بوم و رنگ برای نمایش مصائب رسول‌الله و فرزندانش؛ از غریبی امام حسن (ع) تا حماسه امام رضا (ع) در کاخ مامو

به گزارش مجله خبری نگار، هنرمندان تجسمی خصوصا نقاش‌ها وقایع تاریخی، مذهبی را به خوبی توانستند ترسیم کنند و از سویی عرض ارادتی داشته باشند به ساحت مقدس خاندان اهل بیت. دست و پنجه هنرمندان متعهد در ایام سوگواری آل‌الله همیشه در مناسبت‌ها گرم است و ترسیم می‌کنند سوگی را که اهل شیعه از سرگذرانده‌اند از پس از دست دادن بزرگان دین خود را.

قرن‌ها گذشته و هنوز بسیاری از این زخم‌ها بر تن دوست‌داران اهل بیت تازگی دارد و هنرمندان سعی می‌کنند با ترسیمی از این اتفاقات آبی بر روی آتش باشند. این چند روز آخر ماه صفر بر پیکر شیعیان بسیار جانسوز است. رحلت پیامبر اکرم (ص)، شهادت کریم اهل‌بیت امام حسن (ع) و امام رضا (ع) در روز‌های واپسین این ماه غمی در دل شیعیان نهاده است که نمی‌دانند برای کدام یک به خوبی عزا داری کنند. 

در این باب فیلم‌ها ساخته شده، موسیقی‌هایی به گوش رسیده و شعر و متن‌های زیادی بوده که در مدح و عزای ائمه باشد. هنرمندان به بضاعت خود هرکدام اثری تولید کرده تا در این غم خود را شریک کرده باشد. در این میان هنرمندان هنر‌های تجسمی هم بیکار ننشسته‌اند و نگارگران و نقاشان زیادی بودند که با قلم خود داغ این آتش را کمی کاسته‌اند. هنرمندان تجسمی به کمک کثرت خود آن قدر در این راه اثر تولید کرده‌اند که در یک گزارش و یا حتی چندین گزارش نمی‌توان آنها را جای داد و معرفی کرد. به همین دلیل سراغ سه گانه حسن روح‌الامین رفتیم تا با کمک آثار این هنرمند فاخر رختی از عزا دربیاوریم.

حسن روح‌الامینی هنرمند نقاش معاصر که بیشترین آثارش مضامین دینی دارد به خوبی توانسته این چند روز آخر ماه صفر را بر روی بوم نقاشی خود به نمایش بگذارد. ۳ اثر از وفات پیامبر اکرم (ص)، امام حسن (ع) و امام رضا (ع) آثاری است که روح‌الامین به آن پرداخته است.

در این تصویر پیامبر را می‌بینید که بر سکویی خوابیده است. تصویر از چپ به راست از تاریکی در می‌آید و به روشنایی می‌رسد. نقاش به گونه‌‍ای این قاب را ترسیم کرده که گویی به تمام زوایا دید کامل دارد. تاریکی و روشنایی این نقاشی را به دو قسمت تقسیم کرده است. 

عده‌ای با چهره‌هایی خشمگین پیکر را محاصره کردند. سه تن با لباس تیره، چهره‌هایی خشن، نگاه فرصت‌طلب و تمام قد که سر پیامبر را از دید مخفی کرده‌اند بالای سر و سمت راست تصویر هستند و از آن‌سو مردی با لباس سفید و چهارشانه که صورتش را با دست پوشانده است در دایره آدم‌های روشن و نیم‌تنه در سمت دیگری ایستاده است. پیرمردی در آن میانه به صورت خنثی و بدون خشونت آدم‌های سمت راست و روشنی آدم‌های سمت چپ به صورت رسول اکرم (ص) خیره شده است. گویی می‌خواهد مطمئن شود کار تمام شده است یا نه. به آدم‌های سمت چپ راست کنید. انگار مترصد اقدامی هستند. از طرز ایستادنشان معلوم است که خود را محق میراث‌داری پیامبر می‌دانند. به راحتی پیش‌بینی می‌شود که در آینده چه اتفاقاتی می‌افتد.

این نقاشی با تکنیک رنگ روغن در ابعاد ۱۳۰*۲۶۰ ترسیم شده است.

