به گزارش مجله خبری نگار، «هر دم از این باغ بری میرسد!» این حکایت این روزهای محیطزیست کشور است. متاسفانه پلنگی که از ساعت ۶ صبح در شهر قائم شهر دیده شده بود، ساعت ۱۰:۳۰ بعد از این که سه تیر جنگی به سمتش شلیک شد و یکی از آنها به او برخورد کرد، با شلیک دارت بیهوشی زنده گیری شد، اما به دلیل آسیبهایی که به او وارد شده بود، نرسیده به درمانگاه تلف شد! این البته بار نخست نیست که چنین دَمهایی از این باغ بیبرگ و بار حفاظت از محیطزیست میرسد بلکه بارها و بارها این اتفاق افتاده و تقریبا هر سال شاهد تلف شدن حیواناتی هستیم که هنگام زنده گیری جان خود را از دست میدهند. تلف شدن نیمی از ۱۰ گورخری که قرار بود از زیستکره توران به پارک ملی کویر منتقل شوند یکی دیگر از این زنده گیریها بود که مهر ۱۳۹۷ سر و صدای زیادی به پا کرد. به جز این ها، در سالهای گذشته بیش از چند مورد تلف شدن پلنگ، خرس، مرال، یوزپلنگ و ... داشته ایم که حین زنده گیری یا بعد از آن تلف شده اند.
دی ماه ۱۴۰۰ یک پلنگ در شهر ماهان در کرمان و یک خرس در روستای ولایت رود البرز، آبان ۱۳۹۹ یک پلنگ دیگر در کیاسر مازندران، مهر ۱۳۹۹ یک مرال در بجنورد، شهریور ۱۳۹۸ توله خرس در زیارت گرگان، شهریور ۹۷ یک پلنگ در بیارجمند شاهرود و مرداد ۹۷ توله یوز ۹ ماهه که براثر اصابت خودرو دچار شکستگی کمر شده بود، به خاطر جابهجایی بد، آن هم با پتو در شاهرود تلف شد. همه آن چه گفتیم از وضع آشفته سازمان محیط زیست حکایت دارد که باعث شده گونههای کمیاب و ارزشمندی را در زنده گیری یا جا به جاییها از دست بدهیم. در همین حادثه روز گذشته هم که منجر به تلف شدن یک پلنگ شد، فاصله حدودا ۵ ساعته بین زمان مشاهده تا زنده گیری و البته تلف شدن حیوان نشان میدهد مشکلات همچنان در محیط زیست وجود دارد. آیا نبود تجهیزات بیهوشی باعث این اتفاق شده یا مشکلات دیگری هم وجود دارد؟ برای روشن شدن ابهامات و البته دلایل مرگ این حیوان با ما همراه باشید.
در اتفاقی عجیب صبح روز گذشته یک قلاده پلنگ سرگردان در شهرستان قائمشهر در بالای سقف بانک صادرات دیده شد و متاسفانه با افزایش جمعیت مردم این حیوان ترسیده و داخل خیابان و از آن جا داخل یک باغ میرود. در همین موقع ماموران نیروی انتظامی به همراه نیروهای محیط زیست و آتش نشانی در محل حاضر میشوند، اما افزایش جمعیت باعث استرس بیشتر حیوان میشود. یوسف رضایی مدیر روابط عمومی اداره محیط زیست شهرستان قائم شهر به خبرنگار ما میگوید: «متاسفانه به دلیل نداشتن اسلحه بیهوشی و البته افزایش جمعیت، پلنگ به دو مامور نیروی انتظامی حمله میکند که یکی از آنها مجروح و به بیمارستان منتقل میشود. در همین موقع سه تیر جنگی به سمت پلنگ شلیک میشود که یکی از آنها به پلنگ اصابت میکند.» خوشبختانه طبق پیگیریهای ما حال مامور نیروی انتظامی خوب است. او در ادامه هم افزود: «در نهایت این پلنگ در یک باغ و زیر یک درخت با تلاش محیطبانان و با استفاده از تفنگ بیهوشی زندهگیری میشود که متاسفانه به دلیل صدمههایی که به او وارد شده بود، تلف شد.»
