تربیت کودکان با آموزش سواد مالی از طریق پول توجیبی

به گزارش مجله خبری نگار،پول توجیبی بخش مهمی از تربیت و آموزش کودکان است. وقتی والدین به فرزندان خود پول می‌دهند، در واقع تنها یک تراکنش مالی انجام نمی‌دهند، بلکه به آنها یاد می‌دهند چگونه در آینده با پول، مسئولیت و انتخاب‌های مالی خود برخورد کنند.

کودک از همان سال‌های ابتدایی زندگی با پول توجیبی، مفهوم ارزش، پس‌انداز و هزینه را تجربه می‌کند. او یاد می‌گیرد که منابع محدود هستند و برای رسیدن به خواسته‌هایش باید برنامه‌ریزی کند. به همین دلیل، پول توجیبی فقط مبلغی برای خرید خوراکی یا اسباب‌بازی نیست، بلکه یک ابزار آموزشی برای رشد شخصیت و استقلال کودک است.

 فلسفه پرداخت پول توجیبی به کودکان بر سه پایه اصلی استوار است: آموزش، مسئولیت و اعتماد

مریم قوامی روانشناس و مدرس مهارت‌های والدینی کودک با دریافت پول توجیبی، مهارت مدیریت منابع را می‌آموزد، در قبال انتخاب‌های مالی خود مسئول می‌شود و احساس اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کند. والدین با این کار به فرزند خود نشان می‌دهند که به توانایی او اعتماد دارند و همین اعتماد باعث شکل‌گیری رابطه‌ای سالم و متقابل می‌شود. بسیاری از فیلسوفان نیز معتقدند که این تمرین کوچک نوعی آماده‌سازی برای زندگی اجتماعی آینده است؛ زیرا کودک می‌آموزد آزادی همیشه همراه با مسئولیت است.

از نگاه روانشناسی، پول توجیبی به کودکان کمک می‌کند تا در هر مرحله از رشد، درک جدیدی از مفهوم پول پیدا کنند. کودکان خردسال بیشتر به جنبه ملموس پول توجه می‌کنند، اما در سنین دبستان کم‌کم متوجه می‌شوند که می‌توانند پول خود را بودجه‌بندی کنند و برای آینده نگه دارند. در نوجوانی، پول توجیبی با هویت اجتماعی و استقلال آنها گره می‌خورد و نقش مهمی در احساس بزرگ‌شدن دارد. به همین دلیل است که روانشناسان بر اهمیت مدیریت درست پول توجیبی تأکید دارند؛ زیرا این تجربه می‌تواند عادت‌های مالی کودک در بزرگسالی را شکل دهد.

روش‌های پرداخت پول توجیبی نیز متنوع است. برخی والدین مبلغی ثابت را هر هفته یا ماه به فرزند خود می‌دهند تا او یاد بگیرد برنامه‌ریزی کند. برخی دیگر پول توجیبی را به انجام وظایف خانه یا موفقیت در مدرسه گره می‌زنند تا کودک مفهوم تلاش و پاداش را تجربه کند. البته این روش اگر بیش از حد سختگیرانه باشد، ممکن است انگیزه درونی کودک برای کمک به خانواده را کاهش دهد. بهترین روش معمولاً ترکیبی است؛ یعنی یک مبلغ ثابت به کودک داده می‌شود و در عین حال او می‌تواند با انجام کار‌های اضافی پول بیشتری کسب کند. این شیوه هم حس ثبات ایجاد می‌کند و هم انگیزه تلاش را افزایش می‌دهد.

در کنار روش پرداخت، میزان پول توجیبی نیز باید متناسب با سن کودک و توان مالی خانواده باشد. بهتر است والدین در مورد فلسفه پول توجیبی با کودک صحبت کنند و به او یاد بدهند که پول را در سه بخش اصلی تقسیم کند: خرج کردن، پس‌انداز و کمک به دیگران. بسیاری از خانواده‌ها برای این کار از قلک یا ظرف‌های جداگانه استفاده می‌کنند تا کودک به طور عملی مدیریت پول را یاد بگیرد. مهم‌تر از همه این است که اشتباهات کودک در خرج کردن نباید صرفاً با تنبیه همراه باشد. اشتباه بخشی از فرایند یادگیری است و فرصتی ایجاد می‌کند تا کودک تجربه‌های واقعی از پیامد انتخاب‌های خود داشته باشد.

