ارتباط چشمی و باید و نباید هایش!

به گزارش مجله خبری نگار،ارتباط چشمی به ما کمک می‌کند تا رابطه عاطفی بهتری داشته باشیم و در جلسات مصاحبه شغلی یا مذاکره، نگرش مثبتی از خود را در مخاطب ایجاد کنیم و اعتماد او را جلب کنیم. همچنین ارتباط چشمی، توانایی همدلی عمیقی به ما می‌دهد تا روابط اجتماعی پایداری ایجاد کنیم.

ارتباط چشمی چیست؟
ارتباط چشمی زمانی اتفاق می‌افتد که دو نفر در یک زمان به چشم‌های یکدیگر نگاه می‌کنند. این حالت، شیوه‌ای از ارتباط غیرکلامی است و افراد از این طریق، گونه‌های مختلفی از احساسات را منتقل می‌کنند. بر خلاف سایر پستانداران، با توجه به سفیدی موجود در عنبیه چشم، ما به‌راحتی می‌توانیم متوجه شویم که سایر افراد در هر لحظه به کجا نگاه می‌کنند.

در نتیجه، در ارتباط‌های بین‌فردی، بدون این‌که سر مخاطب به سمت خاصی حرکت کند، در هر لحظه متوجه می‌شویم که مخاطب به کجا نگاه می‌کند. همین توانایی انسان در ارزیابی مسیر نگاه مخاطب، باعث می‌شود که ارتباط چشمی تبدیل به یکی از مهم‌ترین شیوه‌های ارتباط بین فردی شود.

به‌طور خلاصه، ارتباط چشمی یک رفتار مشخص است و زمانی اتفاق می‌افتد که فردی به‌صورت مستقیم در چشم فردی دیگر نگاه کند. در تعریفی دیگر، ارتباط چشمی به‌عنوان ارتباطی بصری با چشمان مخاطب در نظر گرفته می‌شود. ارتباط چشمی از پایه‌های روابط همدلانه و نفوذ عاطفی بر دیگران است.

چه زمانی ارتباط چشمی برقرار کنیم؟
ارتباط چشمی از ابتدای شروع صحبت و حتی قبل از بیان کلمات آغاز می‌شود. به‌طور کلی، در تمام طول تعامل ارتباط چشمی داریم بعد از گذشت ۴ تا ۵ ثانیه، می‌توانیم نگاه خود را به‌آرامی به‌سمت دست‌های مخاطب یا محیط اطراف بچرخانیم تا از زُل زدن جلوگیری کنیم و دوباره ارتباط چشمی خود را ایجاد کنیم. با وجود این روند، در حدود ۵۰٪ الی ۷۰٪ از طول مکالمه، ارتباط چشمی پایداری خواهیم داشت.

انواع ارتباط چشمی چیست؟
انواع ارتباط چشمی شامل ۵ مورد می‌شوند که عبارت‌اند از:

عدم تماس چشمی
نگاه اجمالی
ارتباط چشمی مکرر
تماس چشمی پایدار به‌همراه لبخند
زُل زدن
یادگیری معنای هر کدام از انواع ارتباط چشمی به ما کمک می‌کند تا اطلاعات بسیار عمیقی از مخاطب در زندگی شخصی یا حرفه‌ای به‌دست بیاوریم و مؤثرترین شیوه ارتباط را انتخاب کنیم. در ادامه، هر کدام از آن‌ها را به‌تفصیل توضیح می‌دهیم.

۱. عدم تماس چشمی
اگر مخاطب در هنگام گفتگو همواره به موبایل خود نگاه کرده یا به صدا‌های محیطی بیش از سخنان ما توجه کند، احساسات نامطلوب شدیدی در ما ایجاد می‌شود. این حالت، می‌تواند نشان‌دهنده عدم تمایل مخاطب به گفتگو، استرس یا احساس ناامنی باشد. همواره توجه داشته باشیم که با نبود تماس چشمی، امید چندانی به تأثیرگذاری و شکل‌گیری ارتباط مثبت و پایدار وجود ندارد.

