واشنگتن؛ روز به روز تنهاتر

به گزارش مجله خبری نگار/ایران-علیرضا حجتی: تصاویری که روز پنجشنبه گذشته از پکن به جهان مخابره شد برای ایالات متحده بسیار دردناک و ناراحت کننده است. وزرای خارجه ایران و عربستان سعودی در کنار همتای چینی خود دست در دست یکدیگر روابط خود را از سر گرفته‌اند کمی آنطرف‌تر امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه و اورسولا فون درلاین رئیس کمیسیون اروپا دست به دامان رئیس جمهور چین شده‌اند تا واسطه شود جنگ اوکراین پایان یابد بلکه سایه جنگ از سر اروپا دور شود.

این‌ها یعنی جهان با شتاب زیادی در حال غیرامریکایی شدن و عزیمت به سمت چندجانبه‌گرایی است. ترافیک دیپلماتیکی که در پکن ایجاد شده دقیقاً نشانه دوران‌گذار نظام بین‌الملل از ساختار‌های پساجنگ سردی است که با دستور کار امریکایی بر سیاست و امنیت بین‌الملل حاکم شد و سلطه واشنگتن را بر یک جهان تک قطبی تضمین می‌کرد.

تحولات پرشتاب کنونی نشان می‌دهد این ساختار‌ها حالا از قواره افتاده است. واشنگتن اکنون در برخی از مسائل مهم جهانی نظاره گری بیش نیست. عربستان سعودی که بنیان‌های رئالیسم را در جهت‌گیری سیاست خارجی خود بیش از گذشته تقویت کرده است در توافق با ایران به خوبی دریافت که پیش از آنکه به وعده‌های واشنگتن برای تضمین امنیت خود تکیه کند باید یک دستاورد عملی از تهران و پکن دریافت کند. ادراک ریاض از محیط سیاست خارجی خود برداشتی عینی و واقع گرایانه است. عربستان در نهایت وضعیت افغانستان و اوکراین را به عنوان نتایج ملموس رویکرد امریکایی پیش چشم خود می‌بیند.

برای ایالات متحده اصلاً خوشایند نیست خاورمیانه‌ای که از پایان جنگ جهانی اول با دستور کار امریکایی - انگلیسی و فرانسوی پیش رفته این‌گونه از دستانش خارج شود و کاملاً در اختیار ایران، روسیه و چین قرار بگیرد. برای تاریخ معنادار خواهد بود که چطور رئیس جمهور فرانسه که روزگاری کشورش بانی قرارداد سایکس-پیکو و تأسیس خاورمیانه بود در پکن از رئیس جمهور چین به خاطر واسطه گری میان ایران و عربستان قدردانی کرد.

در قاره سبز هم نشانه‌هایی نگران کننده برای امریکا بروز پیدا کرده است. اروپایی که نا امید از واشنگتن راه شرق را در پیش گرفت تا بار دیگر بتواند ثبات را به ژئوپلیتیک ناپایدار اروپا برگرداند رئیس جمهور فرانسه با نگرانی ابراز می‌کند جنگ اوکراین به چند دهه ثبات اروپا پایان داده و صلح در این قاره را به مخاطره انداخته است؛ مکرون به شی التماس می‌کند که روسیه را سر عقل بیاورد. این وضعیت فعلی امریکاست؛ امریکایی که بایدن وعده بازگشتش به رهبری جهان را داد؛ بایدنی که اگر راهنمایش کنارش نباشد مسیر خود را گم می‌کند؛ امریکا و بایدن این روز‌ها عجیب شبیه یکدیگرند!