جنگل‌ها هم درگیر میکروپلاستیک‌ها شدند!

به گزارش مجله خبری نگار/آنافطبق گزارش سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۳، سالانه بیش از ۴۰۰ میلیون تن پلاستیک در سراسر جهان تولید می‌شود که نیمی از این مقدار برای یکبار استفاده طراحی شده و کمتر از ۱۰ درصد آن بازیافت می‌شود. هر ساله حدود ۱۱ میلیون تن پلاستیک وارد دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و اقیانوس‌ها می‌شود؛ یعنی وزنی برابر با ۲،۲۰۰ برج ایفل! «میکروپلاستیک‌ها» (ذرات ریز پلاستیکی به قطر حداکثر ۵ میلی‌متر) راه خود را به غذا، آب و هوا می‌یابند. تخمین زده می‌شود هر فرد روی زمین سالانه بیش از ۵۰ هزار ذره پلاستیکی را _از طریق خوردن و نوشیدن _ وارد بدن خود می‌کند و اگر ذراتی که با نفس کشیدن وارد بدن می‌شوند نیز محاسبه شوند، این عدد بسیار بیشتر خواهد بود. پژوهش‌های متعددی درباره اثرات میکروپلاستیک‌ها بر طبیعت و انسان انجام شده است؛ اما دو پژوهش جدید در این زمینه عمق این فاجعه را بهتر نشان می‌دهد. بارش پلاستیک بر جنگل‌ها پژوهشی تازه از دانشمندان علوم زمین دانشگاه فنی «دارمشتات» (TU Darmstadt) نشان می‌دهد که جنگل‌ها نیز مانند اقیانوس‌ها، رودخانه‌ها و زمین‌های کشاورزی به محل تجمع میکروپلاستیک‌ها و نانوپلاستیک‌ها تبدیل شده‌اند. این ذرات ریز نه تنها از طریق بارش باران بلکه با ریزش برگ‌ها و تجزیه‌ی آنها به خاک جنگل راه پیدا می‌کنند و در آن انباشته می‌شوند. چگونه پلاستیک وارد جنگل می‌شود؟ میکروپلاستیک‌ها عمدتا از طریق هوا وارد جنگل می‌شوند و در خاک جنگل انباشته می‌شوند. به گفته دکتر «کالین ج. وبر» (Collin J. Weber)، نویسنده‌ی اصلی این پژوهش، این ذرات ابتدا روی برگ‌های تاج درختان می‌نشینند؛ پدیده‌ای که پژوهشگران آن را «اثر شانه زنی» می‌نامند سپس، در جنگل‌های برگریز، این ذرات با باران یا ریزش پاییزی برگ‌ها به خاک جنگل منتقل می‌شوند. هنگامی که این ذرات وارد خاک می‌شوند، تجزیه برگ‌ها نقش اصلی را در به دام انداختن آنها ایفا می‌کند. تجزیه برگ‌ها و فعالیت موجوداتی که در تجزیه مواد آلی نقش دارند، باعث می‌شود میکروپلاستیک‌ها نه تنها در لایه‌های سطحی بلکه در عمق خاک نیز یافت شوند. چگونه انسان در هزار سال گذشته تکامل حیوانات را تغییر داده است روش‌های نوین نمونه‌برداری تیم پژوهشی برای بررسی این پدیده، نمونه‌هایی از چهار منطقه جنگلی در شرق دارمشتات آلمان جمع آوری کرد. آنها از یک روش تحلیلی پیشرفته برای سنجش غلظت میکروپلاستیک در خاک، برگ‌های ریخته‌شده و رسوب جوی (atmospheric deposition) استفاده کردند. سپس با بهره‌گیری از روش‌های طیف‌سنجی، ترکیب شیمیایی این نمونه‌ها را شناسایی کردند. همچنین مدلی برای برآورد میزان ورود میکروپلاستیک از جو از دهه ۱۹۵۰ تاکنون طراحی شد. یافته‌های کلیدی نتایج نشان داد بیشترین منبع ورود میکروپلاستیک به خاک جنگل‌ها، رسوب‌گذاری جوی و ریزش