۲. نگاه اجمالی
اگر فردی در یک موقعیت اجتماعی «نگاه زودگذر یا اجمالی» (Glancing) به ما داشت، بسته به این‌که این روند هشیار یا ناهشیار باشد، معنای متفاوتی را به‌همراه دارد. این نگاه اگر به‌صورت هشیار باشد، نشان می‌دهد که وجود ما را در موقعیت احساس کرده است و احتمال دارد که پا پیش بگذارد و به‌شیوه‌ای قصد برقراری ارتباط را داشته باشد.

از آن‌سو، نگاه اجمالی ناهشیار در موقعیت‌های اجتماعی امری رایج، طبیعی و اتفاقی است و می‌تواند هنگامی اتفاق بیفتد که فردی به تازگی وارد محیط شده و در حال ارزیابی موقعیت است یا در جستجوی موضوعی خاص، نگاه خود را در محیط می‌گرداند.

۳. ارتباط چشمی مکرر
اگر در یک محیط اجتماعی، فردی به صورت مداوم در حال نگاه کردن به ما است، می‌توانم مطمئن باشیم که سعی دارد تا رفتار و واکنش‌ها یا حتی تناژ صدای ما را تحت نظر بگیرد و برآورد می‌کند که آیا جلو بیاید و وارد گفتگو شود یا خیر. بر اساس تحقیقات، تماس چشمی مکرر و تلاش برای ایجاد ارتباط چشمی، احتمال وجود جذابیت و علاقه به گفتگو را بسیار افزایش می‌دهد.

۴. تماس چشمی پایدار به‌همراه لبخند
این مدل از ارتباط چشمی، مثبت‌ترین شیوه برای ارتباط چشمی و نشان‌دهنده وجود علاقه در هنگام گفتگو است. چنین شیوه‌ای از ارتباط چشمی به‌طور معمول در تعاملات شرکای عاطفی، دوستان و همکاران ظاهر می‌شود و نشان‌دهنده علاقه به ادامه گفتگو و ارزشمند قائل شدن برای مخاطب است. در فرهنگ غربی، تماس چشمی پایدار نشانی از وجود صداقت و توجه مشتاقانه است، اما در برخی فرهنگ‌های آسیایی، تماس چشمی پایدار می‌تواند بی‌ادبانه تلقی شود.

۵. زُل زدن
زُل زدن افراد به چشمان ما با این‌که آزاردهنده است، اما می‌تواند نشان‌دهنده تمرکز بسیار زیاد بر صحبت‌ها، وجود علاقه یا حتی حالتی پرخاشگرانه باشد. این‌که مخاطب به چشمان ما خیره شود، به خودی خود نگران کننده نیست، اما اگر سایر نشانه‌های موجود در انواع زبان بدن مانند فشردن لب‌ها یا مشت کردن دست‌ها یا اخم کردن ابرو‌ها نیز با زُل زدن همراه باشد، می‌توانیم مطمئن باشیم که در معرض تنش و انواع مختلف خشونت قرار گرفته‌ایم.

آیا ارتباط چشمی می‌تواند عشق بلندمدت را پیش‌بینی کند؟
بر اساس پژوهش معروفی از متخصص روانشناسی دانشگاه هاروارد به‌نام «زیک روبین» (Zick Rubin)، زوج‌هایی که چندین سال از رابطه عاشقانه و مثبت آن‌ها می‌گذرد، بیش از ۷۵ درصد از زمان گفتگو در حال برقراری تماس چشمی پایدار با یکدیگر هستندو در حالی‌که میانگین برقراری ارتباط چشمی در هنگام گفتگو حدود ۳۰ تا ۶۰ درصد از زمان مکالمه است. این نشان می‌دهد که برقرار ارتباط چشمی پایدار، با برقراری عشقی پایدار در میان شرکای زندگی ارتباط مثبت معنادار دارد.

مزایا برقراری ارتباط چشمی موثر چیست؟
برخی از مهم‌ترین مزایای برقرار ارتباط چشمی شامل انتقال احساسات و ایجاد تعقل، نشان دادن صداقت یا نشان دادن عشق است. در ادامه، مهم‌ترین مزایای برقراری ارتباط چشمی را نام می‌بریم.

