چرا بعضی از کلمات را با اینکه «نوک زبانتان» هستند، به خاطر نمی‌آورید؟

به گزارش مجله خبری نگار، مشکل پیدا کردن کلمات بخش رایجی از مشکلات کنترل شناختی است که افراد میانسال و مسن از آن رنج می‌برند. وقتی برای به خاطر سپردن نام یک فرد خاص مشکل دارید، می‌توانید چهره او را به وضوح در ذهن خود تصور کنید و اگر دوستی آن را به شما بگوید، فوراً نام را تشخیص خواهید داد. اگرچه این معمولاً در مورد نام‌ها اتفاق می‌افتد، اما همین وضعیت در مورد فراموش کردن هر کلمه دیگری نیز صدق می‌کند. این بدان معنا نیست که نمی‌توانید معنی یا اهمیت کلمه را به خاطر بسپارید، بلکه به این معنی است که نمی‌توانید معادل زبانی آن را پیدا کنید.

به گزارش وب‌سایت بی‌بی‌سی عربی، این شکست‌ها بدون هشدار قبلی و با کلمات و نام‌های بسیار آشنایی که فرد به خوبی می‌شناسد، رخ می‌دهند. محققان دریافته‌اند کلماتی که بازیابی آنها برای افراد دشوارتر است، اسامی خاص و نام اشیا هستند. این ناتوانی در به خاطر آوردن یک کلمه از حافظه می‌تواند برای هر دوره زمانی، از کسری از ثانیه تا چند دقیقه یا حتی ساعت‌ها، ادامه داشته باشد و واقعاً می‌تواند ناامیدکننده باشد. در واقع، افراد مسن اغلب وقتی از آنها در مورد ناراحتی‌های پیری سوال می‌شود، مشکل پیدا نکردن کلماتی را که می‌شناسند، ذکر می‌کنند.

در چنین مواردی، فرد مطمئن است که کلمه‌ای را که جست‌و‌جو می‌کند می‌داند - مثلاً اگر اصطلاحی نوک زبانش باشد -، اما به دلایلی، نمی‌تواند خودش را مجبور به یادآوری و گفتن آن کند، حداقل در آن لحظه. روانشناسان این وضعیت را «سندرم نوک زبان» می‌نامند و سؤال اینجاست: آیا این نشانه هشدار دهنده اختلال حافظه است؟

مطالعه پدیده «نوک زبان» چالش‌های متعددی را برای روانشناسانی که می‌خواهند دلیل و چگونگی وقوع آن را درک کنند، ایجاد می‌کند. محققان، دقیقاً مانند اخترشناسانی که پدیده‌های زودگذری مانند انفجار‌های ستاره‌ای، که به آن ابرنواختر نیز می‌گویند، را مطالعه می‌کنند، می‌دانند که از دست دادن کلمات رخ خواهد داد، اما نمی‌توانند دقیقاً زمان آن را بدانند. این عدم قطعیت منجر به دو رویکرد کاملاً متفاوت برای تجزیه و تحلیل و درک آن شده است: از طریق روش‌های طبیعی یا با القای تجربی شکست کلمات در آزمایشگاه.

محققان تلاش کردند تا فراوانی این موارد و راه‌های بالقوه برای حل آنها را تعیین کنند. این به یادآوری خودجوش کلمه مورد نظر توسط فرد بدون کمک خارجی (مانند جستجوی آن در کتاب، آنلاین یا درخواست از شخص دیگری برای ارائه پاسخ) اشاره دارد. این امر امکان ارزیابی فراوانی این مورد و همچنین حل آن را فراهم می‌کند. نتایج نشان می‌دهد که دانشجویان دانشگاه یک یا دو بار در هفته لکنت نوک زبان را تجربه می‌کنند، در حالی که این فراوانی در بین افراد در دهه شصت و اوایل هفتاد زندگی کمی بیشتر است.

در حالی که شرکت‌کنندگان در این مطالعه که در دهه ۸۰ زندگی خود بودند، این وضعیت را دو برابر دانشجویان دانشگاه تجربه کردند، مطالعه خاطرات روزانه همچنین نشان داد که مشکلات یافتن کلمات اغلب بعداً با میزان موفقیت بیش از ۹۰ درصد حل می‌شوند.

چرا بعضی از کلمات را با اینکه «نوک زبانتان» هستند، به خاطر نمی‌آورید؟

برخی از بازی‌های کلامی می‌توانند باعث پدیده‌ی «نوک زبان» ناامیدکننده شوند. با این حال، هنگام تفسیر چنین داده‌های روزانه‌ای باید احتیاط کرد، زیرا دقت آن ممکن است تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد. بزرگسالان مسن‌تر، که معمولاً بیشتر نگران افت حافظه هستند، ممکن است بیشتر احتمال داشته باشند که موارد مربوط به یافتن کلمات را ثبت کنند، شاید به این دلیل که زندگی آنها آرام‌تر و کم‌دغدغه‌تر از شرکت‌کنندگان جوان‌تر است. همچنین ممکن است شرکت‌کنندگان بیشتر احتمال داشته باشند مواردی را که حل می‌کنند یا از آنها بهبود می‌یابند، نسبت به مواردی که حل نشده باقی می‌مانند، ثبت کنند.

بی‌بی‌سی عربی گزارش داد که یک روش جایگزین برای مطالعه‌ی ناتوانی در یافتن کلمه، القای تجربی این وضعیت است. روشی برای انجام این کار توسط روانشناسان راجر براون و دیوید مک‌نیل، زمانی که هر دو در دانشگاه هاروارد بودند، ابداع شد.