موضوع پول توجیبی در فرهنگ‌ها و جوامع مختلف شکل‌های متفاوتی دارد. در ژاپن معمولاً کودکان در آغاز سال نو پولی به نام اوتوشیداما دریافت می‌کنند و این سنت باعث می‌شود آنها مدیریت بلندمدت را یاد بگیرند. در کشور‌های غربی بیشتر خانواده‌ها پول توجیبی هفتگی را رایج کرده‌اند که به کودکان امکان می‌دهد مدیریت کوتاه‌مدت و بودجه‌بندی روزانه را تمرین کنند. در فرهنگ‌های شرقی و جمع‌گرا، پول بیشتر در سطح خانواده تقسیم می‌شود و کودک مفهوم همکاری و همبستگی را می‌آموزد. در ایران نیز پول توجیبی از گذشته به شکل‌های گوناگون وجود داشته و اغلب والدین آن را وسیله‌ای برای تشویق یا آموزش فرزندان خود دانسته‌اند.

با وجود تمام فواید، پول توجیبی اگر درست مدیریت نشود، می‌تواند مشکلاتی به همراه داشته باشد. اگر مبلغ بیش از حد زیاد باشد، کودک ممکن است لوس یا مصرف‌گرا شود. اگر پول صرفاً به عنوان پاداش استفاده شود، ممکن است ارزش‌های اخلاقی مانند همکاری و همیاری در خانواده تضعیف شود. همچنین مقایسه پول توجیبی بین خواهر و برادر یا میان دوستان می‌تواند احساس بی‌عدالتی ایجاد کند. به همین دلیل، والدین باید در پرداخت پول توجیبی تعادل داشته باشند و به جای تأکید بر مقدار پول، بر فلسفه و ارزش‌های پشت آن تمرکز کنند.

در نهایت، پول توجیبی نه تنها یک کمک مالی کوچک، بلکه یک سرمایه‌گذاری بزرگ برای آینده کودک است. با این روش، کودکان یاد می‌گیرند که آزادی مالی همراه با مسئولیت است، منابع محدودند و برای رسیدن به خواسته‌ها باید برنامه‌ریزی کرد. والدین باید پول توجیبی را فرصتی برای آموزش اخلاق، تربیت شخصیت و آماده‌سازی فرزند برای زندگی اجتماعی بدانند. اگر پول توجیبی بر اساس فلسفه‌ای روشن، روانشناسی رشد و شرایط خانواده تنظیم شود، نه تنها ابزار مدیریت مالی، بلکه مدرسه‌ای کوچک برای آموزش زندگی خواهد بود.

پول توجیبی مبلغی کوچک و منظم است که والدین به فرزندان خود می‌دهند. هدف اصلی آن تنها تأمین نیاز‌های کوچک نیست، بلکه فرصتی برای آموزش مدیریت پول، بودجه‌بندی و مسئولیت‌پذیری است.

پول توجیبی به کودکان می‌آموزد:

* ارزش واقعی پول چیست.

* چگونه برای خواسته‌ها تصمیم‌گیری کنند.

* منابع محدود هستند و باید مدیریت شوند.

* برای رسیدن به هدف باید صبر و برنامه‌ریزی داشت.

رویکرد‌های مختلف به پول توجیبی

۱. مبلغ ثابت– پرداخت منظم بدون شرط خاص؛ آموزش بودجه‌بندی.

۲. وابسته به کار‌های خانه – ایجاد ارتباط میان تلاش و درآمد.

۳. وابسته به عملکرد درسی یا رفتاری – رویکردی بحث‌برانگیز.

۴. ترکیبی ترکیب مبلغ ثابت با پاداش برای وظایف اضافه.

مقدار مناسب پول توجیبی

میزان پول به سن کودک، شرایط اقتصادی خانواده و هدف از پرداخت بستگی دارد. کودکان کوچک به مبلغ اندک هفتگی نیاز دارند، در حالی که نوجوانان ممکن است مبالغ بیشتری برای هزینه‌های تحصیل و اجتماعی نیاز داشته باشند.