حال می‌توانیم هر کدام از این مزایا را توضیح می‌دهیم تا به‌طور کامل یاد بگیریم که فواید ارتباط چشمی چیست و چه کاربردی دارد.

انتقال احساسات و ایجاد تعقل
تحقیقات متعددی نشان داده‌اند که برقراری تماس چشمی با فعال شدن نورون‌های آینه‌ای موجود در «سیستم لیمبیک» (Limbic System) مرتبط است. در نتیجه، با ایجاد تماس چشمی، نورون‌های یکسانی در مغز افراد فعال می‌شود و اگر چشم‌های ما در هنگام تماس چشمی، پیام شادی و لذت را منتقل کنند، نورون‌های مربوط به احساس شادی و لذت در مغز طرف مقابل نیز روشن می‌شود. این سطح از انتقال احساسات، باعث شکل‌گیری تعلق و روابط همدلانه میان افراد می‌شود.

نشان دادن صداقت
اصلی‌ترین شیوه سنجش صداقت افراد، ارزیابی ارتباط چشمی است. اگر هنگام برقراری ارتباط چشمی، مخاطب به چشم‌های ما نگاه نمی‌کند یا برای توضیح موضوع خاصی نگاه خود را می‌دزدد، این نشان می‌دهد که آن فرد یا استرس زیادی دارد و احساس ناامنی می‌کند یا در حال پوشاندن حقیقتی از ما است. در نهایت، ارتباط چشمی پایدار در کنار لبخند و حرکت سر، بهترین شیوه برای نشان دادن صداقت و جلب اعتماد مخاطب است.

نشان دادن عشق
بر اساس تحقیقات، بر قراری تماس چشمی طولانی (حداقل ۲ دقیقه) با ترشح ترکیبات شیمیایی خاصی در مغز به‌نام «فنیل‌تیلامین» (Phenylethylamine | PEA) همراه است. همچنین، ماده فنیل‌تیلامین با ترشح «دوپامین» (Dopamine) و «نوراپی‌نفرین» (Norepinephrine)، احساس خوشایندی را در فرد ایجاد کرده و همزمان او را هیجان‌زده می‌کند. در نتیجه، اگر فردی با لبخند و زبان بدن گشوده در حال صحبت با ما بود، می‌توانیم احتمال وجود عشق را در او بالا بدانیم.

شیوه‌ای برای متقاعد کردن دیگران
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که تماس چشمی مستقیم و پایدار، با افزایش احمال متقاعد شدن مخاطب همراه است و به‌عنوان تکنیک متقاعد کردن دیگران محسوب می‌شود. همچنین، با ارزیابی تماس چشمی خود، می‌توانیم متوجه شویم که تا چه حدی بر روی دیگران نفوذ داریم.

افزایش درک متقابل
یکی از رایج‌ترین چالش‌های موجود در روابط بین‌فردی، این است که مخاطب دچار سوءتفاهم شود و هر فردی برداشت‌های خاص خود را از صحبت‌های ما داشته باشد. در حالی‌که داشتن تماس چشمی به افراد کمک می‌کند تا بر روی گفتگو متمرکز شوند و حالات چهره‌ای» (Facial Expressions) را تحلیل کنند. در نتیجه، افرادی که در هنگام گفتگو تماس چشمی بهتری دارند، احتمال سوءتفاهم و برداشت‌های نادرست را کاهش می‌دهند.

یه یاد ماندن گفته‌ها
پژوهش‌ها نشان می‌دهند در طول تماس ویدئویی یا حضوری در مقایسه با تماس تلفنی، افراد اطلاعات بیشتری را به یاد می‌آورند. همچنین، افرادی که در روابط حضوری ارتباط چشمی مناسب دارند، مطالب بیشتری را به یاد می‌آورند. البته برای بهره‌مندی از این مزیت ارتباط چشمی، نیازی به تماس چشمی بسیار بلندمدت با مخاطب‌ها نیست. بر اساس مطالعات، تنها اگر ۳۰ درصد از زمان گفتگو را تماس چشمی پایدار و مستقیم داشته باشیم، به‌شکل قابل توجهی مطالب بیشتری را به یاد خواهیم آورد.

