تقویت روابط راهبردی هند با چین و روسیه

به گزارش مجله خبری نگار، روابط هند و آمریکا در اوایل خرداد ماه بود که پرتنش شد. اختلافات اولیه دیپلماتیک با اظهارات تند واشنگتن علیه دهلی‌نو و اعمال تعرفه‌های تنبیهی تشدید شد، اما هند تلاش کرد که از کشیده شدن به رویارویی مستقیم با آمریکا جلوگیری کند و استقلال راهبردی خود را حفظ نماید.

نارندرا مودی نخست‌وزیر هند در واکنش به سیاست‌های جدید آمریکا به‌طور محتاطانه روابط کشورش را با چین و روسیه تقویت کرده و همزمان همکاری‌های خود با متحدان واشنگتن از جمله ژاپن و کشور‌های اروپایی ادامه داد تا تعادل دیپلماتیک و راهبردی هند در منطقه حفظ شود.

وی بعد از هفت سال روابط تیره با چین، برای شرکت در نشست سازمان همکاری شانگهای به شهر بندری تیانجین سفر کرد و با شی‌جین پینگ و ولادیمیر پوتین روسای جمهوری چین و روسیه دیدار و تعامل گرمی داشت.

اگرچه در تقویت روابط با پکن و مسکو، دهلی رویکردی محتاطانه اتخاذ کرده است، اما برای کاهش حساسیت سفر به چین، سفری به ژاپن برنامه‌ریزی کرد. همچنین مودی در جلسه سازمان همکاری شانگهای پلاس که اعضا و ناظر‌ها حضور داشتند، شرکت نکرد و در رژه بزرگداشت هشتادمین سال پیروزی چین در برابر تجاوز ژاپن نیز حضور نیافت.

همچنین براساس تحلیل کارشناسان بین‌الملل، شاید از ترس اینکه این سفر مودی به چین به‌عنوان مخالفت با آمریکا تعبیر شود، دهلی‌نو پیشنهاد مسکو برای برگزاری نشست سه‌جانبه «چین، روسیه و هند» را نپذیرفت یا وقتی نشست مجازی گروه بریکس برگزار شد فقط وزیر امور خارجه هند به نمایندگی این کشور حضور داشت.

در واقع، دهلی‌نو تلاش می‌کند تا روابط خود را با متحدان آمریکا گسترش داد تا شاید راهبرد «هند-پاسیفیک» احیا شود و دوباره سیاست‌های ترامپ به سمت مسیر مطلوب هند هدایت شود. به عبارتی دیگر، هند هنوز روی روابط با دوران بایدن حساب باز کرده است؛ مودی مدت‌ها روی آمریکا سرمایه‌گذاری کرده بود، اما اکنون نمی‌تواند از امتیازات ترجیحی که قبلا از سوی واشنگتن دریافت می‌کرد، بهره‌مند شود.

علاوه بر این نیز، هند در درک اینکه رقابت راهبردی آمریکا و چین چگونه پیش خواهد رفت، دچار سوی محاسبه شده است؛ اگرچه واشنگتن به دنبال شریک برای مقابله با پکن است، اما این شریک لزوما دهلی‌نو نیست.

کارشناسان تاکید دارند که رشد هند برای آمریکا مانند ژاپن یا آلمان نیست؛ کشوری با بیشترین جمعیت جهان و دیاسپورای برجسته که در جهان انگلیسی‌زبان نفوذ دارد، می‌تواند واشنگتن را با عدم قطعیت مواجه کند.

البته این هم باید گفت که ظهور هر قدرت بزرگ دیگر که در مدار واشنگتن نباشد، برای آمریکا غیرقابل تحمل است و اگر دهلی‌نو نتواند نقش فرعی به‌عنوان متحد آمریکا را بپذیرد، رشد آن در واشنگتن پذیرفته نخواهد شد.

این درحالی است که در راهبرد چین، واشنگتن کمبود متحد ندارد و به دنبال شرکایی است که توان و اراده مقابله مستقیم با پکن را داشته باشند، اما امتناع دهلی‌نو از تبدیل شدن به متحد واشنگتن، آن را برای آمریکا غیرقابل اعتماد کرده است. حتی اگر هند تمایل داشته باشد، واشنگتن به احتمال زیاد آن را به عنوان متحد نمی‌پذیرد، زیرا هزینه‌های پیمان‌های نظامی و تعهدات آن می‌تواند بسیار بالا باشد.

همچنین نباید فراموش کرد که در سال ۲۰۲۱، هنگامی که هند با شدیدترین موج کرونا روبه‌رو بود، حتی دولت بایدن صادرات مواد اولیه واکسن به دهلی‌نو محدود کرد و تنها پس از مدتی این محدودیت را تا حدی برداشت.