به گزارش مجله خبری نگار، آمریکا طی یک سال گذشته به سوی گسترش همکاری با کشورهای آسیای مرکزی در زمینه مواد معدنی حیاتی حرکت کرده است. این اقدام برای محدود کردن تسلط چین بر منابعی بوده که برای طیف وسیعی از صنایع حیاتی هستند و پکن و واشنگتن در این زمینه با هم رقابت دارند. با این حال، آمریکا در آسیای مرکزی از چین عقب مانده است. پکن مدتهاست که یک استراتژی کارآمد برای قرار دادن خود به عنوان یک بازیگر مسلط در بخش مواد معدنی حیاتی در این منطقه تدوین کرده است.
نزدیکی به آسیای مرکزی و مسیرهای تجاری آن مزیتی برای چین است که آمریکا از آن برخوردار نیست. کریدور میانی، مسیری بین اروپا و چین که از آسیای مرکزی میگذرد، پس از شروع جنگ در اوکراین، شاهد توسعهای بزرگ (راهآهن از ازبکستان به چین از طریق مناطق کوهستانی قرقیزستان) است. سرمایهگذاری چین همچنین در ساخت بندری در سواحل دریای سیاه گرجستان از کشورهای غربی پیشی میگیرد.
با این حال، چین مزایای دیگری نیز دارد. با توجه به اینکه استخراج مواد معدنی بسیار انرژیبر است و زیرساختهای لازم در آسیای مرکزی همچنان ناکافی است، آمریکا قادر نخواهد بود به سرعت استخراج را در منطقه گسترش دهد. از سوی دیگر، چین به دنبال بهبود شبکههای انرژی در سراسر آسیای مرکزی است. علاوه بر این، چین همچنین بر فرآوری مواد معدنی حیاتی تسلط دارد که برای زنجیره تأمین بسیار مهمتر از استخراج صرف است.
برای چین، سرمایهگذاری در زمینه معدنی بخشی از یک چرخش گستردهتر به سمت غرب نیز هست، تلاشی برای محدود کردن وابستگی به تجارت دریایی که به طور فزایندهای ناپایدار شده است. در واقع، چالشهای امنیتی ناشی از درگیریها در غرب آسیا و مشکلات پیرامون جنگ در اوکراین، مسیر زمینی به آسیای مرکزی و از طریق آن را به یک پل جغرافیایی جذاب تبدیل میکند.
علاوه بر این، تشدید رقابت بین آمریکا و چین، پکن را به سمت جستجوی مسیرهای تجاری جدید سوق میدهد که نفوذ واشنگتن در آنها کمتر محسوس است. معضل «ملاکا» (آسیبپذیری استراتژیک چین به دلیل وابستگی شدید آن به تنگه ملاکا، یک گلوگاه دریایی حیاتی که اقیانوس هند و دریای جنوبی چین را به هم متصل میکند) هنوز هم برای سیاستگذاران چینی یک چالش است. از این رو تمرکز پکن بر آسیای مرکزی است.
در اینجا، تنها چشمانداز حضور آمریکا در منطقه نیست که چین را به اقدام سوق میدهد. اتحادیه اروپا در مواجهه با رقابت چین در بازار خودروهای برقی، به طور فعال به دنبال منابع جدید مواد معدنی حیاتی است تا وابستگی کمتری به چین داشته باشد. آسیای مرکزی به نقطه کانونی بروکسل و پایتختهای اروپایی تبدیل شده است.
نشست امسال اتحادیه اروپا و آسیای مرکزی، گواهی بر علاقه روزافزون این قاره به مواد معدنی حیاتی منطقه است. در طول این گردهمایی، قاسم ژومارت توکایف، رئیس جمهور قزاقستان، گفت که قزاقستان ۱۹ ماده از ۳۴ ماده اولیه مورد نیاز اتحادیه اروپا را تولید میکند، در حالی که شوکت میرضیایف، همتای ازبکستانی او، وعده داد که همکاری بین کشورش و این بلوک را در توسعه منابع معدنی حیاتی تقویت کند.
اشتیاق کشورهای آسیای مرکزی برای گسترش قابلیتهای استخراج منابع، مبنای خوبی برای توسعه چین و آمریکا است. رهبران کشورهای آسیای مرکزی با درک فرصتها، برای همکاری با هر دو قدرت بزرگ به عنوان راهی برای جلوگیری از نفوذ بیش از حد هر کشور واحدی، آماده هستند. با این حال، این چین است که همچنان بازیگر غالب در منطقه است. پکن پول نقد و تخصص لازم نه تنها در استخراج، بلکه در فرآوری را دارد که همگی از جغرافیای مطلوب پشتیبانی میشوند.