دانش‌بنیان‌ها گره اقتصاد ایران را باز می‌کنند؟

به گزارش مجله خبری نگار/جام‌جم: پژوهشگران و نخبگان توانمند یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان از جمله این شرکت‌هاست که طی دو دهه اخیر توانسته با روش مهندسی معکوس چند محصول دانش‌بنیان تولید کند؛ محصولاتی که ضمن اشتغال‌زایی ۷۰۰جوان نخبه فارغ‌التحصیل دانشگاه، نیاز‌های اساسی صنعت، جامعه و ارگان‌های بزرگ کشور را برطرف کرده‌اند. محصولات نوین و دانش‌بنیانی که طراحی و تولید آن فقط در انحصار چند کشور بزرگ دنیاست. معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری در رویکردی جدید به‌منظور معرفی دستاورد‌های این شرکت‌ها، تور‌های فناورانه‌ای برای اهالی رسانه برگزار می‌کند. در آخرین تور فناورانه برگزارشده، خبرنگاران از این شرکت دانش‌بنیان بازدید کردند؛ شرکتی که در چند حوزه که مهم‌ترین آن‌ها تجهیزات پزشکی است، فعالیت دارد.

در گفتگو با علی مهاجری، پژوهشگر و مدیر بخش تحقیق و توسعه بخش مکانیک این شرکت دانش‌بنیان به مهم‌ترین دستاورد‌های این شرکت پرداخته‎‌ایم. در زمان حاضر، پایدارترین رشد اقتصادی در دنیا مربوط به اقتصاد‌های دانایی‌محور است؛ اقتصادی که موتور محرک آن را شرکت‌های دانش‌بنیان تشکیل می‌دهند. در دو دهه اخیر اتکای کشور به اقتصاد نفتی کمرنگ‌تر و به اقتصاد دانش‌بنیان متمایل‌تر شده است. امروزه این شرکت‌ها توانسته‌اند جایگاه بسیار مهم و ویژه‌ای در پیشرفت صنعتی و عملی ایران در حوزه‌های مختلف پیدا کنند؛ شرکت‌هایی که سنگ بنای‌شان بر پایه یک فناوری یا دانش علمی جدید است و براساس راهکار‌های نوآورانه و مبتنی بر دانش و به‌منظور پاسخ‌دهی به نیاز‌های جامعه شکل گرفته‌اند. بدیهی است این شرکت‌ها در شرایط تحریم و التهاب اقتصادی امروز کشور می‌توانند نقش مؤثرتر و مهم‌تری داشته باشند و با مشارکت در پروژه‌های کلان وبزرگ کشور و تولید محصولات با ارزش‌افزوده بالا، گره کور بسیاری از مشکلات صنعت و جامعه را بازکنند. البته این امرمستلزم توجه ویژه و بیشتر مسئولان است تا مسیر شکوفایی اقتصادی و بالندگی کشور هموار شود.

مداوای سرطان با ساخت دستگاه شتاب‌دهنده خطی

ازمهم‌ترین دستگاه‌های تولیدی این شرکت دانش‌بنیان مستقر در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان دستگاه شتاب‌دهنده خطی درمان سرطان است؛ دستگاهی که بهترین روش درمانی در دنیا برای مداوای سرطان شناخته می‌شود و فرآیند ساخت آن فقط در انحصار چند کشور انگشت‌شمار دنیاست، اما اکنون به همت پژوهشگران این مجموعه این دستگاه با مهندسی معکوس ۹۵درصد بومی‌سازی شده است. مهاجری دراین خصوص می‌گوید:این دستگاه‌ها دراتاق‌هایی به نام بونکر نگهداری می‌شود. دیواره این اتاق‌ها از جنس سرب و بتن است و یک متر عمق دارد. درآن نیزسربی است و در طبقه منفی یک ساخته می‌شود.

