در این مقاله با اختلالات سایکوتیک و انواع آن آشنا میشویم، و به بررسی آن میپرداریم که آیا اصلاً اختلالات سایکوتیک به چه نوع بیماری روانی گفته میشود و آیا روش درمانی مؤثری در حال حاضر برای این دسته از بیماریهای روانی وجود دارد؟
به گزارش مجله خبری نگار، هذیان باورهای تثبیت شده ای می باشد، که با وجود شواهد علیه آن ها قابل اصلاح و تغییر نیستند. محتوی هذیان ها شامل موضوعات متنوعی از قبیل گزند و آسیب، انتساب، جسمی، مذهبی، خود بزرگ بینی می باشد. صرف نظر از هذیان ها و پیامد های آن سایر جنبه های کارکرد فرد مختل نیست و رفتار غیر عادی، و عجیب و غریبی ندارد.
اختلالات روانی سایکوتیک نوعی بیماری روانی هستند که فرد مبتلا ارتباط خود با واقعیت را از دست میدهد. این بیماران در طول بیماری معمولاً دچار توهم و هذیان میشوند.
توهم یعنی ادراک اشتباه که به هیچ پایه و اساس واقعی ندارد که میتواند به شکل شنیداری، دیداری، بویایی و یا لمسی باشد. هذیان هم نوعی اندیشه و افکار اشتباه و نادرستی است که با واقعیت همخوانی ندارد. بیمار سایکوتیک حتی با وجود شواهدی علیه این توهم و هذیان به حفظ و پرورش آن در ذهن خود ادامه میدهد.
فردی که به این بیماری دچار میشود بهدرستی نمیتواند فکر کند و پاسخ به احساسات دیگران و درک واقعیت برای او بسیار دشوار خواهد بود، بیمار قضاوت درستی ندارد و ناتوان از درک صحیح واقعیت است.
مهمترین علائم در این بیماری هذیان و توهم است که باعث پدید آمدن افکار اشتباه در فرد میشود اما این بیماری روانی نشانههای دیگری دارد که شامل موارد زیر است:
نکته مهم که باید به آن اشاره کرد این است که بیماران سایکوتیک همه علائمی یکسان ندارند و حتی امکان دارد در طول زمان این علائم تغییر کند. به همین دلیل تشخیص صحیح این بیماری باید به دست پزشک متخصص انجام شود.
اختلالات سایکوتیک انواع مختلفی دارد که گرچه شباهتهای به هم دارند ولی با یکدیگر متفاوت و مجزا هستند و در ادامه به بررسی این موارد خواهیم پرداخت:
رفتار این افراد تغییر کرده و توهمات و تصاویری خیالی میبینند که دیگران نمیبینند. این مسئله دیگر جنبههای زندگیشان را مثل مدرسه و خانواده تحت تأثیر قرار میدهد. این نشانه بیشتر از شش ماه طول میکشد.
این بیماری در علائم کاملاً شبیه به اسکیزوفرنی است با این تفاوت که این نشانههای ناگهانی بروز میکند و مدتزمان آنهم حداقل یک ماه و حداکثر شش ماه طول میکشد.
افراد مبتلا به این بیماری هم علائم اسکیزوفرنی را دارند هم علائم اختلالات خلقی مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی.
مهمترین نشانه این اختلال توهم داشتن (باوری نادرست ولی ثابت) درباره شرایط واقعی زندگی است، در این بیماری شاید فرد تصور میکند در خطر توطئه است. این توهمات حداقل یک ماه طول باید طول بکشد.
افرادی که به این بیماری مبتلا میشوند رفتار سایکوتیک کوتاهمدت و ناگهانی دارند و معمولاً نیز بعد از اتفاقاتی که استرس و فشار روانی زیادی مانند مرگ عزیزان به فرد وارد میکند رخ میدهد.
زمانی اتفاق میافتد که بیمار در رابطه خود دچار توهمی شده و طرف مقابل نیز این توهم را تصدیق میکند.
برخی بیماریها میتوانند ذهن را تحت تأثیر خود قرار دهند و باعث ایجاد توهمات در بیمار شوند مانند آسیب و تومورهای مغزی هستند.
ممکن مادر نشانههای از اسکیزوفرنی را بروز دهد مانند توهم. بههرحال هرکدام از نشانههای بیماری سایکزو و روان پرشی نوعی سایکوز بعد از زایمان بهحساب میآید. این علائم معمولاً با مراقبتهای پزشکی و حمایت و توجه اطرافیان بعد از سه تا چهار ماه بهبود خواهد یافت.
این بیماری نیز شبیه به اسکیزو فرنی است ولی بیشتر میان کهنسالان شایع است.
این بیماری ناشی از مصرف بیش از اندازه و زیاد مواد اعتیادآور اتفاق میافتد و باعث توهمات و صحبتهای نامفهوم و عجیب در فرد بیمار میشود.
مصرف بسیاری از مواد اعتیادآور میتواند باعث بروز چنین بیماریهایی شود.
گرچه دلیل اصلی و مشخص این بیماری شناختهنشده ولی به عقیده محققین دلایل مختلفی باعث بروز اختلالات سایکوتیک در فرد میشود و چند عامل در این نوع بیماری نقش دارند. برخی از بیماران سابقه خانوادگی دارند که نشان دهند تأثیر وراثت و ژنتیک است. عواملی نیز در بروز و پیشرفت این بیماری تأثیر دارند مانند استرس و تنش در زندگی و مصرف مواد اعتیادآور.
