آیا افسانه جنون ماه پایه علمی دارد؟

به گزارش مجله خبری نگار، همهٔ ارگانیسم‌ها برای بقای خود تابع سیکل‌های بیولوژیکی هستند. وقتی از سیکل‌های بیولوژیکی حرف می‌زنیم، اغلب به یاد ریتم شبانه‌روزی بدنمان می‌افتیم؛ یعنی سیکل خواب و بیداری ۲۴ ساعته بدنمان، یا سیکل‌های بیشتر از ۲۴ ساعت مثل سیکل ۲۸ روزهٔ قاعدگی یا اختلال فصلی - خلقی.

تمام این سیکل‌های بیولوژیکی بر اساس فاکتور‌های درونی و بیرونی تغییر می‌کنند و ازآنجایی‌که بدن ما انسان‌ها ۵۵ تا ۷۸ درصد از آب تشکیل شده، پس دلایلی وجود دارد که ممکن است تحت‌تأثیر نور ماه و چرخه آن قرار بگیریم، خصوصاً وقتی که جاذبه ماه بر زمین آن‌قدر قوی است که بر امواج اقیانوس‌ها اثر می‌گذارد.

آیا مراحل تحول ماه بر خلق‌وخو و سلامت روان انسان اثر می‌گذارد؟

سال‌های سال است که این باور وجود دارد ماه می‌تواند بر خلق‌وخوی ما اثر بگذارد. مطمئناً درست است که فاکتور‌های محیطی می‌توانند در نوسانات خلقی یک نفر اثر بگذارند و به‌عنوان عاملی برای اضطراب و افسردگی عمل کنند، اما هنوز مشخص نیست سیکل تحولات ماه چگونه بر سلامت روان و خلق‌وخوی ما اثر می‌گذارد.

تحقیقات زیادی باید انجام شود؛ اما این را می‌دانیم که ماه می‌تواند بر افرادی که دچار اختلال دوقطبی هستند اثر بگذارد. در مطالعهٔ کوچکی که روی ۱۷ نفر انجام شد محققان متوجه شدند این افراد بین وضعیت‌های افسردگی و شیدایی یا مانیا به‌سرعت تغییر وضعیت می‌دادند و این سیکل‌هایی که پشت‌سرهم تکرار می‌شدند تصادفی نبودند؛ بلکه همسو با سیکل تحولات ماه بوده‌اند. هر چند سازوکار دقیق این عملکرد هنوز شناخته شده نیست؛ اما این عقیده وجود دارد که تغییرات سریع مشاهده شده در خلق‌وخوی این افراد ناشی از یک اختلال در ریتم شبانه‌روزی و سیکل خواب و بیداری‌شان بوده است.

آیا ماه بر توانایی ما برای خوابیدن اثر می‌گذارد؟

توانایی ما برای تنظیم هیجاناتمان بستگی به توانایی بدن ما برای ترشح و مهار یک سری از هورمون‌ها در زمان‌هایی خاص دارد. به عبارتی می‌توانید هورمون‌ها را مانند کلید‌هایی تصور کنید که وقتی یکی از آن‌ها روشن است، بقیه باید خاموش باشند. بعضی از هورمون‌ها طی روز که ما بیدار و فعالیم بیشترند و هورمون‌های دیگر شب‌ها که در حال خواب و استراحتیم بیشتر هستند.

ملاتونین یکی از این هورمون‌هایی است که به طور طبیعی شب‌ها ترشح می‌شود تا بدن را آرام و آمادهٔ خواب کند. وقتی سطح ملاتونین بالا می‌رود، سطح هورمون سروتونین که هورمون حال خوب است و در کنترل خلق‌وخو و اشتهای ما نقش دارد پایین می‌آید و اگر شما خود را در معرض چیز‌هایی مانند نور مصنوعی، مثلاً نور درخشان ماه کامل قرار دهید، ممکن است توانایی شما در به خواب‌رفتن و در خواب ماندن را تحت‌تأثیر قرار دهد، زیرا می‌دانیم که نور مصنوعی بر سیکل خواب و بیداری اثر می‌گذارد.

مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۱ دریافت افراد در شب‌های منتهی به ماه کامل، دیرتر به خواب رفتند و کمتر هم خوابیدند. مطالعهٔ دیگری نیز نشان داد ممکن است ماه کامل با کوتاه‌تر بودن خواب عمیق و تأخیر در به خواب‌رفتن ارتباط داشته باشد.

تأثیر متفاوت ماه کامل بر زنان و مردان

مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۵ روی ۲۰۵ نفر انجام شد دریافت ماه کامل ممکن است بر خواب زنان و مردان تأثیر متفاوتی داشته باشد. وقتی نزدیک به کامل‌شدن ماه است، خیلی از خانم‌ها کمتر می‌خوابند و خواب REM کمتری دارند درحالی‌که آقایان در همان زمان، خواب REM بیشتری دارند.
در سال ۲۰۱۶ گروهی از محققان به بررسی سیکل خواب کودکان در ۱۲ کشور دنیا پرداختند. آن‌ها دریافتند کودکان طی دورهٔ ماه کامل، یک درصد کمتر می‌خوابند. اما هیچ ارتباطی بین این تغییر در خواب و تفاوت‌های چشمگیری رفتاری در این کودکان طی این مدت پیدا نشد.