همچنین این دستگاه استاندارد‌های بسیار سخت و پیچیده‌ای دارد. اکنون با ایجاد زیرساخت‌های لازم و اخذ مجوز از سازمان انرژی اتمی (برای ساخت پرتوی ایکس) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، این دستگاه با کاربرد از بین بردن غده سرطانی با قیمت کمتر از نمونه مشابه خارجی در بیمارستان شاهین‌شهر نصب و به شهر‌های تبریز و یزد نیز ارسال شده است. هزینه واردات نمونه مشابه خارجی این دستگاه با ارز آزاد حدود ۱۲۰ میلیارد دلار، اما هزینه تولید این دستگاه ۱۵ تا ۲۰ میلیارد تومان است. وی با اشاره به نحوه کارکرد این دستگاه می‌افزاید: این دستگاه ۱۸۰درجه قابلیت چرخش دارد. بیمار در ابتدا به روی تخت این دستگاه قرار می‌گیرد، سپس دستگاه پرتوی ایکس را روی غده سرطانی تنظیم می‌کند و غده را می‌سوزاند. این دستگاه به غیر از سرطان‌های بدخیم، سرطان خون و سرطان‌های منتشر شده (متاستاتیک) برای درمان سرطان‌هایی مانند پروستات، پستان، روده، معده، کبد و... کاربرد دارد. طول درمان بیماران با این دستگاه براساس نوع، ابعاد و زاویه غده ۱۴ تا ۳۱ جلسه است. براساس بررسی‌های انجام شده با استفاده از این دستگاه بومی‌سازی شده هیچ‌کدام از سرطان‌ها در بلند‌مدت بازگشتی نداشته‌اند.

ساخت دستگاه سی‌تی‌اسکن۱۶ اسلایس با بومی‌سازی بالا

دستگاه CT Scan به‌عنوان یکی از روش‌های تشخیص پزشکی برای تصویربرداری از انواع بافت‌های بدن و به‌منظور تشخیص بسیاری از بیماری‌ها مانند سرطان، اختلالات عروقی و اعصابی، عفونت‌ها، آسیب‌های فیزیکی و دیگر مشکلات پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حال حاضر پژوهشگران این شرکت توانسته‌اند دستگاه سی‌تی‌اسکن۱۶ اسلایس را با بومی‌سازی بالا و با استاندارد‌های روز دنیا تولید کنند؛ دستگاهی که فرآیند ساخت آن از سال ۹۵ آغاز شده و طی سه ماه اخیر مجوز‌های لازم اخذ شده و آماده ارسال به بیمارستان‌هاست. مهاجر در این‌باره می‌گوید: دستگاه‌های سی‌تی‌اسکن به صورت ۱۶، ۳۲، ۶۴، ۱۲۸ و ۲۵۶ اسلایس ساخته می‌شوند. در دستگاه سی‌تی‌اسکن ۱۶ اسلایسی، بیمار روی تخت دراز می‌کشد، سپس تخت داخل دستگاه می‌رود و تمام محفظه شروع به چرخش می‌کند و با تابش پرتوی ایکس، تصاویر به صورت دو تا سه تکه به نرم‌افزار هوش مصنوعی ارسال می‌شود. این دستگاه برای اندام‌های ثابت کاربرد دارد، اما انطباق تصاویر و درصد خطای آن برای اندام‌هایی مانند قلب و ریه که مدام در حال حرکت هستند، زیاد است، از این‌رو به دنبال ساخت دستگاه سی‌تی‌اسکن ۲۵۶ اسلایسی هستیم؛ تصاویر نیم‌تنه بیمار و گرفتگی عروق و رگ‌ها در این دستگاه به خوبی نمایان می‌شوند.

اسکن کامیون متحرک در ۳ ثانیه

نصب دستگاه‌های آشکارساز کامیونی در گمرک و مرز‌ها باعث تسهیل و تسریع در تجارت خارجی کشور می‌شود و از حجم بالای قاچاق کالا جلوگیری می‌کند. ضرورت این مسأله باعث شد با توان بالای علمی پژوهشگران این مجموعه، دستگاه پرتوی ایکس کانتینری کالا در ایران نیز ساخته شود؛ دستگاهی که در عرض سه ثانیه می‌تواند کامیون‌های در حال حرکت را اسکن کند. مهاجر درباره این دستگاه گفت: سال ۹۶ با جدی شدن تحریم‌ها، مقام معظم رهبری در یکی از دیدار‌های‌شان در حرم امام رضا (ع) بر ضرورت استفاده از دستگاه‌های کنترل و پیشگیری از قاچاق تاکید کردند. مسئولان باید برای کنترل حجم بالای قاچاق کالا‌ها، این دستگاه را خریداری می‌کردند. بررسی‌های ما نشان داد منبع کالای پزشکی و این دستگاه پرتوی ایکس است.

