نگاه اسرائیل به پهپاد "شاهد ۱۳۶" :سلاح کشتار پرنده کوچک و ارزان قیمت

به گزارش مجله خبری نگار،این روز‌ها همه در مورد پهپاد‌های ایرانی در انواع مختلف و تاثیرگذاری آن‌ها صحبت می‌کنند. اوکراین و کشور‌های عضو ناتو نیز ایران را متهم به فروش پهپاد‌های کامیکازه و تجسسی خود و به طور خاص پهپاد‌های شاهد ۱۳۶ به روسیه متهم کرده اند که در هفته‌های اخیر به دردسری بزرگ برای اوکراین تبدیل شده و خسارات سنگینی به زیرساخت‌ها و ادوات نظامی این کشور وارد کرده اند. مقامات ایرانی و روسی، اما این ادعا‌ها را تکذیب کرده و وزارت امور خارجه نیز بار‌ها فروش پهپاد به روسیه را تکذیب کرده است.

در این میان اسراییل نیز درخواست اوکراین برای اینکه سیستم‌های دفاع هوایی مناسب برای ساقط کردن پهپاد‌های کامیکازه مانند گنبد آهنین را در اختیار این کشور قرار دهد رد کرده است، هر چند برخی رسانه‌های آمریکایی مدعی شده اند که اسراییل با تحویل سیستم‌های هشدار سریع به اوکراین موافقت کرده و ترفند‌ها و اطلاعاتی را برای ساقط کردن پهپاد‌های کامیکازه در اختیار این کشور قرار داده است. اما وبسایت خبری timesofisrael در مطلبی به قابلیت‌ها و توانایی‌های پهپاد‌های کامیکازه شاهد ۱۳۶ ایران پرداخته که ترجمه آن عیناً در ادامه این مطلب آمده است:

آن‌ها دقیق هستند، با جثه‌ای کوچک، با توانایی موثر در نفوذ به سیستم‌های دفاع هوایی، در صورتی که به صورت گروهی شلیک شوند و مهم‌تر از همه اینکه ارزان قیمت هستند.

در حمله روسیه به اوکراین، پهپاد‌های قاتل [کامیکازه]به عنوان یک سلاح موثر و مقرون به صرفه برای خود اعتباری دست و پا کرده اند، سلاح‌هایی که می‌توانند اهداف را جستجو و نابود کنند، در حالی که همزمان باعث ایجاد وحشتی شوند که می‌تواند روحیه سربازان و غیرنظامیان را به یک اندازه خدشه دار نماید.

همچنین این پهپاد‌ها به سرعت در حال عبور کردن از موشک‌ها به عنوان پرطرفدارترین سلاح‌های دوربرد هستند. این ماشین‌های مرگ پرنده که با عنوان «موشک کروز انسان فقیر» شناخته می‌شوند، می‌توانند با هزینه‌ای بسیار کمتر، در عرصه نبرد تاخت و تاز داشته باشند.

استفاده گسترده و مکرر روسیه از پهپاد‌های ایرانی شاهد در اوکراین اهداف متعددی دارد- از بین بردن اهداف کلیدی، از بین بردن روحیه و در نهایت، کاهش دادن ذخیره و استعداد سلاح‌های دشمن در شرایطی که آن‌ها سعی دارند این پهپاد‌ها را ساقط کنند.

پهپاد‌های جنگی چگونه کار می‌کنند؟

پهپادها، سیستم‌های نظامی کنترل از راه دور یا از پیش برنامه ریزی شده‌ای هستند که به طور گسترده در میدان نبرد برای جمع آوری اطلاعات یا انتقال مواد منفجره به کار برده شده اند. انواع مختلفی از آن‌ها وجود دارد و پیچیده‌ترین آن‌ها توسط ارتش ایالات متحده و دیگر کشور‌ها استفاده می‌شود که قدرت پرتاب موشک داشته و دوربردتر هستند که شناخته شده‌ترین‌ها در این عرصه به شمار می‌آیند.

پهپاد‌های شاهد که روسیه نام آن‌ها را به Geran-۲ تغییر داده، بسیار خام‌تر هستند: مملو از مواد منفجره، می‌توان آن‌ها را با مختصات جی پی اس هدف از پیش برنامه ریزی کرد. آن‌ها را با عنوان پهپاد‌های انتحاری می‌شناسند، زیرا به سمت اهداف خود شیرجه می‌روند و همانند یک موشک در لحظه برخورد منفجر می‌شوند.

این موضوع یادآور خلبانان کامیکازه ژاپنی در دوران جنگ جهانی دوم است که هواپیما‌هایی مملو از مواد منفجره خود را به کشتی‌های جنگی و ناو‌های هواپیمابر آمریکایی می‌کوبیدند.

پهپاد‌هایی مانند شاهد‌ها توسط ارتش‌ها با نام مهمات‌های پرسه زن شناخته می‌شوند، زیرا وقتی در مسافت‌های کوتاه مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توانند روی یک منطقه پرسه زده و سپس به دستور اپراتور به یک هدف برخورد کنند.

