روش‌های تشخیص و کنترل سرطان خطرناک بیضه چیست؟

به گزارش مجله خبری نگار، این سرطان در صورت تشخیص به موقع امید به زندگی بسیار بالایی دارد و مانند بسیاری از انواع سرطان با روش‌های مختلف قابل درمان می‌باشد.

در ادامه قصد داریم درباره سرطان بیضه و علل، علائم و شیوه‌های درمان این بیماری صحبت کنیم. 

سرطان بیضه چیست؟ 

سرطان بیضه نوعی سرطان نسبتا نادر است که بیضه‌ها در مردان را درگیر می‌کند. این اندام نقش مهمی در تولید مثل داشته و برای تولید تستوسترون و ذخیره اسپرم در مردان ضروری می‌باشد.

تستوسترون یکی از هورمون‌های مردانه است که رشد اندام‌های تولید مثل و سایر خصوصیات فیزیکی مردانه را کنترل می‌کند، در حالی که سرطان بیضه باعث ایجاد تداخل در نحوه عملکرد بیضه‌ها در تولید این هورمون می‌شود.

متوسط سن تشخیص سرطان بیضه در مردان ۳۳ سال است و این بیماری بیشتر در افراد جوان و میانسال و در موارد بسیار نادر ممکن است قبل از بلوغ رخ دهد. گفته شده تنها ۸ درصد موارد ابتلا بعد از ۵۵ سالگی اتفاق می‌افتد. 

علائم سرطان بیضه 

علائم سرطان بیضه اغلب در مراحل اولیه ظاهر می‌شود، با این حال در برخی بیماران این علائم تا زمانی که سرطان به مراحل پیشرفته نرسیده قابل تشخیص نبوده است.

سرطان بیضه معمولا با تغییراتی در بیضه‌ها که توسط خود فرد یا طی معاینه فیزیکی روتین توسط پزشک مشاهده شده تشخیص داده می‌شود.

وجود توده یا ورم بدون درد در بیضه معمولا اولین علامت متداول این بیماری می‌باشد. لازم به ذکر است تغییر در بیضه‌ها ممکن است به دلایل مختلف رخ دهد و وجود توده همیشه به معنای سرطان نیست، اما همه آقایان در صورت مشاهده تغییرات در این ناحیه لازم است به پزشک مراجعه کنند.

از دیگر علائم اولیه سرطان بیضه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

*درد شدید در بیضه یا کیسه بیضه
*احساس سنگینی در کیسه بیضه
*تفاوت در اندازه بین بیضه‌ها
در برخی موارد تغییرات هورمونی باعث بزرگ شدن و زخم پستان‌ها می‌شود. 

علائم دیگر 

در مراحل بعدی و با گسترش سرطان به سایر اندام‌ها ممکن است علائم زیر ظاهر شود:

*کمر درد، اگر سرطان به غدد لنفاوی گسترش پیدا کند
*تنفس دشوار اگر ریه‌ها تحت تاثیر قرار بگیرد
*درد شکمی اگر کبد را تحت تاثیر قرار دهد
*سردرد و گیجی اگر سرطان به مغز سرایت کند 

علت سرطان بیضه 

بیشتر سرطان‌های بیضه از سلول‌های ژرم در بیضه‌ها که اسپرم نا بالغ تولید می‌کنند شروع می‌شوند. هنوز علت سرطانی شدن این سلول‌ها مشخص نشده، اما به نظر می‌رسد برخی عوامل ژنتیکی خطر این مسئله را افزایش می‌دهد.

برخی عوامل خطر زای سرطان بیضه عبارتند از:

*کریپتورکیدیسم یا بیضه نزول نکرده
*سابقه خانوادگی سرطان بیضه
*سفید پوست بودن (نسبت به سیاه پوست یا آسیایی بودن)
گفته شده افرادی که به اچ آی وی مبتلا هستند بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به سرطان بیه قرار دارند. توجه داشته باشید انجام وازکتومی باعث افزایش احتمال ابتلا به این سرطان نمی‌شود. 

تشخیص سرطان بیضه 

پزشک برای تشخیص سرطان بیضه معمولا از آزمایش‌های زیر استفاده می‌کند:

آزمایش خون: طی آزمایش خون میزان آلفا فتوپروتئین، گنادوتروپین جفتی انسان و لاکتات دهیدروژناز سنجیده می‌شود. این موارد می‌توانند وجود تومور را تایید کنند
سونوگرافی: این آزمایش تصویر برداری می‌تواند وجود و اندازه تومور را نشان دهد
نمونه برداری: پزشک طی نمونه برداری، یک نمونه بافت کوچک از بیضه جدا می‌کند و با بررسی آن ابتلا به سرطان (در صورت وجود) تایید می‌شود 

خود آزمایی بیضه 

خود آزمایی بیضه یکی از بهترین روش‌ها برای تشخیص زود هنگام سرطان بیضه و درمان موفق آن در مراحل اولیه می‌باشد. بهترین زمان برای بررسی بیضه‌ها معمولا بعد از دوش آب گرم یا استحمام است که پوست بیضه کاملا شل می‌شود.