مجموعه ما سال ۹۵ به دانش تولید پرتوی ایکس رسیده بود و می‌توانست غده سرطانی را با این اشعه از بین ببرد از این‌رو در ادامه به فکر ساخت این دستگاه افتاد و درنهایت خرداد سال ۹۶ با ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز برای تحویل این دستگاه قراردادی منعقد کردیم. سال ۹۷ نیز پس از تکمیل ساخت این دستگاه و طی کردن فرآیند‌های اداری در نائین اصفهان نصب شد. وی عنوان می‌کند: این دستگاه در مدت سه ثانیه کامیون‌های در حال حرکت را اسکن می‌کند و با استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند کالای گزارش شده با بار‌نامه را تطبیق دهد، حتی می‌تواند مواد منفجره را نیز تشخیص دهد. در صورتی که حدس بزند کالا با بارنامه تطابق ندارد، بار کامیون باید به‌صورت فیزیکی مورد بررسی قرار بگیرد.

وی خاطرنشان می‌کند: این دستگاه روزانه می‌تواند بار ۷۰۰ کامیون را اسکن کند. در حالی که نمونه مشابه چینی تنها قادر به اسکن بار ۲۰۰ کامیون است. چنین دستاوردی باعث شد سال ۹۹ سراغ گمرک برویم. گمرک آن سال قرارداد واردات ۱۵ دستگاه از چین را داشت؛ قرار بود با پول‌های بلوکه شده از کشور‌های دیگر این دستگاه‌ها خریداری و وارد ایران کند، اما معاونت علمی و فناوری، بر مبنای قانون جهش تولید از خرید این دستگاه‌ها جلوگیری کرد، در نهایت این دستگاه‌ها با سرمایه‌گذاری شرکت ما و دیگر سرمایه‌گذاران از سال ۱۴۰۰ تاکنون در ۱۰ استان کشور نصب شده‌اند.

ساخت هواپیمای مسافربری ۸ نفره

در دو دهه اخیر تقاضا برای جت‌های مسافربری کوچک افزایش پیدا کرده است؛ به طوری که در حال حاضر سالانه بیش از ۱۰۰۰ فروند جت مسافربری سبک با عناوینی مانند Business Jet، VIP Jet و Light Jet در دنیا به فروش می‌رسد. هواپیما‌هایی که عموما برای جابه‌جایی چهار تا ۱۴ سرنشین طراحی شده و بین پنج تا ۱۶ میلیون دلار قیمت دارد. پژوهشگران این مجموعه در نظر دارند با همکاری صنایع مرتبط داخلی، دانش طراحی و ساخت این نوع هواپیما را بومی‌سازی و گسترش دهند. آن‌ها برای تحقق این مهم اقدام به طراحی و ساخت هواپیمایی با هشت سرنشین کرده‌اند؛ طرحی که هنوز نیاز به آزمون و خطا‌های بسیاری دارد. مهاجر درباره این هواپیما می‌گوید: هرچند حوزه اصلی کار ما تجهیزات پزشکی است، اما از سال ۹۸ به حوزه جدید طراحی و ساخت هواپیمای مسافربری نیز ورود پیدا کرده‌ایم. این جت هشت سرنشین (شش مسافر و دو خلبان) دارد. سقف پرواز این هواپیما ۱۲ کیلومتر و برد پروازش نیز ۲۵۰۰ کیلومتر است.

درحال حاضر فرآیند ساخت بدنه وسط و دم افقی این هواپیما رو به اتمام است، اما قسمت دماغه کابین و باله‌ها هنوز تکمیل نشده‌اند. سیستم کنترل پرواز نیز۶۰درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. کار شبیه‌سازی موتور و نرم‌افزار این هواپیما نیز به اتمام رسیده‌است؛ پیش‌بینی می‌شود طی شش ماه آینده عملیات ساخت موتور این هواپیما آغاز شود.