پاداش دادن به کودکان تربیت درست آنان را مختل میکند!

به گزارش مجله خبری نگار/بهداشت نیوز، دریافت رشوه از سوی کودک، به معنای پذیرش پاداش، امتیاز یا حتی محبت از طرف کودک در ازای انجام یا چشم‌پوشی از خواسته‌ای توسط والدین، مربیان یا دیگر بزرگسالان، رفتاری است که می‌تواند به ظاهر بی‌ضرر یا حتی نشانه‌ای از زیرکی کودک تلقی شود. با این حال، این عمل می‌تواند اثرات منفی عمیقی بر رشد اخلاقی، عاطفی و اجتماعی کودک داشته باشد.

این رفتار معمولاً زمانی رخ می‌دهد که کودک، به صورت آگاهانه یا ناخودآگاه، با پیشنهاد چیزی مانند رفتار خوب موقتی، هدیه‌ای کوچک، یا حتی ابراز محبت بیش از حد، سعی می‌کند بزرگسالان را به انجام خواسته‌اش (مثلاً چشم‌پوشی از تنبیه، اجازه برای کاری خاص یا کسب امتیاز اضافی) ترغیب کند. اگرچه این رفتار ممکن است در کوتاه‌مدت به نظر مؤثر یا حتی بامزه بیاید، اما در بلندمدت می‌تواند الگو‌های ناسالم و مخربی را در شخصیت و رفتار کودک نهادینه کند.

این مطلب به بررسی آسیب‌های دریافت رشوه از کودک و راهکار‌های جایگزین برای پرورش رفتار‌های سالم و مسئولانه می‌پردازد.

آسیب‌های دریافت رشوه از سوی کودک

تقویت رفتار‌های معامله‌گرانه و کاهش ارزش‌های اخلاقی

وقتی کودک یاد می‌گیرد که با دادن چیزی (مثل یک شیء، وعده رفتار خوب یا محبت ظاهری) می‌تواند خواسته‌های خود را به دست آورد، این الگو به بخشی از رفتار او تبدیل می‌شود. این نوع تعامل، به جای تقویت ارزش‌هایی مانند صداقت، همدلی و احترام متقابل، کودک را به سمت روابط معامله‌گرانه سوق می‌دهد. او ممکن است در آینده نیز از این روش برای تأثیرگذاری بر دیگران استفاده کند، که می‌تواند به کاهش کیفیت روابط اجتماعی او منجر شود. برای مثال، کودکی که عادت کرده با رشوه دادن به خواسته‌هایش برسد، ممکن است در بزرگسالی به جای ایجاد روابط مبتنی بر اعتماد، به دنبال دستکاری دیگران برای کسب منافع شخصی باشد.

تضعیف اقتدار والدین و مربیان

وقتی بزرگسالان به رشوه‌های کودک تن می‌دهند، ممکن است ناخواسته اقتدار تربیتی خود را تضعیف کنند. کودک در این موقعیت احساس می‌کند که می‌تواند با استفاده از پاداش یا رفتار‌های خاص، کنترل اوضاع را در دست بگیرد. این امر می‌تواند به کاهش احترام کودک به والدین یا مربیان منجر شود و رابطه‌ای نامتعادل ایجاد کند که در آن کودک به جای یادگیری مسئولیت‌پذیری، به دنبال راه‌هایی برای دور زدن قوانین است. برای مثال، اگر کودکی با وعده مرتب کردن اتاقش از والدین بخواهد که تنبیه او را لغو کنند و والدین بپذیرند، این پیام به کودک منتقل می‌شود که قوانین انعطاف‌پذیر هستند و می‌توان با معامله از آنها فرار کرد.

یادگیری الگو‌های ناسالم مانند دستکاری عاطفی

دریافت رشوه از کودک می‌تواند او را به سمت یادگیری رفتار‌های دستکاری‌گرانه سوق دهد. کودک ممکن است متوجه شود که با استفاده از ابزار‌هایی مانند گریه، ابراز محبت غیرواقعی یا حتی تهدید به بدرفتاری، می‌تواند بزرگسالان را تحت تأثیر قرار دهد. این رفتار‌ها در بلندمدت می‌توانند به الگو‌های ناسالم مانند سوءاستفاده عاطفی یا دستکاری دیگران در روابط شخصی و حرفه‌ای تبدیل شوند. برای مثال، کودکی که یاد می‌گیرد با دادن یک نقاشی یا بغل کردن والدین، می‌تواند از انجام تکالیفش معاف شود، ممکن است در آینده از روش‌های مشابه برای فرار از مسئولیت‌ها استفاده کند.