بعضی از بیماران سایکوتییک بهویژه بیماران اسکیزوفرنی ممکن است در بخشی از مغز که فکر و درک کردن و انگیزه دادن را به عهده دارد دچار مشکلاتی باشند.
نشانههای این اختلال معمولاً در اوایل نوجوانی حدود ۲۰ سالگی و تا ۳۰ سالگی در بیمار ظاهر میشود، شیوع این اختلالات در مردان و زنان تقریبان یکسان است.
پزشکان متخصص معتقدند که شناسایی و اقدام بهموقع میتواند تأثیر بسیار مثبتی در کنترل و درمان بیماری داشته باشد.
پزشک در مرحله اول برای تشخیص اختلال با فرد صحبت میکنند. بیمار باید بهصورت کامل معاینه شود و تمام احتمالاتی که ممکن است باعث بروز چنین علائمی شود بررسی میشود، ممکن است از فرد آزمایش خون و حتی تصویربرداری مغزی گرفته شود تا درصورتیکه بیماری جسمی باعث این حالات شده شناسایی شود. همچنین اگر فرد سو مصرف مواد دارد نیز باید بهدرستی از آن مطلع شوند.
در صورتی هیچ عامل فیزیکی برای بروز این حالات پیدا نشد احتمالاً فرد را به روانپزشک یا روانشناس ارجاع میدهند و او نیز با مصاحبههای ویژه و ارزیابیهای تخصص شرایط فرد را بررسی میکند تا بتواند تشخیص صحیح و درستی دربارهی بیماری فرد داشته باشد.
برای درمان بیماری روانی سایکوتیک معمولاً از ترکیب دارودرمانی و رواندرمانی استفاده میشود.
داروی اصلی این بیماری «ضد سایکوتیک» نام دارد، این دارودرمانی اصلی این بیماری نیست ولی برای کنترل برخی علائم مانند مشکل در فکرد کردن و توهم میتواند به فرد کمک کند. داروهای جدید ضد سایکوتیک بیشتر توسط پزشکان تجویز میشود زیرا عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای قدیمیتر دارند.
برخی از داورها تزریقی هستند که به تشخیص پزشک یک یا دو بار در ماه مصرف میشوند حسن این داروها در مدیرت راحتتر نسبت به قرصهای خوراکی با مصرف روزانه است.
با اینکه داروهای ضد سایکوتیک از مهمترین عوامل بهبودی به حساب میآیند ولی تحقیقات نشان میدهد که رواندرمانی و مداخله روانی-اجتماعی در بهبود این بیماری نقش بسزایی دارد.
رواندرمانی و مشاوره انواع مختلفی دارد مانند گروهی، خانوادگی، فردی دارد که درمان نوع آن را مشخص میکند. ترکیب رواندرمانی و دارودرمانی در بیماران سایکوتیک بسیار سودمندتر از هر نوع درمان است.
روانشناسان حاضر با توجه به اینکه بیمار در چه مرحله از بیماری است و چه درمانی برای بیمار مناسب به او ارائه میدهند.
بسیاری از بیماران سایکوتیک نیازی به اینکه دائم زیر نظر باشند ندارند و بهاصطلاح به صورت سرپایی بیماریشان کنترل میشود، در مواردی علائم چنان شدید است که زندگی خود و دیگران هم مختل شده و حتی امکان دارد به دیگران آسیب وارد کند در چنین شرایطی نیاز است در یک کلینیک اعصاب و روان بستری شود.
بستری کردن بیشتر برای رسیدن به تشخیص صحیح و امنیت خود بیمار و حتی اطرافیان به خاطر وجود افکار خودکشی و یا دیگر کشی و یا عدم توانایی در انجام امور معمول و روزانه مثل تهیه خوراک، پوشاک و سرپناه است.
کلینیک های شبانه روزی، محیطی را فراهم کرده تا هم بیمار در امنیت کامل بستری شود و تحت درمان قرار بگیرد. در این کلینیک های اعصاب و روان مراقبت دائمی و پرستاری شبانه روزی باعث شده که بیماران کمترین آسیب را به خود یا اطرافیان وارد کنند که نشان از متخصص و متعهد بودن اعضا و کادر درمان این مراکز اعصاب و روان دارد.
طول مدت درمان بیماری نیز به عوامل متعددی بستگی دارد از شدت بیماری تا نوع اختلال، به همین دلیل طول مدت درمان و نحوه درمان بیماران با یکدیگر متفاوت است.
همانطور که خواندید اختلالات سایکوتیک ذهن و روان فرد را درگیر کرده تا حدی که تمامی جنبههای زندگی فرد را تحت تاثیر قرار میدهد. این بیماری نیز مانند دیگر اختلالات روانی انواع مختلفی دارد که اغلب در دوران نوجوانی و جوانی نشانه و علائم خود را نشان میدهد. بااینکه در بسیاری از موارد این بیماران نیازی به مراقبتهای همیشگی ندارند ولی در برخی موارد نیاز است تا بیمار در یک کلینیک روانپزشکی بستری شود.
منبع: آکسون