انرژی هسته‌ای و جنوب جهانی

به گزارش مجله خبری نگار،انرژی هسته‌ای گزینه‌ای مناسب برای جنوب جهانی است مخصوصاً که انرژی هسته‌ای همسو با تعهدات جنوب جهانی در کربن زدایی از تولید انرژی است.

در حالیکه برخی کشور‌های پیشرفته تصمیم به از رده خارج کردن نیروگاه‌های هسته‌ای فعال خود گرفتند ولی برخی دیگر از کشور‌ها (غالباً از کشور‌های در حال توسعه) اقدام به طراحی برای احداث نیروگاه‌های هسته‌ای جدید نمودند.

بتازگی شاهد بازخیزی نوعی علاقه مندی به نیروگاه هسته‌ای در جنوب جهانی هستیم. از نقطه نظر انرژی، این دسته از کشور‌ها مایلند تا امنیت انرژی و ثبات تأمین انرژی برای خود را تضمین نموده تا بتوانند از پسِ رشد فزایندهٔ مصرف برق و انرژی بربیایند.

تمامی پیش بینی‌ها حاکی از آن است که تقاضای برق در کشور‌های جنوب جهانی در آینده تقریباً ۸۰ درصد افزایش خواهد یافت از دیگر سو، در نشست آب و هوایی COP ۲۸، ۲۵ کشور متعهد شدند در راستای کربن زدایی تا سال ۲۰۵۰ ظرفیت نیروگاه‌های هسته‌ای خود را سه برابر کنند.

در سال ۲۰۲۳ در دنیا ۴۱۳ رآکتور هسته‌ای فعال بود که ۳۷۲ گیگا وات برق تولید می‌کردند.

۷۸ درصد از این نیروگاه‌ها متعلق به کشور‌های پیشرفته جهان است و ۹۱ رآکتور هسته‌ای (با ظرفیت ۷۳ گیگا وات تولید برق) در هشت کشور جنوب جهانی از جمله هندوستان و چین قرار دارد.

از ۹۱ رآکتور در جنوب جهانی، ۵۵ رآکتور متعلق به چین و ۱۹ رآکتور متعلق به هندوستان است.

۷۰ درصد از مجموع ۴۱ رآکتور در حال ساخت در دنیا متعلق به جنوب جهانی است و دو کشور چین و هند پیشتاز استفاده از انرژی هسته‌ای تا سال ۲۰۵۰ هستند.

واقعیت آن است که تولید برق بوسیله نیروگاه‌های بزرگ و قدیمی هسته‌ای (در مقایسه با دیگر جایگزین‌های متداول برای کربن زدایی) معمولاً پرهزینه‌تر است، زیرا نیروگاه‌های قدیمی مزبور نیازمند سرمایه‌های کلان و مراقبت در تعیین مکان احداث آنها است بطوریکه کشور‌های جنوب جهانی غالباً فاقد پول کافی برای احداث چنین نیروگاه‌های بزرگ و پرهزینه‌ای هستند.

فرآیند احداث نیروگاه‌های هسته‌ای بزرگ و قدیمی، کُند و زمانبر است بطوریکه گاهی فرآیند ساختن آن بیشتر از بیست سال طول می‌کشد.

این فرآیند شامل برخی امور پیچیده است از جمله تعیین نوع رآکتور، تضمین تأمین سوخت هسته‌ای و سر و سامان دادن به ایمنی زباله‌های رادیواکتیو. با در نظر گرفتن محدودیت‌ها برای تولید برق در کشورها، بنظر می‌رسد ساختن نیروگاه‌های بزرگ و قدیمی هسته‌ای نامناسب باشد بنابراین یافتن راه‌های جدید برای تأمین برق هسته‌ای (نظیر رآکتور‌های کوچک مدولار) می‌تواند مفید باشد.

برای جنوب جهانی، رآکتور‌های کوچک مدولار بطور قابل ملاحظه‌ای سودمندتر است، چون مدت زمان ساخت و شروع بهره‌برداری از این رآکتور‌ها به مراتب کمتر است همچنین جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاری دارد.

با وجود مشکلات مربوط به نیروگاه‌های بزرگ و قدیمی هسته‌ای ولی پیش بینی شده است تا سال ۲۰۵۰ ظرفیت تولید برق در این نیروگاه‌ها در مقایسه با سال ۲۰۲۳ تقریباً دو برابر شده و به ۸۰۰ گیگا وات برسد.

نیروگاه‌های هسته‌ای از طریق ساز و کار‌های موثر سرمایه‌گذاری می‌توانند نقشی مهم در مواجهه با رشد فزایندهٔ مصرف انرژی و دستیابی به اهداف کربن زدایی در تولید انرژی ایفا نماید.

نیروگاه‌های بزرگ و قدیمی هسته‌ای برخلافِ انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند پیوسته و بطور دائم کار کند و در طول روز فقط نیاز است تا بر اساس ساعات مصرف، نوعی موازنه در برق تولیدی ایجاد شود بگونه‌ای که در ساعات کاهش مصرف، برق تولیدی ذخیره شود.

برق تولیدی از انرژی‌های تجدیدپذیر بخاطرِ مشکلات ناشی از نوسانات و ظرفیت اندک این نوع برق تولیدی، نمی‌تواند بطور کامل در چرخهٔ نیروگاه‌های سراسری قرار بگیرد در نتیجه برق هسته‌ای می‌تواند گزینه مناسبتری در راستای تولید انرژی پاک باشد.

مزیت دیگر برق هسته‌ای، اقتصادی بودن میزان و مقدار سوخت مصرفی است مثلاً برق تولید شده از یک کیلوگرم اورانیوم ۴ درصد غنی شده برابر است با انرژی حاصل از سوختن یکصد تن زغال سنگ با کیفیت بالا یا سوختن ۶۰ تن نفت.

علاوه بر آن، سوخت هسته‌ای می‌تواند پس از تولید برق دوباره مورد استفاده قرار گیرد.

برخلافِ خاکستر و پسماند‌های ناشی از سوخت‌های فسیلی، مواد شکاف پذیر (مثل اورانیوم ۲۳۵) می‌تواند بار دیگر بازیابی شود.

با توسعه یافتن فنآوری رآکتور‌های نوترونی، اکنون از بین بردن کامل زباله‌های نیروگاه‌های هسته‌ای امکانپذیر شده است.

کشور‌های در حال توسعه عموماً فاقد تخصص و امکانات لازم برای ساختن نیروگاه‌های هسته‌ای هستند و این کشور‌ها برای داشتن چنین نیروگاه‌هایی وابسته به معدودی کشور از جمله: بریتانیا، آمریکا، فرانسه، چین و روسیه هستند.

منبع: شورای امور بین‌الملل روسیه