به ادعای مجله اینترنتی اوکراینی Defense Express که داده‌های پهپاد‌های ایرانی را ارائه کرده است، پهپاد شاهد با بال‌های دلتا [مثلثی]۳.۵ متر طول داشته، عرض آن ۲.۵ متر بوده و وزن آن به حدود ۲۰۰ کیلوگرم می‌رسد. این پهپاد از یک موتور با قدرت ۵۰ اسب بخار استفاده کرده و حداکثر سرعت آن ۱۸۵ کیلومتر است.

بهنام بن طالب لو، محقق ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها که در واشنگتن مستقر است مدعی شده که این پهپاد پیش‌تر در یمن و سال گذشته در یک حمله مرگبار به یک نفتکش استفاده شده است؛ و در حالی که برد عملیاتی آن حدود ۱،۰۰۰ کیلومتر است، ساموئل بندت، کارشناس پهپاد مرتبط با مرکز فکر CNA می‌گوید که شاهد در برد‌های بسیار پایین‌تر در اوکراین به کار گرفته شده است. این بدین خاطر است که سیستم هدایت GPS آن -که در مقابل جمینگ [جنگ الکترونیک]آسیب پذیر است- پیشرفته نیست.

شاهد‌ها از طریق یک سیستم بی سیم تهیه شده توسط ایران کنترل می‌شوند. اینکه روسیه توانایی چنین کاری را در اوکراین داشته باشد مشخص نیست.

از آنجایی که ارزان قیمت بوده و به تعداد زیاد در دسترس هستند، روسیه به طور فزاینده‌ای از پهپاد‌های شاهد در اوکراین استفاده کرده است. استفاده از این پهپاد‌ها باعث شده روسیه از در خطر قرار دادن هواپیما‌های پیچیده و خلبانان جلوگیری کرده و در استفاده از زرادخانه محدود خود از موشک‌های دوربرد نقطه زن گرانقیمت صرفه جویی کند.

در حمله روز دوشنبه به کی یف پایتخت اوکراین، شهردار شهر، ویتالی کلیچکو، گفت که ۲۸ پهپاد موجی از حملات پشت سر هم را انجام داده اند. این پهپاد‌ها که از یک لانچر کامیونی به صورت تناوبی و با سرعت بالا شلیک می‌شوند، می‌توانند در ارتفاع پایین و سرعت کم پرواز کنند و بهتر می‌توانند از شناسایی توسط رادار جلوگیری نمایند.

بندت می‌گوید که آن‌ها در واقع به صورت گروهی حمله نمی‌کنند. چنین تکنولوژی پهپادی پیچیده‌ای وجود دارد- وقتی چندین پرنده نظامی بدون سرنشین با یکدیگر تعامل داشته باشند. اما، شاهد به شکلی ساده به صورت گروهی پرتاب می‌شود تا سیستم‌های دفاعی را اشباع کنند، به ویژه در مناطق غیرنظامی. بندت می‌گوید: «آن‌ها می‌دانند که بسیاری از آن‌ها به هدف نخواهند رسید».

اما قدرت آن‌ها در ایجاد وحشت فراتر از قدرت انفجاری شان است. به گفته میکولا بیلیسکوف، محقق موسسه ملی اوکراین برای مطالعات استراتژیک، پهپاد شاهد تنها ۴۰ کیلوگرم خرج انفجاری حمل می‌کند که در مقایسه با قدرت انفجاری موشک‌های معمول با ۴۸۰ کیلوگرم کلاهک انفجاری با برد بسیار طولانی‌تر قدرت چندانی ندارد. بیلیسکوف می‌گوید: «با چنین پهپاد‌هایی دشوار است که بتوان اهدافی مهم را هدف قرار داد».

ضربه‌ای کوچک، اما با هزینه اندک

با قیمت اندک ۲۰،۰۰۰ دلار به ازای هر فروند، پهپاد‌های شاهد تنها کسری از هزینه یک موشک بزرگ را دارند. برای مثال، موشک‌های کروز کالیبر روسی که در هشت ماه جنگ به صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفته اند، هر کدام برای ارتش روسیه حدود ۱ میلیون دلار هزینه دارد.

در چنین هزینه اندکی، پهپاد‌های شاهد به صورت موثر برای اشباع اهداف به کار گرفته شده اند، چه این هدف یک انبار سوخت باشد و چه زیرساخت‌ها و تاسیساتی مانند ایستگاه‌های برق یا مخازن آب. بندت می‌گوید که روسیه از آن‌ها با دقت بالا در کنار پهپاد‌های تجسسی برای حمله به توپخانه‌های اوکراینی استفاده کرده است.