تصویر زیر تشیع پیکر امام حسن مجتبی (ع) است. تابوتی با پارچه‌ای سبز در حالی ۵ تیر به آن در حال اصابت است، نمایشی از مظلومیت امامانمان است. افراد حمل کننده پیکر بی‌روح و مستاصل هستند گویی خودشان هم مقصران این ماجرا هستند. در این تقاشی، نمایشی از رنگ‌ها وجود ندارد بلکه با دید اولیه با رنگ‌های تیره‌ای که استفاده شده غمی عجیب بر دل می‌نشیند. این قاب به شیوه و طرح اولیه ترسیم شده است.

مردی را در وسط تصویر می‌بینید که دستی بر تابوت ندارد و هر دو دست بر کنار بدن معطل مانده است. آدم‌های کنار تابوت به قدری محو هستند که بیشتر شبیه خطوط در هم کشیده شده به نمایش درآمده است. فقط چهره یک پیرمرد با لباس و دستار سپید جلوی تابوت به خوبی نقش شده و تشخیص داده می‌شود. بقیه انگار صورت ندارند یا اگر دارند مخفی کرده‌اند. یک نوع شتاب‌زدگی در آدم‌های این اثر وجود دارد. گویی نقاش ایستاده است و دارد نفرینشان می‌کند و آنها عجله دارند از جلوی او رد بشوند.

تصویر آخری که در معرض دید مخاطبان این صفحه قرار گرفته، از کاخ مامون است. این تصویر گویی رنگ حماسی دارد و نقاش به زیبایی توانسته تمام ریزه‌کاری‌های این قاب را به نمایش بگذارد. از بافت ستون‌ها با سنگ مرمر تا پوشش متفاوت هر شخصیت. جایگاه امام در بالای تصویر به خوبی نقش زده شده و دستش را به گونه‌ای بالابرده که نشان برتری نسبت به دیگر افراد به خوبی نمایش داده شده است.

مامون در پشت تصویر و پشت صلیب نگاهی نگران و مستاصل دارد. در پایین تصویر آدم‌ها به اشکال مختلف به هارمونی رنگ و وزن تصویر کمک می‌کنند و مثل صحنه تئاتر هر کدام دقیقا در جای خود قرار گرفته‌اند. حتی آن برده سیاه‌پوست در سمت چپ که پشت پرده‌ها در سایه ایستاده است و بار غلظت رنگ را بردوش می‌کشد. به هر روی داستان این اثر «مناظره امام رضا (ع)» با «جاثلیق نصرانی» است. این مناظره از گفتگو‌های معروف امام در برخی موضوعات کلامی و اعتقادی است که دردربار «مأمون عباسی» شکل گرفته است. در این مناظره که «نسطاس رومی» و «رأس الجالوت» هم حضور داشته‌اند، علی بن موسی الرضا (ع) تمام دعاوی خود را بر اساس کتاب مقدس مسیحیان مطرح فرمود و این امر موجب شگفتی حاضران و مسیحیان حاضر در مجلس شد. در این مناظره امام رضا (ع) با استناد به کتاب مقدس، به اثبات نبوت حضرت محمد (ص)، تحریف انجیل، بشربودن عیسی و دیگر مسائل پرداخته است.
روح‌الامین هنرمند ۳۹ ساله فارغ‌التحصیل دانشگاه تهران و از هنرمندان آیینی قرن معاصر به حساب می‌آید. این هنرمند در جشنواره‌های مختلف ملی وبین‌المللی توانسته جوایز زیادی را کسب کند. سبک این هنرمند «باروک» و طبق اصول «واقع‌گرایانه» نقاشی می‌کشد.

منتخب جشنواره هنر‌های تجسمی فجر، منتخب مسابقه بین‌المللی ادیان توحیدی، جایزه ششم جشنواره تجسمی دامونفر، جایزه نخست رشته تصویرسازی جشنواره هنر‌های تجسمی هنر جوان، جایزه نخست رشته نقاشی جشنواره هنر‌های تجسمی هنر جوان، جایزه مداد پرنده از جشنواره کتاب کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از جمله رویداد‌هایی است که این هنرمند در آن مورد توجه قرار گرفته است.