آموزش سواد مالی از طریق پول توجیبی

والدین می‌توانند با پول توجیبی مفاهیمی چون:

* پس‌انداز،

* بخشش به نیازمندان،

* پرهیز از خرج بیش از توان،

* برنامه‌ریزی برای اهداف بزرگ‌تر

را به کودک بیاموزند.

پول توجیبی یکی از ابزار‌های مهم تربیتی است که به کودکان یاد می‌دهد ارزش واقعی پول چیست و چگونه باید در برابر خواسته‌های خود تصمیم‌گیری کنند. کودک با تجربه کردن پول توجیبی متوجه می‌شود که منابع مالی محدود هستند و باید برای استفاده بهتر از آنها برنامه‌ریزی کند. همچنین او درمی‌یابد که رسیدن به اهداف نیازمند صبر، نظم و آینده‌نگری است. این آموزش ساده، اما بنیادی، زمینه‌ساز شکل‌گیری شخصیت مالی و مسئولیت‌پذیری در دوران بزرگسالی خواهد بود.

رویکرد‌های گوناگونی برای پرداخت پول توجیبی وجود دارد. برخی والدین مبلغی ثابت و منظم را بدون شرط خاصی در اختیار فرزند قرار می‌دهند تا او مفهوم بودجه‌بندی را یاد بگیرد. در مقابل، بعضی خانواده‌ها پول توجیبی را به انجام کار‌های خانه گره می‌زنند تا کودک رابطه میان تلاش و درآمد را درک کند. گروهی دیگر این پرداخت را به عملکرد درسی یا رفتاری مرتبط می‌سازند، هرچند این روش بحث‌برانگیز است، زیرا ممکن است فشار یا استرس ایجاد کند. در نهایت، روش ترکیبی که شامل مبلغ ثابت به همراه پاداش برای وظایف اضافه است، به‌عنوان راهی متعادل شناخته می‌شود.

مقدار مناسب پول توجیبی به عوامل مختلفی بستگی دارد. سن کودک، شرایط اقتصادی خانواده و هدف از پرداخت مهم‌ترین معیار‌ها هستند. کودکان خردسال معمولاً به مبالغ اندک هفتگی نیاز دارند تا تجربه مدیریت کوچک را به دست آورند، در حالی که نوجوانان به دلیل افزایش هزینه‌های تحصیلی و فعالیت‌های اجتماعی به مبالغ بیشتری نیاز پیدا می‌کنند. نکته اصلی این است که رقم پول توجیبی نه آن‌قدر زیاد باشد که ارزش پول را بی‌اهمیت جلوه دهد و نه آن‌قدر کم که کارکرد آموزشی خود را از دست بدهد.

از طریق پول توجیبی می‌توان به کودکان سواد مالی آموخت. والدین با راهنمایی می‌توانند به آنها نشان دهند که بخشی از پول را برای پس‌انداز کنار بگذارند، بخشی را صرف کمک به نیازمندان کنند، از خرج کردن بیش از توان پرهیز داشته باشند و برای اهداف بزرگ‌تر برنامه‌ریزی کنند. این تجربه عملی باعث می‌شود کودک یاد بگیرد چگونه میان لذت‌های فوری و منافع بلندمدت تعادل برقرار کند و در آینده فردی مسئول، بخشنده و آینده‌نگر باشد.

پیوند مهارت‌های والدینی و پول توجیبی

#پول توجیبی ابزاری تربیتی است. کودک از طریق آن یاد می‌گیرد مسئولیت بپذیرد و پیامد انتخاب‌های خود را تجربه کند.

#والدین باید تعادل برقرار کنند: نه کنترل کامل که استقلال کودک از بین برود و نه آزادی مطلق که منجر به بی‌مسئولیتی شود.

#گفت‌و‌گو درباره مسائل مالی، صحبت درباره پول نباید در خانواده تابو باشد. توضیح ساده درباره بودجه و هزینه‌های خانوادگی، درک کودک از مدیریت مالی را افزایش می‌دهد.

چالش‌ها و ملاحظات مهم در پرداخت پول توجیبی به کودکان

یکی از رایج‌ترین مشکلات والدین بی‌نظمی در پرداخت پول توجیبی است.

