان و مناطق متأثر از تالاب در افغانستان و حتی پاکستان را مختل کرده است.

۱۵۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی رها شد

کنار این دو مورد اصلی، بخشی از کانون‌های بحران گردوغبار در منطقه سیستان مربوط به حدود ۱۵۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی رها شده به‌علت نبود آب است، علاوه بر آن کانالی داخل دریاچه هامون که توسط وزارت نیرو برای انتقال آب به‌طول ۲۶ کیلومتر حفر شده است که حجم زیادی از خاک را جابه‌جا می‌کند، چون در کریدور باد قرار گرفته، بنابراین مشکل گردوغبار منطقه را تشدید کرده است.

دهمرده: از وزیر صمت تشکر می‌کنم.

اما دهمرده نماینده زابل در مجلس که تقریبا همه او را با فریادهایش برای آب و گرد و غبار منطقه می‌شناسند، به خراسان این طور می‌گوید: برای جلوگیری از مهاجرت راهکار‌های زیادی وجود دارد، اما مهم این است که انجام شود. اجازه بدهید ابتدا بیان کنم که درباره موضوع انتقال آب از دریای عمان به استان کار‌های خوبی در حال انجام است و من از وزیر نیرو تشکر می‌کنم که خیلی خوب پیگیر امور در منطقه است. البته نگران این هم هستیم که این اقدامات خوب مقطعی باشد، اما در کل وزیر صنعت، مجدانه پیگیر امور هستند.

درباره آب‌های ژرف گلایه داریم

از دهمرده درباره مصوبه اجرای آب‌های ژرف در سیستان وبلوچستان می‌پرسم که می‌گوید: در این باره به شدت گلایه‌مندیم. این موضوع که اجرای آن قانون شده، وزارت نیرو درباره آن به شدت کوتاهی می‌کند. در این باره دل نگرانیم و بار‌ها هم با آقای رئیس جمهوردر میان گذاشته ام، اما پیگیری‌ها آن طور که باید به نتیجه نمی‌رسد.

در دریافت حقابه ناموفق بودیم

دهمرده درباره حقابه هیرمند که نرسیدن آن باعث خشکی هامون و منشأ ریزگرد‌ها شده است، می‌گوید: موضوع اخذ حقابه و تکلیف دولت در این مسئله به قانون تبدیل شده، اما دولت در این امر چقدر موفق بوده است؟ البته افغانستان بار‌ها قول تحویل حقابه را داده، اما به قول خود عمل نمی‌کند و ما هم در مسیر دریاقت حقمان از آب هیرمند ناموفق بودیم.

در آب، نان، هوای منطقه مشکل داریم

این نماینده مجلس درباره الزامات ماندگاری و معیشت مردم در منطقه زابل می‌گوید:
مردم برای زندگی به آب، هوا و نان نیازمندند که ما اکنون در منطقه در هر سه مورد دچار مشکل هستیم. آبی وجود ندارد، ریزگرد‌ها زابل را به آلوده‌ترین شهر جهان تبدیل کرده و اراضی کشاورزی هم به دلیل بی آبی همه خشک شده است. ما برای کاهش مشکلات این سه بخش قانون داریم و همه موارد را در مجلس به تصویب رساندیم، اما چه کنیم که اغلب شان اجرا نمی‌شود.

دهمرده در بیان یکی دیگر از نکاتی که در کاهش مشکلات منطقه موثر خواهد بود، به قانون شدن موضوع بارور کردن ابر‌ها اشاره می‌کند که اکنون اجرا نمی‌شود.

زمینه اجرای منطقه آزاد فراهم نمی‌شود

وی در بیان راهکار‌های ماندگاری مردم و بهبود شرایط، ایجاد منطقه آزاد تجاری در منطقه را مورد اشاره قرار می‌دهد و می‌گوید: این موضوع هم با هزار سختی به قانون تبدیل شد، اما زمینه‌های اجرای آن در دولت فراهم نمی‌شود.

از نیروگاه تا معدن مس

دهمرده همچنین درباره تاسیس نیروگاه بادی میل نادر که باعث ایجاد ده‌ها اشتغال در منطقه می‌شود، می‌گوید: این نیروگاه کامل نشده است در صورتی که اهتمام بر تکمیل آن می‌تواند علاوه بر تامین برق داخل، به دو کشور همسایه هم صادرات برق داشته باشد.

او درباره کارخانه لاستیک هم می‌گوید، این کارخانه چند دهه است که رها شده و درباره آن قول‌های زیادی از سوی دولت‌ها داده شده، اما هیچ کدام محقق نشده است. معدن مس هم در این منطقه سیستان وجود دارد که برخی می‌گویند از مس سرچشمه هم غنی‌تر است و در دولت قبل و در این دولت اقداماتی برای توسعه آن که باعث اشتغال فراوان می‌شود، انجام شده، اما کند است.

اگر مصوبات سال ۸۱ اجرا می‌شد...

نماینده زابل به سفر سال ۸۱ رهبر انقلاب به سیستان و بلوچستان اشاره می‌کند و می‌گوید: ایشان به تازگی در شهریور ماه در دیدار مردم سیستان وبلوچستان و خراسان جنوبی فرمودند: «اگر مصوبات سفر اوایل دهه ۸۰ به سیستان و بلوچستان، کامل اجرا و دچار بی‌توجهی و غفلت نمی‌شد، چهره امروز استان متفاوت بود که امیدواریم این دولت با کار و تلاش جدی، مشکلات را کاهش دهد.»

کندکاری‌ها کار دست منطقه داده است

دکتر دهمرده تاکید می‌کند: رئیس جمهور که من از ایشان تشکر می‌کنم، دستور می‌دهند، اما زیرمجموعه در فاز اجرا کند عمل می‌کنند. متاسفانه در بخش‌هایی هم سلیقه‌ای عمل می‌شود. اجازه بدهید این طور بگویم که کندکاری دولت در حوزه سیستان و بلوچستان باعث شده شرایط این استان بهبود نیابد. او تاکید می‌کند که بنویس: «مشکلات ما از این کند عمل کردن هاست.»