برای انجام خودآزمایی به شیوه زیر عمل کنید:

۱. کیسه بیضه را به آرامی با کف هر دو دست بگیرید. جلوی آینه بایستید و به دنبال هر گونه ورم روی پوست کیسه بیضه بگردید

۲. ابتدا اندازه و وزن بیضه‌ها را بررسی کنید

۳. با انگشتان دست و شست اطراف بیضه‌ها را فشار دهید و به دنبال هر گونه توده یا ورم مشکوک باشید

۴. هر بیضه را جداگانه لمس کنید، به این صورت که انگشتان اشاره و وسطی را زیر یک بیضه و انگشت شصت را بالای آن قرار دهید. سپس بیضه را به آرامی بین انگشتان شست و دو انگشت دیگر بچرخانید. بیضه باید صاف، بیضی شکل و تا حدی سفت و بدون توده و ورم باشد. قسمت بالا و پشت هر بیضه باید دارای یک قسمت لوله مانند به نام اپیدیدیم باشد که اسپرم در آن ذخیره می‌شود

توصیه می‌شود هر ماه یک بار خود آزمایی انجام دهید و هر گونه تغییر در اندازه، وزن یا احساسی که هنگام لمس کردن بیضه‌ها ایجاد می‌شود را بررسی کنید. در بسیاری از مردان یکی از بیضه‌ها کمتر از دیگری آویزان بوده یا بزرگ‌تر است، تا زمانی که این نسبت‌ها با گذشت زمان تغییر نکند جای نگرانی نخواهد بود. 

انواع سرطان بیضه 

در صورتی که نتایج آزمایش‌ها ابتلای فرد به سرطان بیضه را تایید کند، پزشک برای انتخاب درمان مناسب سعی می‌کند اطلاعات بیشتری درباره نوع و مرحله سرطان به دست آورد.

به طور کلی دو نوع سرطان بیضه وجود دارد که عبارتند از:

سرطان بیضه سمینوما: این نوع سرطان بیضه پیشرفت آهسته‌ای دارد و فقط سلول‌های سمینوم را درگیر می‌کند. همچنین دارای دو زیر گروه کلاسیک و اسپرموسیتیک می‌باشد
سرطان بیضه غیر سمینوما: این نوع سرطان بیضه می‌تواند انواع مختلف سلول‌های سرطانی را درگیر کند و از جمله زیر گروه‌های آن می‌توان به کارسینومای جنینی، کارسینومای کیسه زرده، کوریوکارسینوما و تراتوم اشاره کرد
برخی تومور‌های غیر سرطانی در ناحیه بیضه نیز شامل تومور‌های استرومال، لیدیگ سل و استرولی سل می‌باشند. 

مراحل سرطان بیضه 

تعیین مرحله سرطان بیضه نیز تاثیر بسزایی در انتخاب تکنیک مناسب برای درمان دارد. مراحل این سرطان عبارتند از:

محلی: در این مرحله سرطان تنها بیضه را درگیر کرده و به سایر نواحی گسترش پیدا نکرده است
منطقه‌ای: در این مرحله سرطان به غدد لنفاوی در شکم رسیده است
دور: در این مرحله سرطان به سایر بخش‌های بدن مانند ریه ها، کبد، مغز و استخوان‌ها سرایت کرده است 

درمان سرطان بیضه 

سرطان بیضه به خصوص در مراحل اولیه قابل درمان است و اکثر مردان مبتلا بعد از تشخیص حداقل ۵ سال زنده می‌مانند.

درمان معمولا ترکیبی از موارد زیر می‌باشد:

*عمل جراحی
*پرتو درمانی
*شیمی درمانی
*درمان مبتنی بر سلول‌های بنیادی
*نظارت 

عمل جراحی 

پزشک طی عمل جراحی و برای جلوگیری از گسترش تومور به سایر اندام‌های بدن، یک یا هر دو بیضه را خارج می‌کند. این عمل با بیهوشی کامل انجام می‌شود و پزشک با ایجاد یک برش کوچک در کشاله ران بیضه را از بدن جدا می‌کند.

برداشتن یک بیضه معمولا روی زندگی جنسی یا باروری فرد تاثیر نمی‌گذارد، اما برداشتن هر دو بیضه باعث می‌شود فرد قادر به باروری طبیعی نباشد.

سایر عوارض برداشتن بیضه‌ها عبارتند از:

*کاهش میل جنسی
*مشکل نعوظ
*خستگی
*گر گرفتگی
*کاهش توده عضلانی بدن
برای رفع این مشکلات و پیشگیری از عوار احتمالی، معمولا مکمل‌های تستوسترون تجویز می‌شود. همچنین می‌توان با کمک پروتز ظاهر بیضه را بهبود بخشید.

لازم به ذکر است مردانی که در مراحل اولیه سرطان، عمل جراحی انجام می‌دهند احتمالا به درمان‌های بیشتر نیاز نخواهند داشت. 