ماه کامل، خلق‌وخو و سلامت روان

بدن انسان قرن‌هاست که با قرارگرفتن در معرض نور روز و تاریکی شب خو گرفته است و همین باعث ایجاد ریتم‌های شبانه‌روزی بدن شده که بر بسیاری از سیستم‌های بدن ما اثر می‌گذارند و این فقط شامل سیکل خواب و بیداری ما نمی‌شود. ریتم شبانه‌روزی بدن ما بر سلامت جسم و روان ما نیز اثر می‌گذارد.

اما استفاده گسترده از نور‌های الکتریکی به این معنی است که خیلی از ریتم‌های شبانه‌روزی ما با نور‌های جدید و الگو‌های تاریکی خو گرفته‌اند. وقتی ریتم شبانه‌روزی بدن ما مختل می‌شود می‌تواند علائمی از یک سری از اختلالات روانی را ایجاد کند، مثل:. اضطراب. اختلال دوقطبی. افسردگی. اسکیزوفرنی

ماه کامل و سیستم قلب و عروق

با نزدیک‌تر شدن ماه به زمین، کشش‌های ناشی از جاذبه ماه تغییر می‌کند و اقیانوس‌ها و دریا‌ها با موج‌های بلندتر خود به این جاذبه واکنش نشان می‌دهند. دانشمندان نمی‌دانند آیا کشش ماه ممکن است بر واکنش مایعات درون بدن ما نیز اثر بگذارد یا نه. یک مطالعه منتشر شده در مجله تحقیقات پزشکی پایه و کاربردی هند نشان داد که هنگام ورزش، قلب شما در ماه کامل و نو در اوج عملکرد خود است.

ماه کامل و فشارخون

در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۳ روی دانشجویان پسر انجام شد محققان اثر تغییرات تحولی ماه بر سیستم قلب و عروق دانشجویان را بررسی کردند و دریافتند فشارخون این افراد طی ماه نو و ماه کامل حدود ۵ میلیمتر جیوه کم شده بود.

دانشجویان تست پله هم دادند. ضربان قلب و فشارخون این افراد طی ماه کامل و ماه نو هر دو پایین‌تر بود. در این تحقیق محققان نتیجه گرفتند که انسان‌ها طی ماه کامل و ماه نو، از نظر فیزیکی کارآمدتر هستند.

اما این یافته‌ها تا حدودی با یافته‌های مطالعه‌ای دیگر مغایرت دارند. تحقیقی که روی ورزشکاران مرد انجام شد هیچ تفاوتی میان عملکرد‌های ورزشی طی مراحل تحولی ماه نشان نداد. مطالعهٔ دیگری روی افراد مبتلا به دیابت نوع دوم نیز دریافت سیکل تحولی ماه تأثیری بر فشارخون ندارد، اما بر دیگر عملکرد‌های مرتبط اثر می‌گذارد، از جمله ضربان قلب و سطح قند خون.

ماه کامل و خشونت، تهاجم، ضربه روحی و خودکشی

دهه‌ها و قرن‌ها مردم این عقیده را داشته‌اند که طی دوره‌هایی که ماه کامل می‌شود، خشونت و خودکشی و رفتار‌های تهاجمی بیشتر می‌شوند. مطالعات زیادی نیز این مسئله را هدف گرفته‌اند و اسناد و شواهد را بررسی کرده‌اند و به این نتیجه رسیده‌اند که: ماه کامل باعث افزایش این رفتار‌های انسانی نمی‌شود!

ماه کامل و کلیه‌ها

مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۱ نشان داد درد ناشی از سنگ کلیه طی دوره‌ای که ماه کامل است به میزان قابل‌توجهی افزایش پیدا می‌کند. در مطالعهٔ دیگری نیز محققان دریافتند به‌طورکلی طی دوره ماه کامل، بیماران بیشتری به دلیل اورژانس اورولوژیکی به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند. جالب است بدانید ماه نو دارای اثر آرامش‌بخش بر افرادی بوده که درد سنگ کلیه داشتند.

فکر می‌کنید تصادفی است؟ شاید نه! یکی نظریه پشت این نتیجه‌گیری‌ها این است که کلیه‌ها مثل دیگر اعضای بدن و خود بدن انسان تقریباً ۶۰ درصد از آب تشکیل شده‌اند و درست همان‌طور که تحولات ماه بر اقیانوس‌ها اثر می‌گذارد و موج‌های قدرتمندی به وجود می‌آورد، پس می‌تواند بر عملکرد اعضای بدن نیز اثر بگذارد و باعث درد یا تسکین درد شود. البته همه دانشمندان موافق این تئوری نیستند؛ اما مطالعاتی در این زمینه در حال انجام است.