اعلان‌های گوشی؛ نابودگران مغز و تمرکز و آرامش

به گزارش مجله خبری نگار، وزوز، بینگ‌بینگ یا صدا‌هایی شبیه آن را در طول شبانه‌روز از گوشی‌مان همواره می‌شنویم؛ اعلان‌هایی (نوتیفیکیشن‌هایی) که توجه فوری ما را به موضوعی بی‌اهمیت جلب می‌کنند. به‌نظر می‌رسد اعلان‌های بی‌پایان که هر لحظه می‌توانند حضور و تمرکز ما را به هم بزنند و فشاری مضاعف بر روند عادی زندگی وارد کنند، تاثیری مخرب بر سلامت روان ما دارد. به گفته پژوهشگران، اعلان‌های پی‌درپی گوشی‌ها و رایانه‌ها با مختل کردن عملکرد طبیعی مغز، می‌تواند بر سلامت‌روان و تمرکز تاثیر منفی بگذارد. بر اساس یافته‌های یک پژوهش، نوجوانان روزانه به‌طور متوسط نزدیک به ۲۴۰ اعلان از طریق تلفن‌های هوشمندشان دریافت می‌کنند.

مختل‌شدن رشد بعضی مهارت‌ها

دبورا سرانی، استاد دانشگاه آدلفی و نویسنده کتاب «زندگی با افسردگی» می‌نویسد که با این اعلان‌های مداوم «بین کار و اوقات‌فراغت، دیگر تمایز وجود ندارد و توانایی دستیابی به خیلی چیز‌ها در چند ثانیه می‌تواند به‌تدریج رشد مهارت‌هایی مانند صبوری و استقامت را مختل کند».

به گفته ژاک آمبروز، روان پزشک مرکز پزشکی ایروینگ دانشگاه نیویورک، فراگیر بودن دستگاه‌های هوشمند جدید برخلاف نسل‌های پیشین، شدت و کثرت این اعلان‌ها را به‌میزان قابل‌توجهی بالا برده است؛ تا جایی که جدا از تلفن‌های مستقیم و پیام‌های متنی و صوتی اطرافیان، برنامه‌ها و شبکه‌های اجتماعی حضور بسیار پررنگی در زندگی روزمره ما دارند و لحظه‌ای رهایمان نمی‌کنند. امروزه گستره اعلان‌ها تنها بزرگ سالان را درگیر نمی‌کند. بر اساس یافته‌های یک پژوهش، نوجوانان روزانه به‌طور متوسط نزدیک به ۲۴۰ اعلان از طریق تلفن‌های هوشمندشان دریافت می‌کنند. هر آمریکایی هم به‌طور میانگین ۱۴۴ بار در روز موبایلش را بررسی می‌کند. ۷۵ درصد آن‌ها تنها پنج دقیقه پس از دریافت یک نوتیفیکیشن، به گوشی‌شان سرک می‌کشند.

با شنیدن صدای بینگ‌بینگ چه اتفاقی در مغز می‌افتد؟

به گفته آمبروز، مغز با دریافت یک صدای هشدار ساده، از طریق یک‌رشته فرایند‌های عصبی پیچیده عمل می‌کند. نواحی مختلفی در مغز مانند قشر شنوایی ممکن است با هدف برانگیختن توجه ویژه و لازم برای تمرکز بر «بینگ‌بینگی» که شنیده شد، فعال شود. از آنجا که ما در معرض اعلان‌های منظم دستگاه‌های هوشمند قرار داریم، مغزمان به‌تدریج و با گذشت زمان، یاد می‌گیرد که این صدا‌ها را تشخیص و به آن‌ها پاسخی قوی‌تر بدهد. علاوه بر این، با توجه به ماهیت پیش‌بینی‌ناپذیر اعلان‌ها، ممکن است سامانه پاداش مغز معروف به «مخطط شکمی»، برانگیخته شود؛ آن چه می‌تواند پیوند بین اعلان‌ها و واکنش‌های ما را تقویت کند.

این فرایند به اصطلاح بالینی به «پاسخ محرک شرطی مثبت» اشاره دارد. به عبارت دقیق‌تر، وقتی تجربه خاصی پیش‌بینی می‌شود و سپس رخ می‌دهد، این فرایند موجب شکل‌گیری احساس هیجان می‌شود. به زبان ساده‌تر، وقتی از تلفن هوشمند، رایانه یا وسایلی از این دست اعلانی دریافت می‌کنیم، موجی از دوپامین، هورمون احساس سرخوشی یا لذت، در مدار پاداش‌دهی به مغزمان سرازیر می‌شود.

تاثیر اعلان‌ها بر سلامت‌روان

اعلان‌های پی‌درپی گوشی‌ها و رایانه‌ها می‌تواند بر سلامت روان و تمرکز تاثیر منفی بگذارد. وقتی مغز تمرکزش را به سمت اعلان‌ها تغییر می‌دهد، وقفه‌های کوتاه می‌تواند عملکرد مغز در امور جاری را مختل کند و میزان اشتغال ذهنی را بالا ببرد. علاوه بر این، به گفته آمبروز، «اعلان‌های مداوم در طول روز با افزایش پیام‌های ناشی از احساس اضطراب و در نتیجه فعال شدن واکنش‌های استرس فیزیولوژیکی بدن مانند ترشح هورمون استرس (کورتیزول) پیوند دارد».

واقعیت این است که فراگیر بودن این اعلان‌ها گاهی آدمی را دچار توهم می‌کند. برای مثال، گاهی پیش می‌آید که احساس می‌کنید صدای تلفن همراه‌تان به گوش می‌رسد و بی‌درنگ به آن سرک می‌کشید، در حالی که تلفن‌تان نه زنگ خورده و نه اعلانی دریافت کرده است. صدا‌ها و اعلان‌های مداوم ممکن است بر توانایی‌های شناختی کودکان و نوجوانان آثار مخرب‌تری به جا بگذارد.

بی‌دلیل نیست که بسیاری از پژوهشگران حوزه‌های روان شناسی و سلامت روان از جمله انجمن روان‌شناسی و آکادمی روان پزشکی کودکان و نوجوانان آمریکا، توصیه می‌کنند زمان تماشای نمایشگر‌ها را برای کودکان و خردسالان تا آن جا که ممکن است، محدود کنید. اعلان‌ها بر کیفیت و مدت زمان خواب هم تاثیر مخرب دارند و از این‌رو توصیه می‌شود آن‌ها را اندکی پیش از خواب غیرفعال کنید و گوشی و رایانه را دور از محل خواب قرار دهید.

منبع: ایندیپندنت