به گزارش مجله خبری نگار، به نقل از نیواطلس، «کریسپر -کاس۹» در دهه گذشته به ابزاری مهم در مهندسی ژنتیک تبدیل شد، اما ممکن است روشهای دیگری برای مهندسی ژنتیک نیز وجود داشته باشد. محققان MIT اکنون یک ابزار جایگزین به نام «فان زور» (Fanzor) را نمایش داده اند که به طور طبیعی در بدن حیوانات وجود دارد و میتوان برای انسان نیز آن را به کار برد.
سیستم مهندسی ژنتیک کریسپر در اصل از یک باکتری جدا شده بود که از آنزیمی به نام کاس۹ برای بریدن بخشی از دی انای ویروس و ذخیره آن برای بعد استفاده شد تا به این ترتیب با عفونت مذکور در آینده مقابله شود.
در سال ۲۰۱۲ میلادی محققان کشف کردند که این فرایند را میتوان برای اصلاح دی انای در سلولهای زنده به کاربرد و از آن زمان تاکنون برای درمان بیماری ها، کشت محصولات کشاورزی بهتر و دستکاری باکتریها استفاده میشود.
با وجود موفقیت آمیز بودن کریسپر، محققان به دنبال سیستمهای مشابه بودند. زیرا در درختچه حیات باکتری با انسان تفاوت زیادی دارد.
اکنون محققان دانشگاه MIT گروهی از پروتئینها را یافته اند که با همان شیوه، ولی در حیوانات عمل میکنند.
سرآغاز دستاوردهای این تیم، پژوهش قبلی آنها بود. در آن تحقیق دسته جدیدی از آنزیمهای تقطیع کننده دی انای به نام OMEGA در باکتریها کشف شد و محققان به شباهتهایی بین آنها و گروهی از پروتئینها به نام فان زور اشاره کردند. از آن مهمتر پروتئینهای «فان زور» در یوکاریوتها نیز وجود داشتند. یوکاریوتها بخشی از حیات هستند که حیوانات و همچنین انسانها را شامل میشوند.
پژوهشگران در تحقیق جدید فان زور را از قارچ، جلبک، آمیب و صدف جدا و ایزوله و در مرحله بعد نقشهای بیوشیمیایی پروتئین مذکور را بررسی کردند. محققان پس از تحقیق به یقین رسیدند که پروتئینهای مذکور با استفاده از بخشهایی از آر انای به نام «اومگا- آر ان ای» (ωRNA) دی انای را میبرند. این نخستین باری بود که چنین مکانیسمی در یوکاریوتها کشف شده بود.
محققان همچنین متوجه شدند پروتئینهای فان زور داخل ژنهای جهنده کد گذاری شده اند. ژنهای جهنده میتوانند آزادانه به اطراف حرکت کنند. این روند نشان میدهند آنها در گذشتهای بسیار دور از باکتری منتقل شده اند.
در تستهای بعدی محققان درباره امکان عملکرد فان زورها به عنوان ابزارهای اصلاح ژنتیک در سلولهای انسانی تحقیق کردند. پروتئینها میتوانستند ژنها را در مکانهای قابل برنامه ریزی در ژنوم با کارآمدی ۱۸ درصد قرار دهند یا حذف کنند. چنین نرخ کارآمدی بسیار پایینتر از کریسپر است، اما باید در نظر داشت روش فعلی پس از دههها فعالیت بهبود یافته است.
از سوی دیگر فان زور در زمینه گزینش و بریدن دی انای هدف بدون خسارت به بخشهای نزدیک آن از کریسپر بهتر عمل کرد. محققان معتقدند پروتئینهای فان زور میتوانند به ابزاری کلیدی در اصلاح ژنتیک تبدیل شوند.