تشخیص احساسات در ارتباط چشمی
چشم‌ها یکی از بهترین راه‌های انتقال احساسات هستند و ارتباط چشمی به افراد کمک می‌کند تا در تعاملات خود، احساسات مخاطب را تشخیص دهند و همدلی بیشتری با او داشته باشند و همچنین، سبک تعاملی خود را با شرایط روحی مخاطب هماهنگ کنند. در ادامه، حالات چشم را در پی هر کدام از احساسات بیان می‌کنیم.

احساس خشم: چشم‌های باریک در هنگام گفتگو نشان دهنده احتمال وجود خشم و راحت نبودن است.
احساس خجالت: نگاه پایدار به محیط اطراف، می‌تواند نشان دهنده عدم احساس راحتی یا حتی احساس آزردگی باشد.
احساس شادی: احساس خوشحالی می‌تواند با بزرگ شدن سایز مردمک چشم، ابرو‌های قوس‌دار و لبخند نمایش داده شود. بزرگ شدن مردمک چشم به‌معنای هیجان‌زده شدن افراد و جذاب بودن گفتگو برای آن‌ها است.
احساس ترس: با باز شدن بیش از حد چشم‌ها همراه است و در همین حال، دهان نیز می‌تواند حالت دایره‌ای شبیه به «O» به‌خود بگیرد.
حتماً توجه داشته باشیم که این نشانه‌ها را در هنگام ارتباط چشمی به‌صورت «صفر و یک» در نظر نگیریم. به این معنا که اگر کسی به محیط اطراف نگاه می‌کرد، نمی‌توانیم به‌طور قطعی برداشت کنیم که از ما آزرده شده است، بلکه تنها این احتمال وجود دارد و با سایر نشانه‌ها می‌توانیم این احتمال را ارزیابی کنیم. افراد دارای هوش هیجانی بالا، به‌خوبی می‌توانند احساسات مخاطب را تشخیص دهند و بر اساس آن، واکنش‌های بعدی خود را انتخاب کنند.

نشان دادن احترام
ایجاد ارتباط چشمی در گفتگو، اگر با تکان دادن سر و لبخند زدن همراه باشد، نشان دهنده توجه ما به مخاطب و احترامی است که برای او قائل هستیم. به‌عبارت دیگر، تماس چشمی در ارتباط‌های محترمانه مهم‌ترین مؤلفه برای نشان دادن اهمیت مخاطب است.

البته برقرار کردن ارتباط چشمی پایدار در برخی فرهنگ‌ها نامحترمانه است. برای مثال، ژاپنی‌ها به کودکان خود می‌آموزند که در هنگام صحبت کردن، به گردن طرف مقابل نگاه کند. در این صورت، باز هم صورت و چشم‌های مخاطب در دید افراد قرار می‌گیرد، اما به‌اندازه تماس چشمی مستقیم نیست.

ایجاد جذابیت
پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که در تعاملات بین‌فردی، افرادی که تماس چشمی خوبی دارند، جذاب‌تر به‌نظر می‌آیند و همراه شدن لبخند در کنار تماس چشمی، این جذابیت را افزایش می‌دهد. این نکته در روابط عاطفی و روابط کاری اهمیت زیادی دارد، اگر تماس چشمی خوبی داشته باشیم، مدیران و همکاران ما تمایل بیشتری برای ایجاد ارتباط با ما دارند و ارتباط چشمی ضعیف به‌عنوان نشانی از نبود اعتمادبه‌نفس محسوب می‌شود.

افزایش ظرفیت شناختی در هنگام گفتگو
در مطالعه‌ای، فعالیت‌های مغز در هنگام ارتباط چشمی مورد ارزیابی قرار گرفت. پژوهشگران در این تحقیق متوجه شدند که با ایجاد ارتباط چشمی، بخش‌های مختلفی از مغز به‌صورت همزمان فعال می‌شوند و توانمندی افراد در حوزه‌های شناختی متعدد افزایش پیدا می‌کند. در ادامه، این حوزه‌ها شناختی را نام می‌بریم.

