علت کاهش باروری با افزایش سن چیست؟

به گزارش مجله خبری نگار به نقل از ایندیپندنت، دانشمندان آن دسته از سازوکار‌های زیستی در موش‌ها را رمزگشایی کرده‌اند که ظرفیت تخمدان­‌ها برای تخمک­‌گذاری و چگونگی تغییر آن با افزایش سن را تعیین می‌کند. این پیشرفت، به رفع نکات مبهم در زمینه سلامت باروری و طول دوران باروری زنان کمک می­‌کند.

باروری در پستانداران ماده که تعداد محدودی کیسه پر از مایع یا فولیکول در تخمدان دارند، محدود است.

«ذخایر تخمدان» از زمان تولد و زمانی که در نهایت تخمک‌ها ساخته می‌شوند، به‌مرور زمان با افزایش سن کاهش می‌­یابند.

ساتوشی نامکاوا، یکی از نویسندگان این مقاله از دانشگاه کالیفرنیا دیویس، می‌­گوید: «شناخت ما از چگونگی ایجاد و نگهداری ذخیره تخمدان‌­ها برخلاف اهمیت اساسی آن، همچنان ضعیف است.»

پژوهش جدیدی که در روز چهارشنبه در مجله «نیچر کامیونیکیشنز» (Nature Communications) منتشر شده است، آن دسته از تغییرات اپی‌ژنتیکی را بررسی کرده که این فرآیند را تعریف می‌کند، فرآیند‌هایی که بدون اینکه خود «دی. ان. ای» (DNA) را تغییر دهند بر نحوه عملکرد ژن‌ها تاثیر می‌گذارند.

«در زنان بالای ۳۵ سال، شما شاهد کاهش باروری هستید. دکتر نامکاوا می‌­گوید: «مطالعه ما ممکن است به ما پیش‌­زمینه­‌ای بدهد تا بفهمیم چگونه باروری زنان در سطح مولکولی، ایجاد و حفظ می‌شود و چرا با افزایش سن کاهش می‌یابد.»

دانشمندان می‌­گویند وقتی ذخیره تخمدانی ایجاد شد، تمام مام‌یاخته‌ها (oocytes) یا تخمک­‌های رشد نیافته در فولیکول­‌ها، رشد خود را متوقف می­‌کنند و می­‌توانند دهه­‌ها در چنین حالت متوقف شده­‌ای باقی بمانند.

یکی از پرسش‌های اصلی زیست‌شناسان این است که چگونه این سلول‌­ها به مدت چندین دهه در این حالت نگهداری می‌­شوند.

دکتر نامکاوا می‌­گوید: «این سلول‌­ها نمی‌­توانند تقسیم و همچنین تکثیر شوند. آن‌ها چندین دهه فقط در تخمدان‌ها باقی می‌­مانند. چطور چنین چیزی ممکن است؟»

محققان در این پژوهش­ جدید، با استفاده از موش‌های جهش یافته [و آزمایش بر روی آن‌ها]دریافتند که توقف این مرحله انتقال مام‌یاخته توسط گروهی از پروتئین‌ها به نام «پی‌آرسی ۱» (Polycomb Repressive Complex ۱) انجام می‌شود.

هنگامی که دانشمندان با استفاده از ساختار فاقد «پی‌آرسی ۱» موش­‌های جهش‌یافته ایجاد کردند، دریافتند که امکان ندارد ذخیره تخمدانی ایجاد شود و سلول‌­ها دچار مرگ سلولی می­‌شوند.

دکتر نامکاوا توضیح می‌دهد: «این نتایج، کاملا نشان‌دهنده نقش «پی‌آرسی ۱» در فرآیند مهم حفظ اپی‌ژنوم فولیکول‌های اولیه، طی این دوره توقف طولانی‌مدت است. توفقی که ممکن است در انسان تا ۵۰ سال ادامه داشته باشد.»

دانشمندان حدس می‌­زنند که نواقص موجود در عملکرد «پی‌آرسی ۱» ممکن است به توضیح موارد نارسایی زودرس تخمدان (POI) و ناباروری در انسان کمک کند.

محققان امیدوارند سازوکار دقیق­‌تری از این فرآیند را در پژوهش­‌های آینده کشف کنند.

پژوهشگران در این مقاله می‌­نویسند: «بررسی ما نقش اساسی خاموش کردن ژن با واسطه «پی‌آرسی ۱» در طول دوران باروری زنان را نشان می‌دهد و دریچه‌ای مهم در خصوص برنامه‌ریزی اپی‌ژنتیک لازم برای ایجاد ذخیره تخمدانی، به روی ما می­‌گشاید.»