دانشمندان دریافتند که صرفاً ارائه تعاریف فرهنگ لغت از کلمات غیرمعمول انگلیسی به شرکت‌کنندگان، اغلب منجر به عدم یادآوری کلمه می‌شد. یکی از مثال‌هایی که آنها در طول مطالعه استفاده کردند، یافتن کلمه‌ای بود که تعریف فرهنگ لغت آن این بود: «ابزاری برای ناوبری که برای اندازه‌گیری فاصله زاویه‌ای، به ویژه ارتفاع خورشید، ماه و ستارگان هنگام دریانوردی استفاده می‌شود.»

(و اگر این تعریف باعث شد که کلمه‌ای را با وجود اینکه نوک زبانتان است، از دست بدهید، کلمه‌ای که به دنبالش هستید: سکستانت است که ابزاری نوری برای اندازه‌گیری فاصله زاویه‌ای نسبت به زاویه بین دو نقطه، مانند خورشید و افق است. از آن برای ناوبری و نقشه‌برداری استفاده می‌شود و به دلیل شکلش که تقریباً شبیه یک ششم دایره است، نامگذاری شده است.)

در این آزمایش، شرکت‌کنندگان گاهی اوقات می‌توانستند کلمه مورد نظر را بدون مشکل نام ببرند، در حالی که در مواقع دیگر هیچ ایده‌ای نداشتند که تعریف آن چه چیزی را توصیف می‌کند. با این حال، وقتی شرکت‌کنندگان خود را در شرایط «نوک زبان» می‌دیدند، براون و مک‌نیل از آنها سوالات بیشتری می‌پرسیدند. محققان کشف کردند که در چنین شرایطی، افراد می‌توانند اطلاعات جزئی در مورد کلمه مورد نظر ارائه دهند، حتی اگر خود کلمه از ذهنشان دور باشد و نتوانند آن را پیدا کنند.

برای مثال، وقتی از شرکت‌کنندگان خواسته شد تعداد هجا‌های یک کلمه یا حرفی که با آن شروع می‌شود را حدس بزنند، شانس موفقیت بسیار بالاتری داشتند. جای تعجب نیست که وقتی افراد در تلاش برای بازیابی یک کلمه اشتباه می‌کنند، اغلب کلماتی را با تقریباً همان معنی به یاد می‌آورند.

وقتی به شرکت‌کنندگان تعریف کلمه «سِکستانت» داده شد، برخی به «اسطرلاب» یا «قطب‌نما» اشاره کردند. با این حال، برخی گاهی اوقات کلماتی را ذکر می‌کردند که فقط از نظر آوایی با کلمه مورد نظر مشابه بودند.

شایان ذکر است که همین مطالعه، هنگامی که روی بزرگسالان مسن‌تر انجام شد، نشان داد که اطلاعات جزئی - مانند دانستن حرف اول یک کلمه - کمتر در دسترس آنها قرار دارد.

چرا بعضی از کلمات را با اینکه «نوک زبانتان» هستند، به خاطر نمی‌آورید؟

مشکلات یافتن کلمات بخش رایجی از مشکلات کنترل شناختی است که افراد میانسال و مسن‌تر آن را تجربه می‌کنند.

همانند بسیاری از مشکلات شناختی ناشی از پیری، افزایش ناتوانی در به خاطر آوردن کلمه‌ای که در نوک زبان است را می‌توان به عنوان حالتی از دیدن نیمه خالی یا نیمه پر لیوان در نظر گرفت. به عبارت دیگر، این شکست‌ها در به خاطر آوردن را می‌توان به عنوان گواهی بر تضعیف ارتباط بین معنا و کلمه‌ای که در حافظه بلندمدت نشان داده می‌شود، در نظر گرفت. با این حال، افزایش بروز این شکست‌ها در سنین بالاتر می‌تواند نشان‌دهنده چیزی کاملاً متفاوت نیز باشد.

دونا دالگرن، روانشناس دانشگاه ایندیانا، معتقد است که این موضوع به سن مربوط نمی‌شود، بلکه به میزان دانش مربوط می‌شود. اگر افراد مسن اطلاعات بیشتری در حافظه بلندمدت خود ذخیره کرده باشند، در نتیجه در بازیابی کلمات آشنا با مشکل بیشتری مواجه خواهند شد.

این موارد همچنین ممکن است مفید باشند، زیرا می‌توانند به عنوان شواهدی برای بزرگسالان مسن‌تر در نظر گرفته شوند که کلمه مورد نظر برای آنها شناخته شده است، حتی اگر در حال حاضر قابل دسترسی نباشد. این اطلاعات فراشناختی مفید است، زیرا نشان می‌دهد که صرف زمان بیشتر برای تلاش برای غلبه بر ناتوانی در بازیابی کلمه ممکن است در نهایت منجر به بازیابی موفقیت‌آمیز شود.

وقتی از این زاویه به آن نگاه کنیم، پدیده «نوک زبان» فقط یک مورد از شکست در بیان کلمات نیست، بلکه منبع مفیدی از اطلاعات نیز هست. اگر فرد مسنی هستید و نگران تعداد دفعاتی هستید که با شکست در بیان کلمات مواجه می‌شوید، تحقیقات نشان می‌دهد که اگر تناسب اندام خود را با تمرینات ساده در فضای باز حفظ کنید، این تعداد ممکن است کاهش یابد.

به عبارت دیگر، دفعه‌ی بعد که در به خاطر آوردن کلمه‌ای که می‌دانید مشکل دارید و احساس می‌کنید که فقط نوک زبانتان است، می‌توانید با بیرون رفتن و کمی قدم زدن در اطراف ساختمان خود، به خودتان کمک کنید تا آن را پیدا کنید.