حافظه کاری
تصمیم‌گیری
تنظیم خلق
زمان‌بندی برنامه‌ها
نوآوری و ابتکار
در نتیجه، با ایجاد تماس چشمی متناسب در هنگام گفتگو، انجام فعالیت‌های شناختی و پیشبرد عمیق‌تر گفتگو برای هر دو طرف آسان‌تر می‌شود.

چگونه ارتباط چشمی خود را تقویت کنیم؟
تکنیک‌های متعددی مانند «برقرار ارتباط چشمی پیش از شروع گفتگو» یا «حفظ ارتباط چشمی در بازه‌های ۴ الی ۵ ثانیه» برای تقویت ارتباط چشمی وجود دارد. در ادامه، تمام این تکنیک‌ها را نام می‌بریم.

در ادامه، هر کدام از شیوه‌های ارتباط چشمی را مرور می‌کنیم تا به‌خوبی بدانیم که ارتباط چشمی چیست و چگونه آن را تقویت کنیم.

۱. برقرار ارتباط چشمی پیش از شروع گفتگو
قبل از این‌که اولین کلمه را بیان کنیم، ارتباط چشمی خود را آغاز کرده باشیم و زمانی که ارتباط چشمی به‌خوبی برقرار شد، می‌توانیم گفتگوی چهره به چهره خود را آغاز کنیم. تمام این فرایند، کمتر از دو ثانیه طول می‌کشد، اما تآثیر بسیار مطلوبی بر روی گفتگو دارد.

۲. حفظ ارتباط چشمی در بازه‌های ۴ الی ۵ ثانیه
اگر نمی‌دانیم چه زمانی تماس چشمی ما تبدیل به زُل زدن می‌شود، می‌توانیم به‌صورت حدودی تماس چشمی خود را تا ۴ الی ۵ ثانیه برقرار کنیم و در ادامه، سعی کنیم تا به محیط اطراف توجه داشته باشیم. در این صورت، تماس چشمی طبیعی ایجاد می‌کنیم و اعتمادبه‌نفس خود را با زبان بدن مناسب، به‌خوبی نشان می‌دهیم.

همچنین، تا جای ممکن برای قطع ارتباط چشمی، سر خود را پایین نبریم یا به پایین نگاه نکنیم، مگر این‌که موضوع خاصی در پایین وجود داشته باشد. در علم زبان بدن مذاکره، انداختن نگاه به‌سوی پایین در تعاملات بین‌فردی نشانی از عدم وجود اعتمادبه‌نفس در افراد است.

۳. بهره بردن از سایر تکنیک‌های زبان بدن
با این‌که ارتباط چشمی یکی از مؤثرترین عناصر زبان بدن برای افزایش نفوذ و جلب اعتماد مخاطب است، این تکنیک به‌تن‌هایی کارکرد بسیار محدودی دارد. اگر بتوانیم تماس چشمی خود را به‌همراه سایر تکنیک‌های زبان بدن به‌کار ببریم، احتمال موفقیت ما افزایش پیدا می‌کند. در ادامه، هر کدام از این تکنیک‌ها را نام می‌بریم.

«تکان دادن سر» (Noding)
لبخند زدن
استفاده از دست‌ها
خم شدن به‌سمت جلو
زاویه متناسب با مخاطب
اگر بر روی چند تکنیک به‌صورت همزمان مسلط شویم، بخش‌های بیشتری از مغز را در تعاملات اجتماعی درگیر می‌کنیم و در نتیجه، هر کدام از تکنیک‌ها را بهتر انجام خواهیم داد.

۴. حرکت نرم و آرام چشم‌ها
تماس چشمی خود را با حرکات سریع و تکانشی قطع نکنیم. هنگامی که نیاز داشتیم به محیط اطراف نگاه کنیم، به آرامی چشم‌های خود را حرکت دهیم و در ادامه، دوباره به چشم‌های مخاطب نگاه کنیم تا ارتباط چشمی برقرار شود. اگر با سرعت زیادی ارتباط چشمی را قطع کنیم، مخاطب تصور می‌کند که مضطرب یا عصبی هستیم.

