کیسه‌های هوای عظیم؛ یک ایده نوآورانه برای نجات جان مسافران هواپیما در حین سقوط

به گزارش مجله خبری نگار،سه ماه پس از سقوط فاجعه‌بار هواپیمای ایرفلایت هند، گروهی از مهندسان ایده‌ای نوآورانه را برای افزایش ایمنی پرواز‌ها ارائه کرده‌اند؛ این طرح که پروژه ریبِرث (Project Rebirth) نام گرفته، سیستمی ویژه برای هواپیماست که از کیسه‌های هوای عظیم شبیه به آنچه در خودرو‌ها استفاده می‌شود بهره می‌برد.

حسگر‌ها و نرم‌افزار‌های هوش مصنوعی در این سیستم می‌توانند وقوع احتمالی یک سانحه را تشخیص دهند و بلافاصله کیسه‌های هوا را در قسمت دماغه، زیر بدنه و دم هواپیما فعال کنند. این کیسه‌ها در کنار هم یک لایه محافظ بزرگ شبیه به پیله ایجاد می‌کنند که باعث می‌شود حتی در صورت سقوط غیرمنتظره، شدت برخورد کاهش یابد و مانع از انفجار یا ضربه مرگبار گردد. به این ترتیب، هرچند فرود ممکن است سخت و پر تکان باشد، اما از وقوع فاجعه جلوگیری شده و جان مسافران و خدمه حفظ می‌شود. این پروژه اکنون به جمع فینالیست‌های جایزه معتبر جیمز دایسون راه یافته است؛ جایزه‌ای که به نوآوری‌هایی تعلق می‌گیرد که توان تغییر جهان را دارند.

پروژه ریبِرث ساخته‌ی دو مهندس به نام‌های اشل واسیم و دهارسان سرینیواسان است که در پردیس دبی مؤسسه فناوری و علوم بیرلا (Pilani) طراحی شده است. در وب‌سایت جایزه جیمز دایسون، از این طرح به‌عنوان نخستین «سیستم بقا در سقوط با کمک هوش مصنوعی» یاد شده؛ سیستمی که الهام آن از یک حادثه دردناک گرفته شده است. در ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، پرواز شماره ۱۷۱ هواپیمایی هند تنها ۳۲ ثانیه پس از برخاستن از فرودگاه احمدآباد در مسیر به گاتویک سقوط کرد و جان ۲۶۰ نفر را گرفت. به شکل مرموزی، هر دو کلیدی که جریان سوخت به موتور را کنترل می‌کردند، قطع شده بود و همین باعث از دست رفتن سریع ارتفاع و برخورد هواپیما با ساختمان‌های اطراف شد.

علت دقیق این اتفاق هنوز در دست بررسی است. یکی از مهندسان پروژه می‌گوید:

بعد از سقوط احمدآباد در ژوئن ۲۰۲۵، مادرم شب‌ها خواب نداشت. او مدام به وحشتی فکر می‌کرد که مسافران و خلبان‌ها تجربه کرده بودند، در حالی که هیچ راه نجاتی وجود نداشت. این حس ناتوانی مدام ذهنمان را درگیر کرده بود. چرا سیستمی برای نجات وجود ندارد؟ همین پرسش‌ها و احساسات بود که به ساعت‌ها تحقیق و طراحی تبدیل شد.

سیستم هوش مصنوعی ارتفاع، سرعت، وضعیت موتور، جهت حرکت، آتش‌سوزی و واکنش خلبان را زیر نظر می‌گیرد. اگر سقوط هواپیما در ارتفاع کمتر از ۹۰۰ متر اجتناب‌ناپذیر باشد، سیستم به‌طور خودکار فعال می‌شود (البته خلبان می‌تواند آن را لغو کند). کیسه‌های هوا با سرعت بالا از دماغه، بدنه میانی و انتهای هواپیما در کمتر از دو ثانیه باز می‌شوند.

این کیسه‌ها از لایه‌های پارچه‌ای ساخته شده‌اند و هنگام برخورد با زمین، ضربه را جذب کرده و از بدنه هواپیما محافظت می‌کنند؛ هرچند مشخص نیست اگر هواپیما مجبور به فرود روی ساختمان‌ها شود، آیا ساختمان‌ها آسیبی خواهند دید یا خیر. اگر موتور‌های هواپیما در هنگام وضعیت اضطراری هنوز فعال باشند، نیروی معکوس‌سازی رانش نیز روشن می‌شود تا سرعت نزول کاهش یابد؛ در غیر این صورت، پیشران‌های گازی برای کاهش سرعت و تثبیت هواپیما فعال می‌شوند. در همین حین، مایعات جذب‌کننده ضربه پشت دیوار‌ها و صندلی‌ها به صورت نرم باقی می‌مانند و هنگام برخورد سفت می‌شوند تا آسیب‌ها کاهش یابد.

مهندسان می‌گویند پروژه ریبِرث می‌تواند به هواپیما‌های موجود اضافه شود یا در هواپیما‌های جدید تعبیه گردد و هدف آنها اکنون همکاری با آزمایشگاه‌های هوافضا برای تست‌های بیشتر است. اکثر سیستم‌های ایمنی هواپیما از سقوط جلوگیری می‌نمایند، اما تعداد کمی به شما کمک می‌کنند تا در صورت وقوع، زنده بمانید.

به گفته این دو مهندس، پروژه ریبِرث متفاوت است زیرا:

برای بدترین حالت آماده می‌شود؛ وقتی همه چیز دیگر شکست خورده است. ریبِرث فقط یک نوآوری نیست، بلکه یک وعده است: حتی وقتی همه سیستم‌ها از کار می‌افتند، مردم هنوز سزاوار داشتن یک فرصت برای زندگی هستند.

جایزه جیمز دیسون یک مسابقه بین‌المللی سالانه در زمینه طراحی است که برای دانشجویان دانشگاه و فارغ‌التحصیلان تازه باز است و توسط جیمز دیسون، مخترع و میلیاردر بریتانیایی، پایه‌گذاری شده است.

مهندسان دیسون اکنون رقابت‌کنندگان باقی‌مانده را به یک فهرست کوتاه ۲۰ نفره کاهش خواهند داد که در ۱۵ اکتبر اعلام می‌شود. برنده‌ای که در ۵ نوامبر معرفی خواهد شد، ۳۰،۰۰۰ پوند دریافت می‌کند و فرصت راه‌اندازی کسب‌وکار خود را پیدا خواهد کرد. دیگر طرح‌های شرکت‌کننده شامل یک صخره مصنوعی چاپ سه‌بعدی، دستگاه قابل حمل استریل سرنگ‌ها، توالت کمپوستینگ (کودساز) بدون آب و نوار بهداشتی ساخته‌شده از محصولات جانبی کشاورزی هستند.

منبع:روزیاتو