درباره دلیل حضور پلنگ در قائم شهر دو فرضیه در شبکههای اجتماعی مطرح شد. یکی این که این پلنگ به دلیل تخریب زیستگاه و نبود غذای کافی به شهر پناه آورده و دیگر این که این پلنگ از قفس خانگی یک ویلادار فرار کرده بود. مدیر روابط عمومی محیط زیست قائم شهر در این باره به خراسان گفت: «ابتدا گفته شد این پلنگ از ویلای یک پرورش دهنده مرغ فرار کرده که با حکم دادستانی ویلای فرد بازرسی شد، اما هیچ شواهدی در این باره در این ویلا مشاهده نشد. همچنین طبق آخرین گزارشها زیر ناخنهای این پلنگ خاک جنگل وجود داشته که نشان میدهد از فرط گرسنگی به شهر آمده که اتفاق بسیار نادری است.»
مژگان جمشیدی از فعالان حیات وحش، به خبرنگار ما از حوادث مشابهی که در ۲۰ سال اخیر در کشور ما رخ داده میگوید. او کمبود امکانات، نبود کارشناسان کاربلد زنده گیری و جا به جاییهای غیر اصولی را یکی از مهمترین دلایل این حوادث میداند. جمشیدی معتقد است ایراد در مدیریت حیات وحش است که باعث تکرار این اتفاقات تلخ میشود. او میگوید: «تصاویر زنده گیری، آدم را متعجب میکند. در حادثه قائم شهر مردم زیادی در اطراف حیوان حضور دارند که هم ممکن است خطراتی را برای شان به همراه داشته باشد و هم باعث استرس بیشتر حیوان میشود و کار زنده گیری را سخت میکند.» این فعال حیات وحش از دولت میخواهد یک بار هزینه تجهیز سازمانها و ادارات محیط زیست را تقبل کند تا این گونه شاهد از دست رفتن گونههای ارزشمند و کمیاب جانوری نباشیم. او معتقد است این تنها بخشی از اتفاقاتی است که در سازمان محیط زیست میافتد که حکایت از مشکلات فراوان در ساختار سازمان محیط زیست و حیات وحش کشور دارد.
یک محیط بان که ۱۰ سال است به محیطبانی مشغول است، درباره ابزارها و تجهیزات نیروهای محیط زیست برای زندهگیری حیوانات به خراسان گفت: «وظیفه محیط بان زنده گیری نیست و ما فقط چنین وقایعی را گزارش میکنیم و زندهگیری حیوانات، کار کارشناسان محیطزیست است.» احمد درباره ابزاری که استفاده میشود، میگوید: «معمولا از دارت بیهوشی استفاده میشود که برد اسلحه را ندارد و فرد برای استفاده از آن باید در فاصلهای نزدیک به ۱۰ متر به حیوان قرار بگیرد که برای زنده گیری حیوانات وحشی مثل پلنگ کارایی چندانی ندارد.»
این محیطبان میگوید: «نوع دیگری از ابزار و سلاحی که نیروهای محیط زیست از آن برای زندهگیری حیوانات استفاده میکنند، اسلحه خودکار بیهوشی است که کار با آن بسیار سخت است و نیاز به گذراندن دورههای آموزشی و تخصصی دارد که توسط مربیان خارجی آموزش داده میشود.» رضایی مدیر روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست قائم شهر هم درباره قیمت اسلحه بیهوشی گفت: «قیمت اسلحه بیهوشی حدود ۳۰۰ میلیون تومان است که باید با نظارت دام پزشک تزریق شود و این اتفاق باعث شد شورای شهر قول خرید یک اسلحه بیهوشی را بدهد تا در شهرداری نگهداری و در مواقع لازم از آن استفاده شود.» طبق گفته رضایی هم اکنون ادارات محیط زیست بسیاری از شهرها این اسلحه را ندارند و در مواقع لزوم این اسلحه از شهری به شهر دیگر جا به جا و زیر نظر دام پزشک شلیک میشود.»
مطمئن باشید اگر در قائم شهر اسلحه بیهوشی وجود داشت، ممکن بود در همان ساعات اولیه و قبل از این که نیروهای آموزش ندیده به حیوان نزدیک شوند، این حیوان را به سلامت زنده گیری و در جنگل رها کرد، اما متاسفانه صحنههایی که از این زنده گیری دیده میشود کاملا دردآور و غیرحرفهای بود. خودروهایی بدون تجهیزات و افرادی غیرحرفهای با جمعیت زیادی از مردم گوشی به دست جمع شدهاند، در حالیکه زندهگیری حیوانات یک کار کاملا علمی و حرفهای محسوب میشود و دام پزشک باید حضور داشته باشد و محیطبان آموزش دیده نیز باید وارد عمل شود.
منبع: خراسان