باز کردن قفل اقتصادی با کلید دیپلماسی

به گزارش مجله خبری نگار/همشهری: بازار‌های از دست رفته در نتیجه تلاش دیپلماتیک دولت سیزدهم برای برقراری دوباره روابط سیاسی با کشور‌هایی که روابط خود را با ایران قطع کرده بودند، در حال احیا شدن است. پرسش این است که میوه دیپلماسی دولت ابراهیم رئیسی برای اقتصاد چیست؟ آیا گشایش روابط سیاسی به رونق تجارت و سرمایه‌گذاری با این کشور‌ها منجر خواهد شد؟

پس از قطع روابط سیاسی ایران و عربستان برخی کشور‌ها به کاهش سطح مناسبات و البته قطع روابط دیپلماتیک خود با ایران تصمیم گرفتند و حالا دستاورد عرصه سیاست خارجی دولت سیزدهم امیدواری‌ها برای گشایش و بهبود روابط تجاری و اقتصادی را تقویت کرده است. پیش از شروع به کار دولت ابراهیم رئیسی، روابط ایران با کشورهایی، چون عربستان سعودی، جیبوتی، مالدیو، مصر، سومالی و سودان و حتی بحرین قطع بود و برخی کشور‌ها هم سطح روابط دیپلماسی خود را کاهش دادند که ازجمله می‌توان به تیرگی نسبی روابط با اردن اشاره کرد.

اما توافق تهران و ریاض برای احیای دوباره روابط دیپلماسی، راه را برای از سرگیری روابط سیاسی با کشور‌ها هموار کرد. یکی از چالش‌های قطع روابط خارجی با کشور‌های همسایه و منطقه را می‌توان محدود شدن بازار‌های هدف صادراتی ایران دانست، اما دیپلماسی دولت سیزدهم با اولویت دادن به گفتگو با همسایه‌ها و کشور‌های منطقه باعث شده تا میزان واردات ایران از کشور‌های منتخب در سال گذشته نسبت به سال ۱۴۰۰ با رشد ۱۵ درصدی و صادرات هم با رشد ۳۱ درصدی مواجه شود.

این گزارش می‌افزاید: در ۱۰ سال گذشته کشور‌های اروپایی از فهرست ۵ کشور اصلی طرف تجاری با ایران خارج شده‌اند و عمده بازار‌های صادراتی ایران هم به کشور‌های چین، امارات، هند، عراق و افغانستان محدود شده بود. حالا انتظار این است که با گشایش در سطح روابط سیاسی با کشور‌های منطقه، میزان تجارت ایران با کشور‌های آسیایی، آفریقایی، برخی همسایگان و همچنین سطح همکاری‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های دوجانبه بهبود محسوس پیدا کند.

دیپلماسی هدفمند

از نظر کارشناسان، دیپلماسی دولت در ۲ سال گذشته، هدفمند و مبتنی بر یک همکاری برد - برد بوده؛ چه اینکه آب شدن روابط منجمد شده با عربستان، به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور صادرکننده نفت دنیا در کنار روسیه و آمریکا باعث شده بازار نفت مسیر تازه‌ای را تجربه کند و میوه این همکاری، بالارفتن قیمت جهانی نفت و به‌دنبال آن، افزایش درآمد‌های نفتی ایران و بیشتر شدن تولید و صادرات نفت کشور بود. مصر هم از دیگر کشور‌هایی است که با گشایش روابط بین تهران و قاهره، راه را برای ورود کشور به بازار آفریقا هموار می‌سازد و افزون بر این، زمینه‌ساز بهبود تجارت بین ۲ کشور هم خواهد شد. مذاکرات اخیر وزیر اقتصاد ایران و همتای مصری‌اش و توافق برای تشکیل کمیسیون مشترک همکاری‌ها یک افق تازه در عرصه دیپلماسی اقتصادی به‌شمار می‌رود.

کشور‌های دیگر هم چراغ سبز برای افزایش سطح مناسبات تجاری و سرمایه‌گذاری نشان داده‌اند و این انتظار وجود دارد که دولت سیزدهم به مسیر خود با قدرت ادامه دهد و در کنار مذاکرات سیاسی، گفتگو‌های اقتصادی را در اولویت دیپلماسی‌اش قرار داده تا کشور از چالش روابط تجاری محدود با کشور‌های خاص عبور کند. البته این ممکن، نیازمند یک گره‌گشایی در سطح روابط مالی و بانکی است.

عضویت ایران در ۲ نهاد بین‌المللی شانگ‌های و بریکس را اگرچه می‌توان با عنوان نقطه عطف در دیپلماسی دولت سیزدهم قلمداد کرد، اما مهم این است که دولت به بازپس‌گیری بازار‌های از دست رفته در نتیجه تیرگی روابط در سال‌های دولت قبل می‌اندیشد و به‌تدریج آثار آن بر اقتصاد و تجارت ایران نمایان خواهد شد.