مالیات برخانه‌های خالی نقطه سرخط!

به گزارش مجله خبری نگار/ خراسان: چند سالی می‌شود که اجاره کردن خانه در مرکز شهر جایش را به آرزوی خرید خانه داده و حالا نه خرید خانه که اجاره آن هم به رویایی تبدیل شده که به نظر می‌رسد برای خیلی‌ها دست نیافتنی باشد. البته قرار بود با مالیات گرفتن از خانه‌های خالی اتفاقی بیفتد تا مالکان این خانه‌ها مجبور به عرضه آن‌ها شوند و در نتیجه عرضه خانه بیشتر شودو قیمت‌ها کاهش یابد، اما انگار مسئولان مربوط یا توانایی اجرای قانون را ندارند یا قانون به‌اندازه کافی ضمانت اجرایی ندارد یا هنوز زیرساخت‌های لازم برای شناسایی خانه‌های خالی وجود ندارد، چون طبق آخرین گزارش‌ها مالیات چندانی از خانه‌های خالی که پیش از این گفته می‌شد بین ۲ تا ۲.۵ میلیون هستند دریافت نشده است. حالا نمایندگان از ورود دوباره مجلس به موضوع برای رفع اشکالات این روند خبر می‌دهند. در این گزارش درباره این قانون و دلایل تاخیر دریافت مالیات از خانه‌های خالی و میزان مالیات دریافتی نوشته ایم.

کدام خانه‌ها باید مالیات خانه‌های خالی را بپردازند؟

بر اساس قانون مالیات خانه‌های خالی، اگر واحد مسکونی در شهر‌های بالای ۱۰۰ هزار نفر بیش از ۱۲۰ روز خالی از سکنه باشد، مشمول مالیات می‌شود. سال اول معادل شش برابر مالیات متعلقه، سال دوم معادل ۱۲ برابر مالیات متعلقه و سال سوم به بعد معادل ۱۸ برابر مالیات متعلقه. به همین منظور، وزارت راه برای شناسایی خانه‌های خالی، سامانه املاک و اسکان را از بهمن ۱۳۹۸ رونمایی و مردادماه ۱۳۹۹ اجرایی کرد و به این سامانه وظیفه دیگری هم علاوه بر شناسایی خانه‌های خالی محول شد که شناسایی محل سکونت خانوار بود. در این زمینه، از ۱۹ فروردین سال گذشته تمامی سرپرستان خانوار مکلف شدند تا اطلاعات مربوط به املاک خود را در سامانه املاک و اسکان ثبت کنند تا وضعیت سکونت آن‌ها از نظر خالی یا دارای سکنه بودن برای اعمال مالیات مشخص شود البته اطلاعاتی از تعداد ثبت‌نام‌کننده‌ها منتشر نشده، اما طبق شنیده‌ها تعداد ثبت‌نام‌کننده‌ها بسیار کم بوده است.

دلایل طولانی شدن دریافت مالیات

دی ۱۳۹۹ آیین نامه مالیات خانه‌های خالی توسط دولت قبل ابلاغ شد، اما پس از ابلاغ آیین‌نامه، مالیات خانه‌های خالی به مرحله اجرا نرسید، چون قانون، وظیفه شناسایی واحد‌های مسکونی خالی از سکنه را برعهده وزارت راه و شهرسازی قرار داده بود و این وزارتخانه باید از طریق سامانه املاک و اسکان این خانه‌ها را به سازمان امور مالیاتی معرفی می‌کرد.

۱- اختلاف بین وزارت راه و سازمان امور مالیاتی

از آن جا که وزارت راه تا پایان آذر ۱۴۰۰ فرصت داشت تا اطلاعات خانه‌های خالی را که طبق قانون براساس خوداظهاری صاحبان این خانه‌ها اعلام شده است، در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهد، این وزارتخانه اعلام کرد که اطلاعات ۲.۳ میلیون خانه خالی را به سازمان امور مالیاتی ارسال کرده است، اما سازمان مالیاتی این رقم را نپذیرفت و این اطلاعات را قابل اکتفا برای محاسبه مالیات ندانست. نادرست بودن کد‌های پستی، مشخص نبودن مالک و زمان خالی بودن واحد‌ها که توسط وزارت راه استخراج شده بود، از جمله ایراداتی بود که سازمان امور مالیاتی در این باره مطرح می‌کرد.

