تاریخ، روایت فاتحان است؟

به گزارش مجله خبری نگار، قبلاً فکر می‌کردم این جمله که ««تاریخ را فاتحان می‌نویسند» بیش از حد بدبینانه است و مگر می‌شود بخشی از روایت تاریخ را به میل فاتحان ناگفته گذاشت؟ تا اینکه وارد حوزه مطالعات ژاپن شدم و دیدم که می‌شود! البته این جمله به این معنا نیست که اگر کسی به دنبال واقعیت باشد، لزوماً منبعی پیدا نمی‌کند، اما روایت غالب در رسانه‌ها و گفتار سیاستمداران همانی است که باید باشد.

جنگ جهانی دوم از ژاپن چهره‌ای دوگانه ساخت؛ کشوری که همزمان هم بزرگترین قربانی جنگ بود و هم یکی از جنایتکارترین‌ها. ژاپن تنها کشوری در دنیاست که قربانی بمب اتم شده و البته پیش از آن هم شهر‌های مختلفش بویژه توکیو هدف حمله‌های شدید با انواع تسلیحات از جمله بمب آتش‌زا یا ناپالم قرار گرفت. اما این یک روی سکه است. روی دیگر سکه، ژاپنی است که سال‌ها علیه همسایگانش بویژه چین و کره انواع جنایات را انجام داد.

یکی از جاذبه‌های محبوب گردشگری ژاپن، جزیره خرگوش است. در این جزیره خرگوش‌های بسیار زیادی وجود دارد؛ گردشگران به آن‌ها غذا می‌دهند و عکس می‌گیرند و اغلب فراموش می‌کنند در این جزیره یک موزه با تاریخی سیاه هم قرار دارد. ارتش امپراطوری ژاپن از ۱۹۲۹ تا ۱۹۴۵ در یک برنامه مخفیانه بیش از ۶ هزار تُن گاز سمی در این جزیره تولید کرد. امروزه در محل آن کارخانه، موزه‌ای درباره تسلیحات شیمیایی ساخته شده است هرچند کمتر نام و تبلیغاتی از آن موزه و تاریخچه‌اش می‌شنویم.

در چین هم موزه‌ای قرار دارد که در واقع محل یگان ۷۳۱ ژاپن بوده است. ژاپن در آن پادگان آزمایشگاه بیولوژیکی بزرگی ساخته بود و انواع تسلیحات میکروبی را روی انسان‌های سالم که در واقع اسرای جنگی چینی و کره‌ای بودند، آزمایش کرد.

ژاپن پس از جنگ بسیاری از اسناد مربوط به این جنایت‌ها را نابود کرد و هنوز هم تا جایی که می‌تواند درباره این حوادث هیچ صحبتی نمی‌کند. اما نکته مهم آن است که امریکا پس از اشغال ژاپن به اغلب افرادی که در این پروژه‌ها دست داشتند، مصونیت قضایی داد و رسماً از مخفی‌کاری دولت ژاپن حمایت کرد. این دقیقاً خلاف آن کاری است که درباره جنایت‌های نازی انجام شد.

امروز هیچ‌کسی نیست که درباره جنایت‌های هیتلر علیه شهروندان بویژه یهودیان و اردوگاه‌های کار اجباری نازی نشنیده باشد. سالانه گردشگران زیادی از اردوگاه آشوویتس بازدید می‌کنند، اما سرنوشت برای ژاپن طور دیگری رقم خورده است.

سیاستِ رابطه خاص امریکا و ژاپن و البته اینکه چین به عنوان رقیب بزرگ امریکا، قربانی جنایت‌های ژاپن بوده، سبب شده جریان‌های رسانه‌ای اصلی غربی چندان به این ماجرا‌ها نپردازند.

راستش حالا دیگر وقتی رسانه‌های جریان اصلی بیش از حد موضوعی را پررنگ می‌کنند، مطمئن می‌شوم منافعی در پس این حجم از پوشش است و البته این پوشش به بهای مسکوت ماندن ماجرا‌های دیگری ا‌ست.

الهام عابدینی- پژوهشگر روابط بین‌الملل