نسخه‌پیچی به روش دکتر گوگل

به گزارش مجله خبری نگار/ایران-ترانه بنی‌یعقوب: این بار بیماری‌اش غیرقابل درمان است، هیچ شکی ندارد. روی سرش یک دستمال سفید رنگ بسته با چشمان گود افتاده و سرخ به مادرش می‌گوید این بار دیگر جان سالم به در نمی‌برد. مادرش مثل همیشه ابروانش را توی هم می‌برد، اخم می‌کند، آزرده می‌شود، اما چیزی نمی‌گوید. این بار چه تشخیصی برای خودش داده خدا می‌داند؟

همین چند ماه پیش را یادش می‌آید وقتی انگشت یکی از دستان دخترش باد کرد و او با جست‌و‌جو در اینترنت به این نتیجه رسید که به آرتریت روماتوئید مبتلاست. مثل هر دفعه که تا مشکلی در بدنش می‌بیند تشخیص جدید پزشکی برای خودش می‌دهد. آن بار هم چند روزی خودش را توی اتاقش زندانی کرد و به سقف اتاق خیره شد. به همه گفت مطمئن است با یک بیماری روماتیسمی جدی روبه‌رو است.

مشخصات انگشتانش توی اینترنت دقیقاً با این بیماری انطباق داشت. تازه چند علامت دیگر هم ذکر شده بود، مثل کوفتگی و درد موقع بیدار شدن از خواب که به همه گفت این علائم را هم دارد. خلاصه خودش دکتر شد. خودش تشخیص داد و نسخه بیماری هم پیچید تا بعد از دوهفته که به اصرار اطرافیان پیش پزشک متخصص رفت. یک روماتولوژ که همه فرضیه‌هایش را با معاینه و آزمایش دقیق به باد داد. انگشتش به خاطر مصرف زیاد و نادرست از موبایل آسیب دیده بود. اما مگر برایش درس عبرت می‌شود تا تقی به توقی می‌خورد و به قول معروف مژه از چشمش می‌افتد، موبایل و گوگل و سرچ و بعد افسردگی ناشی از یک بیماری جدید.

آمار‌های جهانی نشان می‌دهد از هر چهار نفر یک نفر به جای مراجعه به پزشک، بیماری‌اش را در اینترنت تشخیص می‌دهد. به‌رغم اینکه اینترنت اطلاعات زیادی در مورد بیماری‌ها، اقدامات احتیاطی و درمان ارائه می‌دهد، اتکا به اطلاعات آنلاین می‌تواند خطرناک باشد. شما چگونه هستید؟ آیا شما هم وقتی مریض می‌شوید یا علائم یک بیماری را در خودتان می‌بینید قبل از مراجعه به پزشک در سایت‌های مختلف درباره علائم بیماری‌تان جست‌و‌جو می‌کنید یا مستقیم به دکتر مراجعه می‌کنید؟ اگر شما هم اهل سرچ در گوگل هستید ممکن است اشتباهات زیادی درباره بیماری‌تان بکنید.

سعید از آن‌هایی است که دائم درباره مشکلاتش جست‌و‌جو می‌کند. همین چند روز قبل وقتی چند لک روی کمرش دید شروع به جست‌و‌جو در اینترنت کرد. فکر می‌کنید نتیجه چه بود؟ بله! بدترین تشخیص ممکن. حدس زد سرطان پوست دارد یا دست‌کم مشکلش مشکوک به سرطان پوست است. دوستان و خانواده اصرار کردند به جای جست‌و‌جو در اینترنت به پزشک مراجعه کند و خودش را از این شک لعنتی درآورد، اما ترس و اطمینان از بیماری مانعش می‌شود. چند هفته‌ای است با حال بد زندگی می‌کند. به قول خودش در کماست، اما مگر می‌شود اشتباه کرده باشد. همه نشانه‌ها را دارد...

آن سوی قضیه هم هست مثل مرد مسنی که با هرجست‌و‌جو در اینترنت خودش را بی‌نیاز از مراجعه به پزشک می‌داند و به قول معروف خون به جگر بچه‌هایش کرده: «پدر ما فشار خون، دیابت و چربی خون و هر مرضی که فکرش را بکنید برای دوره سالمندی است و نیازمند توجه جدی، با مراجعه به اینترنت حل می‌کند. دچار یک بی‌خیالی خطرناک شده و شوخی شوخی فکر می‌کند دکتر است. چند بار که به زور و بلا دکتر بردیمش فهمیدیم چقدر تشخیص‌ها و کار‌هایی که کرده اشتباه و برعکس نظر پزشک بود. اینترنت برای برخی اصلاً نتیجه خوبی ندارد، اما اصلاً فایده ندارد باز هم موقع هر بیماری خودش سرخود دکتر خودش شده.»