جراحی غدد لنفاوی 

در مواردی که سرطان به غدد لنفاوی سرایت کرده باشد (معمولا آن‌هایی که اطراف عروق خونی بزرگ پشت شکم قرار دارند) احتمالا یک جراح این غدد را از بدن خارج خواهد کرد. این عمل جراحی به صورت باز یا از طریق لاپاراسکوپی انجام می‌شود.

این روش اگرچه به طور مستقیم روی باروری تاثیر نمی‌گذارد، اما هر گونه آسیب عصبی ممکن است باعث اختلال در انزال شود که احتمالا نشانه این است اسپرم به جای خارج شدن از طریق مجاری ادراری وارد مثانه می‌شود. این اختلال اگرچه خطرناک نیست، اما باعث کاهش تعداد اسپرم‌ها شده و می‌تواند روی باروری اثر منفی بگذارد. 

پرتو درمانی 

پرتو درمانی با آسیب رساندن به دی ان‌ای سلول‌های تومور و از بین بردن توانایی تکثیر آن‌ها به درمان سرطان کمک کرده و از گسترش یا عود بیماری جلوگیری می‌کند.

پرتو درمانی معمولا بعد از عمل جراحی و برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی مانده استفاده می‌شود. در مواردی که سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته باشد نیز ممکن است پرتو درمانی توصیه شود.

عوارض جانبی موقت این تکنیک عبارتند از:

*خستگی
*بثورات
*سفتی عضلات و مفصل
*از دست دادن اشتها
*حالت تهوع
این علائم باید بعد از پایان دوره درمان از بین بروند. 

شیمی درمانی 

در تکنیک شیمی درمانی با استفاده از دارو‌های تزریقی یا خوراکی سلول‌های سرطانی را از بین برده و از رشد و تکثیر آن‌ها جلوگیری می‌کنند. شیمی درمانی معمولا زمانی توصیه می‌شود که سرطان به سایر بخش‌های بدن سرایت کرده باشد.

از آن جا که در شیمی درمانی علاوه بر سلول‌های سرطانی، به سلول‌های سالم بدن نیز حمله می‌شود ممکن است عوارض زیر ظاهر شود:

*حالت تهوع و استفراغ
*ریزش مو
*زخم دهان
*خستگی و احساس کسالت عمومی
این علائم معمولا بعد از دوره درمان برطرف می‌شوند. 

درمان مبتنی بر سلول‌های بنیادی 

در برخی موارد درمان مبتنی بر سلول‌های بنیادی به فرد این امکان را می‌دهد تا دوز‌های بالاتر شیمی درمانی را که در حالت عادی بسیار خطرناک است دریافت کند. به این صورت که هفته‌ها قبل از شروع درمان، سلول‌های بنیادی توسط دستگاه خاصی از بدن بیمار جدا شده و توسط افراد متخصص فریز و ذخیره می‌شوند.

سپس فرد دوز بالایی از دارو‌های شیمی درمانی دریافت کرده و سلول‌های بنیادی نیز به صورت داخل وریدی به او تزریق می‌شوند. این سلول‌ها خود را در مغز استخوان مستقر کرده و سلول‌های خونی جدید تولید می‌کنند که باعث می‌شود بدن فرد بتواند دوز‌های بالاتر شیمی درمانی را تحمل کند.

از معایب این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

*به دلیل استفاده از دوز بالای دارو‌های شیمی درمانی خطرناک است و ممکن است عوارض جانبی به دنبال داشته باشد
*گاهی نیاز است بیمار به مدت طولانی در بیمارستان بستری باشد
*هزینه بالایی دارد 

نظارت 

معمولا بعد از درمان سرطان بیضه وضعیت بیمار تحت نظارت قرار می‌گیرد تا از عود بیماری جلوگیری شود. نظارت شامل درمان فعال نیست بلکه کافیست فرد به طور منظم به پزشک مراجعه کرده و آزمایش‌های مورد نیاز را انجام دهد. 

پیشگیری از سرطان بیضه 

در حال حاضر نمی‌توان از سرطان بیضه جلوگیری کرد، چون هیچ فاکتور خطر زای شناخته شده و مرتبط با سبک زندگی وجود ندارد که باعث ابتلای آن شود و بتوان آن را تغییر داد. با این حال مردانی که سابقه خانوادگی سرطان بیضه دارند با انجام آزمایش ژنتیک می‌توانند این بیماری را (در صورت ابتلا) به موقع تشخیص دهند.

خود آزمایی منظم و ماهانه نیز به تشخیص زودهنگام این سرطان کمک می‌کند. 

چشم انداز سرطان بیضه 

چشم انداز سرطان بیضه در مراحل اولیه بسیار خوب است و امید به زندگی ۵ ساله آن بعد از تشخیص حدود ۹۵ درصد می‌باشد. به علاوه حدود ۱۱ درصد افراد زمانی متوجه بیماری خود می‌شوند که سرطان به سایر اندام‌ها سرایت کرده و امید به زندگی ۵ ساله در آن‌ها حدود ۷۴ درصد می‌باشد.

همان طور که قبلا اشاره کردیم اطلاع زود هنگام از هر گونه تغییر در این اندام می‌تواند به تشخیص سرطان بیضه در مراحل اولیه کمک کند. 

منبع:سومیتا