۲- نبود زیر ساخت

یکی دیگر از دلایلی که باعث طولانی شدن شناسایی خانه‌های خالی برای گرفتن مالیات شده، نبود زیرساخت‌های لازم بوده است. در این زمینه اقبال شاکری، عضو کمیسیون عمران مجلس در گفتگو با ایرنا ضمن ناموفق بودن اخذ مالیات از خانه‌های خالی علت آن را مشکلات زیرساختی بیان کرد. شاکری گفت: «زیرساخت‌های اخذ این نوع مالیات در وزارت راه وشهرسازی و سازمان امور مالیاتی کامل نشده است.» او معتقد است هوشمندسازی سامانه شناسایی صورت نگرفته است و اطلاعات واحد‌های خالی که وزارت راه به سازمان امور مالیاتی ارسال می‌کند، در بیشتر شناسایی‌ها اشتباه است.

ورود دوباره مجلس

با توجه به این که دولت قبل تلاش خاصی برای دریافت مالیات از خانه‌های خالی نکرد و به گفته شاکری در دولت سیزدهم هم دو نهاد مسئول (وزارت راه و سازمان امور مالیاتی) در اخذ مالیات واحد‌های خالی تعلل کردند، به زودی مجلس برای حل مشکلات، پیگیری‌هایی انجام می‌دهد. محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی نیز با اشاره به اهمیت موضوع قانون مالیات بر خانه‌های خالی از تعیین کمیته‌ای برای شناسایی موانع اجرای قانون خبر داده است. به گفته پورابراهیمی کمیته تخصصی مالیاتی کمیسیون اقتصادی مجلس مأموریت دارد با حضور نمایندگان سازمان بازرسی کل کشور، دیوان محاسبات، مرکز پژوهش‌ها، وزارت اطلاعات، سازمان امور مالیاتی و وزارت راه و شهرسازی دلایل تحقق نیافتن قانون مالیات خانه‌های خالی را بررسی کند و در خصوص دستگاه‌ها و سازمان‌هایی که در این موضوع همکاری نکرده‌اند تصمیم‌گیری شود.

چه مقدار مالیات دریافت شد؟

پیش از این پیش بینی‌ها بر این بود که بین ۲ تا ۲.۵ میلیون خانه خالی وجود دارد، اما دی سال قبل وزارت راه تعداد واحد‌های خالی شناسایی شده را یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحد اعلام کرد که سازمان امور مالیاتی فقط ۴۹۰ هزار واحد آن را بدون اشکال دانست. به گفته یکی از مدیران سازمان امور مالیاتی در سال جدید هم فهرست جدیدی از وزارت راه به سازمان امور مالیاتی ارسال نشده و آمار خانه‌های خالی همان ۴۹۰ هزار واحد است. با این حال از همین ۴۹۰ هزار واحد خالی هم تنها مالکان تعداد واحد‌های کمی مالیات پرداخت کردند و بر اساس آخرین آمار منتشر شده فقط یک میلیارد تومان مالیات خانه خالی پرداخت شده است! این در حالی است که در قانون بودجه درآمد ۲ هزار میلیارد تومانی برای مالیات از خانه‌های خالی پیش‌بینی شده است.

مالیات خانه‌های لوکس

در کنار قانون دریافت مالیات از خانه‌های خالی، دریافت مالیات از خانه‌های لوکس نیز در قانون آمده، اما به گزارش ایرنا وصولی این مالیات تاکنون صفر بوده است. اولین بار در قانون بودجه سال ۱۳۹۹ بود که تبصره‌ای در خصوص مالیات بر خانه‌های گران قیمت در قانون بودجه همان سال لحاظ شد، اما دولت دوازدهم آیین‌نامه اجرایی آن را تدوین نکرد. دولت سیزدهم آیین‌نامه اجرایی این قانون را تدوین، تصویب و ابلاغ کرد، اما به گزارش ایسنا در سال گذشته از ۱۳ هزار خانه لوکس شناسایی شده تنها ۲۰۰ میلیون تومان مالیات دریافت شده است. به گفته احسان خاندوزی، وزیرامور اقتصادی و دارایی، فقدان ضمانت اجرا برای این قانون مهم‌ترین مانع اجرای آن بوده است.