*وقتی کودک نمی‌داند چه زمانی و چه مبلغی دریافت خواهد کرد، یادگیری مدیریت مالی برای او دشوار می‌شود و حس مسئولیت‌پذیری کاهش می‌یابد.

ثبات در پرداخت، حتی اگر مبلغ کمی باشد، به کودک کمک می‌کند تا برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی را بهتر درک کند و تصمیمات مالی خود را با آگاهی بیشتری اتخاذ کند.

*چالش دیگری که والدین با آن مواجه هستند، دادن مبالغ بیش از حد به کودک است. وقتی مبلغ پول توجیبی زیاد باشد، کودک ممکن است ارزش واقعی پول را نادیده بگیرد و درکی از محدودیت منابع پیدا نکند. این مسئله می‌تواند به رفتار مصرف‌گرایانه و ناتوانی در پس‌انداز منجر شود و هدف اصلی آموزش سواد مالی را تحت تأثیر قرار دهد؛ بنابراین انتخاب مبلغ مناسب، متناسب با سن و نیاز‌های واقعی کودک، اهمیت زیادی دارد.

*مشکل دیگری که گاهی والدین انجام می‌دهند، جبران اشتباهات مالی کودک با دادن پول اضافی است.

برای مثال اگر کودک پول خود را زود خرج کند یا در خریدهایش اشتباه کند، والدین ممکن است بدون بحث و آموزش، پول بیشتری به او بدهند. این رفتار مانع از یادگیری تجربه واقعی پیامد‌های مالی و مسئولیت‌پذیری می‌شود و کودک را از درک اهمیت تصمیم‌گیری صحیح دور می‌کند.

همچنین یکی از مهم‌ترین خطاها، نپرداختن به آموزش اصول مدیریت مالی در کنار پرداخت پول توجیبی است. صرف دادن پول بدون راهنمایی و توضیح مفاهیم پایه مانند پس‌انداز، بودجه‌بندی، خرج منطقی و برنامه‌ریزی برای اهداف بلندمدت، ارزش آموزشی پول توجیبی را کاهش می‌دهد. والدین باید همواره به کودک بیاموزند که پول محدود است و استفاده عاقلانه از آن مهارت زندگی مهمی است که از دوران کودکی آغاز می‌شود.

در برخی فرهنگ‌ها، پول توجیبی بخشی طبیعی از تربیت است، اما در برخی دیگر کودکان بیشتر از طریق کار یا مشارکت در فعالیت‌های خانوادگی مدیریت پول را یاد می‌گیرند.

تناسب با سن کودک با پول تو جیبی را هم اکنون با یکدیگر مرور خواهیم کرد:

۵ تا ۹ سال: مبالغ اندک، آموزش صرفه‌جویی.

۱۰ تا ۱۲ سال: مبالغ بیشتر، معرفی بودجه‌بندی.

۱۳ تا ۱۸ سال: مدیریت مخارج واقعی، تشویق به کار پاره‌وقت.

مریم قوامی روانشناس و مدرس مهارت‌های والدینی در ادامه تاکید میکند با ظهور کیف پول‌های دیجیتال و خرید آنلاین، والدین باید به کودکان آموزش دهند چگونه در فضای دیجیتال از پول خود مسئولانه استفاده کنند.

فرزندپروری موفق نیازمند ارتباط، انضباط، حمایت، الگوسازی و ایجاد استقلال است. پول توجیبی، اگر با هدف و ساختار درست داده شود، ابزاری قدرتمند برای آموزش سواد مالی، مسئولیت‌پذیری و استقلال به شمار می‌رود. ترکیب این دو موضوع به والدین امکان می‌دهد کودکانی تربیت کنند که نه تنها توانایی مدیریت پول، بلکه مهارت‌های زندگی، چون مسئولیت‌پذیری، همدلی و توان تصمیم‌گیری درست را نیز داشته باشند. در نهایت، هدف اصلی فرزندپروری تنها بزرگ کردن کودکانی مطیع یا موفق نیست، بلکه پرورش بزرگسالانی آگاه، مسئول و توانمند برای زندگی آینده است. 

منبع:عصر ایران