طرح اتصال خلیح فارس به شبه قاره هند؛ استراتژی آمریکا برای مقابله با نفوذ چین

به گزارش مجله خبری نگار/الوقت: وب سایت آمریکایی «اکسیوس» اعلام کرد که عربستان سعودی، امارات متحده عربی، ایالات متحده و هند قصد دارند درباره یک پروژه زیرساختی مذاکره کنند که به دنبال آن است تا از طریق شبکه راه آهن و خطوط کشتیرانی، کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس را به هند متصل کند.

این سایت به نقل از دو منبع نوشت که این پروژه در دستور کار مذاکرات مشاوران امنیت ملی این چهار کشور امروز (یکشنبه) در نشستی در عربستان سعودی مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.

کاخ سفید پیشتراعلام کرده بود که جک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید قرار است روز شنبه برای مذاکره با مقامات سعودی در مورد روابط دوجانبه و سایر مسائل منطقه‌ای مورد علاقه طرفین به عربستان سفر کند.

مقابله با نفوذ چین

تلاش آمریکا برای باز کردن بیشتر جای پای هند در خلیج فارس، آنهم در دورانی که طی سال‌های اخیر واشنگتن برای تمرکز بیشتر بر کنترل چین به سمت کاهش حضور در منطقه غرب آسیا و افزایش نقش‌آفرینی در تحولات شرق آسیا سوق یافته است، در واقع اقدامی برای جلوگیری از نقش‌آفرینی روزافزون چین در منطقه ژئواستراتژیک و نفت خیز خلیج فارس می‌باشد بویژه اینکه پکن با ایفای نقش موثر در توافق تاریخی میان ایران و عربستان سعودی و همچنین انعقاد توافقات همکاری‌های استراتژیک با بازیگران مهم منطقه خیز بلندی برای تقویت جایگاه خود در تحولات خلیج فارس برداشته است؛ بنابراین به گفته کارشناسان این پروژه یکی از ابتکارات اصلی کاخ سفید در غرب آسیا در بدیل‌سازی برای طرح بلندپروازانه کمربند و جاده چین در منطقه است.

ایده این پروژه در جریان مذاکراتی که در ۱۸ ماه گذشته در مجمعی به نام "گروه I۲U۲" که شامل ایالات متحده، امارات، هند و "اسرائیل" ادامه داشته است، شکل گرفت.

این مجمع در اواخر سال ۲۰۲۱ تأسیس شد و هدف آن بحث در مورد پروژه‌های زیرساختی استراتژیک در خاورمیانه است.

شایان ذکر است که "کمربند و جاده" یک ابتکار چینی است که بر روی ویرانه‌های جاده ابریشم باستانی ساخته شده است و هدف آن اتصال چین با جهان از طریق سرمایه گذاری میلیارد‌ها دلاری در زیرساخت‌های کشور‌های شریک در طرح است که چین را به قاره اروپا متصل می‌کند؛ بزرگترین پروژه زیربنایی تاریخ بشر از جمله ساخت بنادر و جاده ها، راه آهن، مناطق صنعتی و پروژه‌های انرژی.

قبلاً مجله آمریکایی «نشنال اینترست» در گزارشی اعلام کرده بود که ابتکار کمربند و جاده «نماینده دوره جدیدی از رقابت جهانی بین ایالات متحده و چین است».

به گفته کارشناسان، از نظر کاخ سفید هند بازیگر جاه‌طلب مناسبی برای رقیب سازی در برابر چین است. دهلی نو روابط مستمری با واشنگتن دارد و واشنگتن آن را متحدی طبیعی برای مقابله با تهدید چین در نقشه جهانی می‌داند. همچنین هندی‌ها روابط اقتصادی نزدیک و روبه فزونی با عربستان سعودی و امارات متحده عربی دارند و ضمن تقاضای بالا برای خرید انرژی از این کشور‌ها در حوزه همکاری‌های اقتصادی نیز رقیب چین در تعامل با این کشور‌ها باشند. هند تا پیش از جنگ اوکراین خریدار بخش قابل توجهی از نفت تولیدی در منطقه بود که البته اکنون بخشی از نیازمندی‌های خود را از طریق نفت تخفیف دار روسیه تأمین می‌کند. بر اساس داده‌ها، سهم اوپک (سازمان کشور‌های صادرکننده نفت) در واردات نفت هند در آوریل به پایین‌ترین حد خود یعنی ۴۶ درصد کاهش یافت. اوپک در مقطعی در گذشته ۹۰ درصد از کل نفت خام وارداتی هند را تأمین می‌کرد، اما از زمانی که نفت روسیه با تخفیف در دسترس قرار گرفت، این میزان کاهش یافته است. با این حال هند برای نیاز‌های انرژی خود در آینده همچنان به شدت به منطقه خلیج فارس وابسته خواهد ماند.