۵. تماس چشمی در حدود ۵۰ درصد از زمان گفتگو
هنگامی که با فردی در حال صحبت کردن هستیم، از قانون ۵۰-۷۰ استفاده کنیم. به این‌معنا که حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد از زمان گفتگوی خود را به تماس چشمی اختصاص دهیم. این مدت زمان، هم برای صحبت کردن و هم برای مواقعی که در حال گوش دادن هستیم، بسیار مناسب است. اگر تماس چشمی بیش از ۷۰ درصد از زمان گفتگو را به خود اختصاص دهد، حالت زُل زدن به خود می‌گیرد و می‌تواند با برداشت‌های خصمانه یا پرخاشگری همراه باشد.

۶. حفظ کردن تعداد طبیعی پلک زدن
پلک زدن در هنگام تماس چشمی اهمیت قابل توجهی دارد، پلک زدن بیش از حد نشان‌دهنده وجود استرس و فشار روانی در افراد است و عدم پلک زدن برای بلندمدت، می‌تواند به‌عنوان نشانه‌ای از سلطه‌پذیر بودن برداشت شود.

۷. ارتباط چشمی بیشتر در هنگام صحبت کردن
افراد با جایگاه بالاتر در هنگام گفتگو، استرس کمتری داشته و به‌صورت مستقیم‌تری به چشم‌های مخاطب نگاه می‌کنند و زمانی که در حال صحبت کردن هستند، ارتباط چشمی خود را در بازه‌های بلندتری حفظ می‌کنند. در حالی‌که هنگام گوش دادن، این ارتباط چشمی اندکی کاهش می‌یابد.

۸. ارتباط چشمی با تمام افراد حاضر
هنگامی که در حال صحبت کردن هستیم، تمام افراد حاضر را مخاطب قرار دهیم و با تمام آن‌ها ارتباط چشمی ایجاد کنیم. این باعث می‌شود تا هیچ کدام از اعضای جمع احساس طرد شدن نکنند و تمام آن‌ها دیده شوند. ارتباط چشمی با تمام افراد حاضر در جمع نیاز به تمرین و اعتمادبه‌نفس بالا دارد و ویژگی افراد کاریزماتیک است.

۹. تقویت اعتمادبه‌نفس
بزرگ‌ترین چالش افراد برای ایجاد ارتباط چشمی مؤثر، اضطراب شدیدی است که در هنگام ارتباط چشمی تجربه می‌کنند. این اتفاق در مواجهه با افراد با جایگاه اجتماعی بالاتر، بیشتر مطرح می‌شود. برای کاهش این اضطراب، نیاز داریم پایه‌های اعتمادبه‌نفس خود را تقویت کنیم.

هر چقدر به توانمندی‌های خود اعتماد بیشتری داشته باشیم، ارتباط چشمی برای ما راحت‌تر خواهد شد. در ادامه، راهکار‌هایی را برای تقویت اعتمادبه‌نفس بیان می‌کنیم.

رسیدن به خودآگاهی: برای مثال، چه چیزی ما را خوشحال می‌کند و چه چیزی در زندگی برای ما ارزشمند است.
نوشتن فهرست موفقیت‌ها: با یادآوری موفقیت‌هایی که در طول زندگی داشته‌ایم، امید بیشتری برای رسیدن به موفقیت‌های آتی داریم.
مقایسه نکردن خویش با دیگران: برای مثال، آنچه که مردم از موفقیت‌های خود در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند، در بهترین حالت تنها بخشی از واقعیت است، اما می‌تواند باعث ناامیدی و خشم ما شود. قرار گرفتن در معرض مقایسه از اصلی‌ترین دلایل نابود شدن اعتمادبه‌نفس است.
تمرین «نه» گفتن: تمرین مخالفت با درخواست‌های اجتماعی نیاز به قاطعیت بالایی دارد و به‌مرور ایجاد می‌شود، اما کسب مهارت در «نه» گفتن، اعتمادبه‌نفس ما را در سایر حوزه‌ها نیز افزایش می‌دهد. در این صورت، اعتمادبه‌نفس بیشتری خواهیم داشت و خودمان را در جایگاهی می‌بینیم که با افراد تماس چشمی داشته باشیم.
به چالش کشیدن افکار سرزنش‌کننده: بزرگ‌ترین دشمن ما، «صدای سرزنش‌گر درونی» (Critical Inner Voice) است که برای انجام هر کاری ما را از شکست می‌ترسانند. تمرین‌های ذهن‌آگاهی کارآمدترین تمرین برای مواجهه با این افکار است.
تقویت اعتمادبه‌نفس و داشتن قاطعیت در روابط بین‌فردی، از ضروریات داشتن ارتباط چشمی مناسب است.