آفت تشخیص بیماری در اینترنت به آنجا رسیده که صدای پزشکان را هم در آورده تا جایی که یک پزشک عمومی همین چند روز پیش عکس خودش را با همه کتاب‌هایی که در دوره گذراندن پزشکی عمومی خوانده در یکی از شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد. کوهی از کتاب. او نوشت: «باور کنید وقتی ما یک تشخیص می‌دهیم همه این کتاب‌ها را خوانده‌ایم دیگرلازم نیست بگویید تشخیص پزشک غلط است، چون ما در اینترنت طور دیگری خوانده‌ایم. باور کنید یک پزشک براساس خواندن چند خط در اینترنت تشخیص نمی‌دهد. دکتر گوگل [!]و سایر سایت‌های جست‌و‌جوی اینترنتی از این دست، پزشکی را برای عده‌ای بسیار آسان کرده‌اند و این ترسناک است. این روز‌ها خیلی از مردم زمانی که دچار بیماری می‌شوند، اغلب جست‌و‌جو در اینترنت را انتخاب می‌کنند تا اینکه به یک دکتر مراجعه کنند.»،

اما جست‌و‌جو در اینترنت برای تشخیص بیماری چه مضراتی دارد؟ اینترنت مجموعه‌ای از منابع است که ممکن است گمراه‌کننده یا بی‌اساس باشد. تشخیص بیماری بر اساس این اطلاعات بی‌اساس می‌تواند منجر به اضطراب و ترس شود و حتی اطلاعات نادرست باعث شود فرد دنبال درمان نرود.»

یک پزشک متخصص زنان هم در توضیح این مسأله می‌گوید: «برای اینکه بگویم چقدر جست‌و‌جو‌های اینترنتی در تشخیص بیماری‌تان غلط است یک مثال می‌زنم، هر کدام از شما یک رشته تخصصی دارید. اولین چیزی که درباره رشته خودتان در اینترنت می‌خوانید، چیست؟ مطمئناً دم دستی‌ترین تحلیل و بی‌خاصیت‌ترین و غیرعلمی‌ترین مطالب را پیدا می‌کنید. جست‌و‌جو‌های اینترنتی درباره بیماری‌تان هم دقیقاً همین طور است، اولین صفحه و غیر‌علمی‌ترین صفحات در موتور‌های جست‌و‌جوی اینترنتی ظاهر می‌شوند و خیلی‌ها با خواندن همان چند صفحه احساس می‌کنند متخصص یا پزشک شده‌اند و گاهی در تشخیص پزشک‌شان هم دخالت می‌کنند. این کار غلط است و جز بیراهه بردن بیمار هیچ فایده‌ای ندارد. در این موارد مشاوره با پزشک مجرب در زمان مناسب تشخیص، بسیار دقیق و قابل اعتمادتر است.

خودتشخیصی می‌تواند بسیار مضر باشد، زیرا اختلالات زیادی وجود دارد که علائم مشترکی دارند. به عنوان مثال اگر فردی یک اختلال جدی دارد، اما گوگل اختلال دیگری را نشان می‌دهد، ممکن است دارو‌های ساده مصرف و از رفتن به پزشک صرف نظر کند. گاهی اوقات، خود‌تشخیصی که فرد در جست‌و‌جو‌های اینترنتی انجام می‌دهد، ممکن است او را به این نتیجه برساند که یک مورد حمله قلبی است؛ با این حال، یک تجزیه و تحلیل بالینی توسط یک پزشک متخصص، خطر ابتلا به یک بیماری خاص را در نظر می‌گیرد یعنی چیزی کاملاً متفاوت. این می‌تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی شود. بنابراین، استفاده از اینترنت برای تشخیص بیماری اصلاً عاقلانه نیست.»

بد نیست بدانید بیشترین بیماری‌هایی که در اینترنت برای علائم‌شان جست‌و‌جو و به اشتباه تشخیص داده می‌شوند این بیماری‌ها هستند: «سرطان سینه، برفک دهان، فشار خون بالا، آسم، آرتریت، افسردگی، دیابت و مشکلات تیروئید.»

پزشکان تأکید می‌کنند، بدن انسان بسیار پیچیده و پویا است و فیزیولوژی و ژنتیک هر فردی بسیار متفاوت است. هیچ دو انسانی شبیه هم نیستند و واکنش هر انسان به بیماری نیز همینطور است. پس این بار وقتی بیمار شدید و خواستید در اینترنت و گوگل به جست‌و‌جوی بیماری‌تان بپردازید، یادتان بیفتد که اینترنت و گوگل دکتر نیستند و شما هم پزشک اینترنتی نیستید.

آمار‌های جهانی نشان می‌دهد از هر چهار نفر یک نفر به جای مراجعه به پزشک، بیماری‌اش را در اینترنت تشخیص می‌دهد. به رغم اینکه اینترنت اطلاعات زیادی در مورد بیماری‌ها، اقدامات احتیاطی و درمان ارائه می‌دهد، اتکا به اطلاعات آنلاین می‌تواند خطرناک باشد. شما چگونه هستید؟ آیا شما هم وقتی مریض می‌شوید یا علائم یک بیماری را در خودتان می‌بینید قبل از مراجعه به پزشک در سایت‌های مختلف درباره علائم بیماری‌تان جست‌وجو می‌کنید یا مستقیم به دکتر مراجعه می‌کنید؟