مراسم طبل زنی ماه مبارک رمضان، سنتی که هنوز زنده است

به گزارش مجله خبری نگار،محمد عرب، امروز شنبه ۱۸ اسفند با اعلام این مطلب در جمع خبرنگاران گفت: ماه رمضان افزون بر معنویت و حال و هوای خاص خود، با آداب و رسومی نیز همراه است که هر چند برخی کم رنگ شده، اما مروری از آن چه باقی مانده، حس خوبی از گذشته‌ها را یادآور می‌شود. در گذشته هر شهر و روستا بر اساس باور‌هایی که گاه ریشه در فرهنگ مردم آن داشت دارای آداب خاصی برای ماه رمضان بود. «ماه دید» از مراسم قدیمی و رایج در بیشتر نقاط است، اما در طبس به این عنوان شناخته می‌شود. این که شب آخر شعبان برای رویت هلال ماه رمضان بر بلندی می‌رفتند و برای اعلام عید فطر هم این کار را تکرار می‌کردند.

وی افزود: یکی دیگر از این رسوم کهن و سنت‌های حسنه که هنوز هم در دل مردمان طبس زنده است و شب‌های رمضان را رنگ و بویی متفاوت می‌بخشد مراسم طبل زنی است، این مراسم در حوزه گردشگری مذهبی یکی از ظرفیت‌هایی است که در شهرستان طبس که بعنوان چهارمین شهر زیارتی کشور بخاطر وجود آستان مبارک حضرت حسین بن موسی الکاظم (ع) شناخته می‌شود و می‌تواند باعث رونق و جذب بیشتر گردشگری مذهبی و سایر شاخه‌های گردشگری در شهرستان زیبای طبس شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی طبس اظهارکرد: مراسم و آیین‌های مذهبی، چون طبل زنی، نخل گردانی و مراسمات عاشورا و تاسوعا مراسماتی هستند که می‌توانیم از طریق آنها گردشگران مذهبی را به شهرستان جذب کنیم.

عرب افزود: مراسم طبل زنی که با شماره ۱۸۹ در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است در ابتدای ماه مبارک رمضان با عنوان شادمانه یا شادیانه نوید حلول ماه رمضان را می‌دهد همچنین در انتهای ماه مبارک رمضان فرارسیدن عید سعید فطر را نوید می‌دهد. این مراسم در ماه مبارک رمضان در دو نوبت سحر و افطار اجرا می‌شود. در سحر‌های ماه رمضان در سه نوبت اجرا می‌شود و هر بار اجرا، به مدت ده دقیقه تا یک ربع و هر نوبت شامل سه بار به فاصله یک ساعت از مرتبه قبل با ضرب آهنگی متفاوت نواخته می‌شود. این موسیقی با ضربات هماهنگ زمان باقیمانده به اذان را اعلام می‌کرد و در پایان نوبت سوم که ریتم آن متفاوت است و مردم با شنیدن آن متوجه می‌شوند که زمان کوتاهی به اذان مانده است. این مراسم را به «بیدار باش» می‌شناسند.

عرب گفت: همانطور که گفته شد سه نوبت بر طبل نواخته می‌شود طوری که سه ساعت مانده به اذان طبل اول برای تهیه کردن سحری نواخته می‌شود و این کار به طبل یک معروف است و بعد ازآن طبل دو، یک ساعت قبل از اذان و برای خوردن سحری به صدا در می‌آید و آخرین طبل هم حکایت از وقت اذان و نماز دارد که برای اعلام آن پس از نواختن طولانی، سه تک ضرب بر طبل می‌کوبند. طبال‌ها در پایان هر مرحله به تعداد همان نوبت به صورت ضربی به طبل می‌کوبند تا فرد روزه دار متوجه شود در کدام مرحله است.

به گفته عرب در گذشته پس از اجرای این موسیقی، توپ خاصی به نام زنبورک (شمخال) به صدا در می‌آمد. به برگزار کنندگان این عمل زنبورک زن و نقاره زن می‌گفتند و تمامی این کار‌ها در اکثر مناطق به طور موروثی صورت می‌پذیرفت و به ندرت غریبه‌ای وارد این کار می‌شد. زمان اجرای طبل زنی، به کمک ساعت‌های آبی (شامل تشتی بزرگ و فنجان مسی متوسطی که ته آن سوراخ ریزی داشت) مشخص می‌شد.

عرب همچنین گفت: صدای پر طنین این طبل‌ها با ترتیبی موزون و دلنشین خاطره‌ی نقاره زنی بارگاه امام هشتم (ع) را در یاد‌ها زنده می‌کند.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی طبس یادآورشد: تاکنون نخل بندی و نخل برداری کریت، طبل زنی سحر‌های ماه مبارک رمضان، گیوه بافی، سبدبافی یا بوریا بافی، مس گری، پخل بافی، قلم زنی ویژه طبس، مهارت پخت نان تُنُک و مهارت پخت نان اوزون بنام شهرستان طبس در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده‌اند و بعضی مراسم و آئین‌ها و هنر‌ها بصورت استانی یا مشترک با سایر شهرستان‌ها نیز ثبت ملی شده است و پرونده سه مورد از مراسم عاشورایی شهرستان طبس شامل؛ مراسم شمایل حضرت ابوالفضل (ع)، پرونده کاروان اُسرای کربلا و پرونده اصغر صغیر از مراسمات و آداب کهن عزاداری اباعبدالله الحسین (ع) برای ثبت در فهرست میراث معنوی کشور تهیه شده است.