اشتباهات رایج موجود در ارتباط چشمی چیست؟
اشتباهاتی مانند خیره شدن به مخاطب، زیاد پلک زدن، عدم ارتباط چشمی، ارتباط چشمی با فردی خاص در جمع یا به‌کار نبردن سایر تکنیک‌های زبان بدن از رایج‌ترین اشتباهات افراد برای ایجاد ارتباط چشمی است. در ادامه، هر کدام از این ارتباط‌ها را توضیح می‌دهیم.

خیره شدن به مخاطب: اگر تماس چشمی ما به‌صورت افراطی و مداوم باشد، مخاطب را مؤذب می‌کند و تأثیر منفی در ارتباط‌های کاری و بین‌فردی دارد. برای رخ ندادن این اتفاق، هر ۴ تا ۵ ثانیه به‌آرامی نگاهی به محیط اطراف یا دست‌های مراجع داشته باشیم. در این صورت، ۵۰ تا ۷۰ درصد از زمان گفتگو را ارتباط چشمی خواهیم داشت که عالی است.
پلک زدن زیاد: پلک زدن زیاد اگر ناشی از شرایط محیطی نباشد (برای مثال، وزش باد)، نشان‌دهنده وجود استرس یا پوشاندن موضوعی خاص است.
عدم ارتباط چشمی: واضح است که عدم ارتباط چشمی نشان‌دهنده خجالتی بودن، وجود اضطراب و ناامنی است و حتی ممکن است مخاطب به صداقت ما شک کند.
ارتباط چشمی با فردی خاص در جمع: اگر در هنگام صحبت در جمع، به فرد خاصی نگاه کنیم، به‌صورت غیرکلامی به دیگران پیام می‌دهیم که چندان ارزشمند نیستند یا حضور آن‌ها اهمیتی ندارد.
به‌کار نبردن سایر تکنیک‌های زبان بدن: ارتباط چشمی تنها مؤلفه از ارتباط غیرکلامی نیست و استفاده نکردن از سایر تکنیک‌ها مانند لبخند زدن، تکان دادن سر، متمایل شدن یا «واکنش آینه‌ای» (Mirroring)، باعث می‌شود تا ارتباط چشمی ما نیز حالتی مصنوعی به خود بگیرد.
چگونه با برقراری تماس چشمی در کانون توجه باشیم؟
تماس چشمی به خودی خود نشان از توجه ما به مخاطبان است، اما با رعایت اصولی مانند ارتباط چشمی با تمام مخاطبان یا اندکی متمایل شدن به‌سمت مخاطبان، می‌توانیم در کانون توجه قرار بگیریم. در ادامه، این اصول را نام می‌بریم.