برگ‌هاست. منابع دیگر به‌ویژه منابع مستقیم مانند استفاده از کود‌های کشاورزی تاثیر بسیار کمی دارند. به گفته وبر: «جنگل‌ها شاخص مهمی برای سنجش آلودگی میکروپلاستیک در جو هستند. هر چه غلظت میکروپلاستیک در خاک جنگل بیشتر باشد، نشان‌دهنده ورود گسترده ذرات از هوا به این اکوسیستم‌هاست و نه ورود مستقیم مانند کود‌های کشاورزی.» تهدیدی تازه برای جنگل‌ها و انسان‌ها این نخستین پژوهشی است که پیوند مستقیم میان رسوب جوی و ذخیره میکروپلاستیک در خاک جنگل‌ها را نشان می‌دهد. یافته‌ها می‌تواند مبنایی برای ارزیابی خطرات زیست‌محیطی ناشی از میکروپلاستیک‌ها در هوا و خاک باشد. وبر هشدار می‌دهند: «جنگل‌ها هم‌اکنون با تهدید‌های ناشی از تغییرات اقلیمی روبه‌رو هستند. نتایج ما نشان می‌دهد که میکروپلاستیک‌ها می‌توانند تهدید تازه‌ای برای این اکوسیستم‌ها باشند.» این مطالعه همچنین به پیامد‌هایی بر سلامت انسان‌ها اشاره دارد؛ زیرا انتقال جهانی میکروپلاستیک‌ها از طریق هوا می‌تواند کیفیت هوای تنفسی ما را نیز تحت تاثیر قرار دهد. میکروپلاستیک‌ها و تهدید سلامت انسان تعداد زیادی از ذرات پلاستیکی از پرده‌ها، مبلمان، لباس‌ها و سایر اشیای پلاستیکی جدا می‌شوند. این ذرات در هوا باقی می‌مانند، در آب آشامیدنی معلق می‌شوند، به غذا می‌چسبند و می‌توانند از طریق استنشاق، بلع یا تماس با پوست وارد بدن انسان شوند. در نتیجه، دانشمندان میکروپلاستیک‌ها را در خون، مغز، جفت، شیر مادر و حتی استخوان‌های انسان کشف کرده‌اند. درست است در استخوانها. در پژوهش جدیدی است که در «مجله بین المللی پوکی استخوان» (Osteoporosis Internationa) منتشر شده دانشمندان ۶۲ مقاله علمی را بررسی کرده و متوجه شده‌اند میکروپلاستیک‌ها به شیوه‌های مختلف به سلامت استخوان آسیب می‌زنند. به عنوان مثال این ذرات می‌توانند عملکرد سلول‌های بنیادی مغز استخوان را مختل کرده و با افزایش تشکیل استئوکلاست‌ها (سلول‌هایی که با فرایند «بازجذب استخوان» بافت را تخریب می‌کنند) موجب آسیب شوند. مطالعات آزمایشگاهی روی سلول‌های بافت استخوان نشان داد که میکروپلاستیک‌ها بقای سلولی را کاهش می‌دهند، پیری سلولی را تسریع می‌کنند، تمایز سلولی را تغییر می‌دهند و التهاب را افزایش می‌دهند. راه حل طبیعت برای نجات حیوانات ساکن در مناطق مستعد آتش سوزی مطالعات روی حیوانات نشان داد که میکروپلاستیک‌ها باعث پیری زودرس استئوکلاست‌ها می‌شوند واین امر می‌تواند ریزساختار استخوان را مختل کرده و به تضعیف استخوان، بدشکلی و شکستگی‌های بالقوه پاتولوژیک منجر شود. بیش از همه، یافته‌ها نشان می‌دهد که میکروپلاستیک‌ها قادرند به عمق بافت استخوان مانند مغز استخوان، نفوذ کرده و احتمالا در متابولیسم آن اختلال ایجاد کنند. این مطلب با استفاده از گزارش‌های منتشر شده در سایت «سازمان ملل متحد» (United Nations)، «سای‌تک دیلی» (sci tech daily) و «ساینس دیلی» (Science Daily) تهیه شده است.