علیرغم جثه کوچک، خرج انفجاری پهپاد‌های شاهد به اندازه کافی قوی هست که صدمه وارد کند. در حملات دوشنبه گذشته، یک پهپاد با یک مرکز کنترل عملیات برخورد کرد در حالی که دیگری به یک ساختمان مسکونی برخورد کرد و حفره‌ای بزرگ در آن ایجاد کرد و باعث فرو ریختن دستکم سه آپارتمان و کشته شدن چهار نفر شد.

بیلیسکوف از موسسه ملی تحقیقات استراتژیک اوکراین می‌گوید که روسیه در حال استفاده از شاهد‌ها برای مراکز غیرنظامی است تا اهدافی در میدان نبرد، زیرا نیرو‌های اوکراینی «به خوبی مقابله با آن‌ها را یاد گرفته اند» و بیش از نیمی از این پهپاد‌ها را رهگیری کرده اند.

بدون اینکه پایانی نزدیک برای جنگ دیده شود، بار مالی این درگیری روی شانه مسکو سنگین‌تر خواهد شد که همانند اوکراین میلیارد‌ها دلار سلاح از کشور‌های غربی دریافت نمی‌کند. در شرایطی که این درگیری عملاً به یک جنگ فرسایشی تبدیل شده- چه کسی می‌تواند برای مدتی طولانی‌تر بار انسانی، تسلیحاتی و مالی آن را تاب بیاورد- یافتن سلاح‌های ارزان تر، اما کارآمد بسیار کلیدی خواهد بود.

بیلیسکوف می‌گوید: «شاهد-۱۳۶ یک نسخه ارزان قیمت از موشک کروز است، که روسیه نمی‌تواند به سرعت تولید کند».

طالب لو می‌گوید که روسیه احتمالاً با پهپاد‌های ایرانی، توانایی حملات دوربرد خود را تقویت خواهد کرد.

وی می‌گوید: «این موضوع می‌تواند زنگ‌های خطر را برای اروپا و جهان به صدا دربیاورد». مقامات روسیه هنوز هیچ اطلاعاتی در مورد تعداد موشک‌هایی که در طول جنگ شلیک کرده اند ارائه نداده اند، اما وزیر دفاع اوکراین اخیراً مدعی شده است که روسیه بخش اعظم زرادخانه موشک‌های نقطه زنش را مصرف کرده است.

جنگ اعصاب‌ها

صدای بلند ممتد پهپاد‌های شاهد که از پروانه برای پیش رفتن استفاده می‌کنند- و به خاطر صدای بلندشان توسط سربازان «موتور گازی» یا «چمن زن» لقب گرفته اند- می‌توانند برای هر کسی که در مسیر پروازی آن‌ها قرار دارد تولید وحشت کنند، زیرا هیچ کس در روی زمین نمی‌داند که این پهپاد‌ها دقیقاً چه زمانی و به کجا اصابت خواهند کرد.

ولودیمیر زلنسکی رییس جمهور اوکراین با اشاره به قدرت وحشت زایی این پهپاد‌ها در شبکه‌های اجتماعی گفته است: «تمام شب، و تمام صبح، دشمن مردم غیرنظامی را وحشت زده کرده بود».

بیلیسکوف در پایان می‌گوید که حملات پهپاد‌های شاهد این ترس را ایجاد کرده که سیستم دفاعی اوکراین کارآمد نیست. اما وی مدعی شده است که استفاده از این پهپادها- حتی در تعداد فراوان- نیز نمی‌تواند دستاورد‌های اوکراین در میدان نبرد را از بین ببرد.

در شرایطی که ایران انواع متنوعی از پهپاد‌ها با بردها، پیچیدگی‌ها و قابلیت‌های مختلف دارد و هر روزه بر تعداد و پیچیدگی آن‌ها افزوده می‌شود، نیروی زمینی سپاه پاسداران در تازه‌ترین رزمایش خود در منطقه ارس از یک پهپاد جدید به نام معراج ۵۲۱ رونمایی کرده که دارای باله‌های تاشو است و به راحتی می‌توان آن را در یک کوله پشتی جای داد، هر چند مدت زمان پرواز و برد آن کمتر از پهپاد‌های کامیکازه دیگر مانند شاهد ۱۳۶ و مهاجر ۶ است. جای تردید ندارد که ایران در سال‌های اخیر پیشرفت‌های قابل توجهی در زمینه هواپیما‌های بدون سرنشین داشته به یکی از پیشگام‌ترین کشور‌ها در زمینه توسعه پهپاد‌های نظامی تبدیل شده که باعث شده به ادعای فرماندهان نظامی کشور، بیش از ۲۲ کشور خواستار خرید پهپاد‌های ایرانی و به طور ویژه شاهد ۱۳۶ باشند، هر چند گفته می‌شود شاهد رونمایی از پهپاد‌های جدیدتر و پیشرفته تری نیز در آینده نزدیک توسط نیرو‌های نظامی ایرانی خواهیم بود.

منبع:روزیاتو