با این حال، فراموش نکنیم با وجود این تغییر، هند همچنان صادرکننده قابل توجه کالا‌های مصرفی و نیروی کار به غرب آسیا است. دهلی نو از روابط دوستانه با هر دو کشور عربستان و امارات برخوردار است توافقات اقتصادی میان دو طرف در حال افزایش است. صادرات هند به امارات متحده عربی بین آوریل ۲۰۲۲ تا مارس ۲۰۲۳ از ۳۱ میلیارد دلار گذشت که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۱.۲ درصد افزایش داشت. در فوریه سال گذشته، امارات متحده عربی یک توافق مشارکت استراتژیک با هند امضا کرد که راه را برای عصر جدیدی از همکاری‌ها هموار می‌کند و دسترسی متقابل به بازار‌ها و فرصت‌های اقتصادی و سرمایه گذاری را افزایش می‌دهد. به گفته امارات، این توافق راه را برای افزایش تجارت غیرنفتی به بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار در مدت پنج سال هموار می‌کند. هند پس از چین دومین شریک تجاری امارات متحده عربی است که ۹ درصد از حجم تجارت خارجی امارات و ۱۳ درصد از حجم صادرات غیرنفتی این کشور را به خود اختصاص داده است.

چندی پیش امارات از طرحی آینده نگرانه برای اتصال سریع خلیج فارس به هند از طریق یک خط قطار سریع السیر زیردریایی رونمایی کرد که امارت فجیره را که مشرف به خلیج عمان و در نتیجه اقیانوس هند است مستقیماً به بمبئی، بزرگترین شهر هند، متصل می‌کند.

علاوه بر امارات، عربستان نیز در حال افزایش سطح مراودات خود با هند است. سال گذشته، DP World، یکی از بزرگترین اپراتور‌های بندری جهان، و سازمان بنادر عربستان توافق نامه‌ای را برای ساخت یک بخش لجستیک جدیدی در بندر اسلامی جده با سرمایه گذاری کل بیش از ۱۳۳.۳۳ میلیون دلار امضا کردند.

این بخش جدید بندر بزرگ عربستان را به بنادر ترکیه، شبه قاره هند، آفریقا و خاورمیانه متصل می‌کند و بنادر هندی کراچی و موندرا در این طرح گنجانده شده اند.

ابتکار واشگتن برای احیای عادی‌سازی؛ گسترش درهم‌تندیگی‌های اقتصادی عربی- صهیونیستی

اگرچه اسرائیل بخشی از گروه جدید نیست، اما آمریکا تلاش می‌کند تا قطار متوقف شده عادی سازی روابط را با افزایش درهم‌تندیگی‌های اقتصادی کشور‌های منطقه با رژیم صهیونیستی مجدداً به حرکت درآورد و در این میان طرح اخیر گزینه مهمی برای تحقق بخشیدن به این هدف درنظر گرفته شده است.

آکسیوس خاطرنشان کرد که «اسرائیل در حال حاضر بخشی از این طرح نیست، اما در صورت پیشرفت در تلاش‌ها برای عادی‌سازی روابط با کشور‌های منطقه، ممکن است در آینده به آن بپیوندد».

به گفته یک مقام اسرائیلی که در مذاکرات شرکت کرده بود، "اسرائیل" در خلال نشست‌های I۲U۲ سال گذشته ایده‌ای را با هدف استفاده از تجربه هند در پروژه‌های زیرساختی بزرگ مطرح کرد و دولت جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، این ایده را گسترش داد.

سالیوان در سخنرانی روز پنجشنبه خود در موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک به این موضوع اشاره کرد. او گفت یکی از ارکان استراتژی دولت بایدن در خاورمیانه یکپارچگی منطقه‌ای است. او گفت: «خاورمیانه یکپارچه‌تر و به هم پیوسته‌تر به متحدان و شرکای ما قدرت می‌بخشد، صلح و رفاه منطقه را ارتقا می‌دهد و تقاضای حضور نظامی آمریکا در این منطقه را در درازمدت کاهش می‌دهد بدون اینکه منافع اساسی ما را قربانی کند».