کاهش انگیزه درونی و مسئولیت‌پذیری

وقتی کودک با رشوه دادن به خواسته‌هایش می‌رسد، انگیزه درونی او برای انجام رفتار‌های درست یا پذیرش مسئولیت کاهش می‌یابد. به جای اینکه کودک یاد بگیرد وظایفش را به خاطر ارزش ذاتی آنها یا برای رشد شخصی انجام دهد، به دنبال راه‌های میانبر برای دستیابی به اهدافش خواهد بود. این موضوع می‌تواند مانع از رشد مهارت‌های مهمی مانند خودکنترلی، مدیریت زمان و تعهد به وظایف شود.

تأثیر منفی بر رشد مهارت‌های حل مسئله

کودکانی که از رشوه دادن به عنوان راهی برای رسیدن به خواسته‌هایشان استفاده می‌کنند، ممکن است کمتر به دنبال یادگیری مهارت‌های حل مسئله باشند. به جای مواجهه مستقیم با چالش‌ها یا یادگیری نحوه مذاکره سالم و منطقی، آنها به روش‌های غیرمستقیم و ناسالم وابسته می‌شوند. این امر می‌تواند در بلندمدت توانایی آنها را در مدیریت مشکلات زندگی کاهش دهد.

راهکار‌های جایگزین برای پیشگیری

برای جلوگیری از پیامد‌های منفی دریافت رشوه از کودک، والدین و مربیان می‌توانند از روش‌های تربیتی سالم و سازنده استفاده کنند:

تعیین قوانین و انتظارات روشن: ایجاد قوانین مشخص و ثابت در خانه یا محیط آموزشی به کودک کمک می‌کند تا درک کند که رفتار‌ها و وظایف او بدون نیاز به معامله باید انجام شوند.

تشویق رفتار‌های مثبت بدون پاداش مادی: به جای پذیرش رشوه، والدین می‌توانند رفتار‌های مثبت کودک را با تحسین کلامی یا ابراز محبت تشویق کنند. برای مثال، گفتن جملاتی مانند «من خیلی خوشحال شدم که خودت تصمیم گرفتی تکالیفت رو انجام بدی» می‌تواند انگیزه درونی کودک را تقویت کند.

آموزش مهارت‌های ارتباطی و حل مسئله: به کودک بیاموزید که به جای استفاده از رشوه، خواسته‌هایش را به صورت مستقیم و با گفت‌و‌گو بیان کند. این کار به او کمک می‌کند تا مهارت‌های مذاکره سالم و احترام به دیگران را یاد بگیرد.

ایجاد رابطه مبتنی بر اعتماد: والدین باید رابطه‌ای با کودک ایجاد کنند که بر پایه محبت، احترام و درک متقابل باشد، نه معامله و پاداش. این نوع رابطه به کودک کمک می‌کند تا ارزش‌های اخلاقی را درونی کند.

مدل‌سازی رفتار‌های اخلاقی: بزرگسالان باید خودشان الگوی رفتار‌های درست باشند و از پذیرش رشوه یا استفاده از روش‌های مشابه خودداری کنند تا کودک این الگو‌ها را از آنها یاد نگیرد.

نتیجه‌گیری

دریافت رشوه از سوی کودک ممکن است در لحظه به نظر راه‌حلی ساده یا بی‌ضرر بیاید، اما در بلندمدت می‌تواند به رشد الگو‌های ناسالم مانند دستکاری عاطفی، کاهش مسئولیت‌پذیری و تضعیف روابط مبتنی بر اعتماد منجر شود. والدین و مربیان با آگاهی از این آسیب‌ها و استفاده از روش‌های تربیتی مثبت و سازنده، می‌توانند به کودک کمک کنند تا رفتار‌های مسئولانه، اخلاقی و سالم را در خود پرورش دهد. این رویکرد نه تنها به رشد شخصیتی کودک کمک می‌کند، بلکه روابط او با دیگران را نیز در مسیری مثبت و پایدار هدایت می‌کند.