ارتباط چشمی با تمام مخاطبان: جوری که سر را به‌چرخانیم و تمام افراد را مشاهده کنیم.
نگاه نکردن به زمین یا به‌سمت پایین: پایین انداختن نگاه در هنگام صحبت، باعث می‌شود تا دیگران فکر کنند اعتمادبه‌نفس کمی داریم و مضطرب هستیم.
بروز احساسات مطابق با محتوای گفتگو: برای مثال، اگر مخاطب در حال بیان موضوعی ناراحت‌کننده است، حالت صورت خود را جدی‌تر کنیم و اگر محتوای شادی را تعریف می‌کند، لبخند بزنیم.
اندکی متمایل شدن به‌سمت مخاطب: اندکی بدن خود را به‌سمت مخاطب خم کنیم تا توجه خود را بیشتر نشان دهیم.
تکان دادن سر در هنگام بیان کلمات مهم: این کار به مخاطب نشان می‌دهد که به‌طور کامل همراه صحبت‌های او هستیم.
کنار گذاشتن موبایل و هر چیز حاشیه‌ای مثل منو رستوران: مخاطب متوجه می‌شود که خودمان را با موضوعات حاشیه‌ای مشغول کرده‌ایم و این نشان از اضطراب و عدم اعتمادبه‌نفس است.
استفاده از اصوات یا کلمات تأیید در هنگام صحبت مخاطب: برای مثال، بله، درسته، آهان، اوهوم یا متوجهم
استفاده از دست‌ها در هنگام صحبت کردن: استفاده از دست‌ها باعث می‌شود تا بیشترین توجه ممکن را جلب کنیم و در عین حال، راحت‌تر می‌توانیم صحبت کنیم.
تمام این ویژگی‌ها باعث می‌شود تا به شخصیت کاریزماتیک و جذاب تبدیل شویم و متوجه شویم که تأثیر قرار گرفتن سایر تکنیک‌های جذابیت در کنار ارتباط چشمی چیست.

سؤالات متداول
حال که می‌دانیم ارتباط چشمی چیست و با راهکار‌های تقویت آن آشنا شده‌ایم، در انتهای این مطلب از مجله فرادرس می‌توانیم به سؤالات موجود در این حوزه پاسخ دهیم.

ارتباط چشمی مثلثی چیست؟
تکنیک ارتباط چشمی مثلثی شیوه‌ای از ارتباط چشمی عاشقانه است و شامل سه زاویه چشم ما، چشم مخاطب و دهان مخاطب می‌شود. در این تکنیک، ابتدا به‌نظر می‌آید که در حال نگاه کردن به یکی از چشم‌های مخاطب هستیم و در ادامه، به‌سرعت نگاه خود را به دهان مخاطب بر می‌گردانیم و سپس، به چشم دیگر او نیمه‌نگاهی می‌اندازیم. این سه بخش بدن در ارتباط‌های بین‌فردی به مثلث طلایی معروف است.

ارتباط چشمی نشانه چیست؟
ارتباط چشمی در روابط بین‌فردی نشان از احترام و همراهی افراد است. زمانی که ارتباط چشمی ایجاد می‌کنیم، یعنی تمایل داریم تا به ارتباط ادامه دهیم و اعتمادبه‌نفس مناسبی برای ادامه گفتگو داریم. ارتباط چشمی از ضروریات ایجاد روابط بین فردی مثبت است.

ارتباط چشمی عاشقانه چیست؟
ارتباط چشمی پایدار و محبت‌آمیزی که به‌همراه لبخند بوده و با بزرگ شدن مردمک چشم‌ها همراه باشد، شیوه بسیار قدرتمندی برای ابراز محبت و همچنین، ایجاد علاقه بین‌فردی است. در یک تحقیقی از مجله پژوهش و شخصیت، از زوج‌های دو نفره از جنس مخالف درخواست می‌شود تا برای دو دقیقه ارتباط چشمی پایداری به‌همراه لبخند داشته باشند، همین مدت کافی بود تا این افراد، احساس محبت زیادی کنند و حتی یکی از زوج‌های موجود در این پژوهش، در نهایت با یکدیگر ازدواج کردند.

ارتباط چشمی در فن بیان چیست؟
ارتباط چشمی یکی از شیوه‌های ارتباط غیرکلامی است و در عین حال، ابزار بسیار قدرتمندی برای رساندن صحیح و کامل پیام‌های کلامی و فهم بهتر گفته‌های مخاطب است. با استفاده از ارتباط چشمی، می‌توانیم پیام‌های کلامی خود را نیز با کیفیت بسیار بهتری منتقل کنیم. برای ایجاد ارتباط چشمی، کافی‌ست که قبل از شروع صحبت، به چشم‌های مخاطب نگاه کنیم و در ادامه، گفتگو را آغاز کنیم.