میزگرد| نسخه‌های پیچیده شده برای درمان بی‌آبی خراسان جنوبی

به گزارش مجله خبری نگار، میزگرد، سید محمد متولی حقی؛ کنگر خوردن و لنگر اندختن ۲۴ ساله قهر طبیعت در خراسان جنوبی رمق و توان آبی این استان خشک و فرا خشک را به شدت به تحلیل برده است به طوری که دیگر همه دوران خشکسالی از هواشناسی تا کشاورزی و هیدرولوژی را پشت سرگذاشته اکنون در وضعیتی بسیار بحرانی قرار دارد.

هرچند در این مدت متولیان امر از رده‌های بالای گرفته تا استانی همه همت خویش را بر مقابله و جبران خسارات این زلزله خاموش در خراسان جنوبی گذاشته اند، اما گویا تا همراهی آسمان و ابر‌های باران زا نباشد نمی‌شود راه به جایی برد. 

نسخه‌های پیچیده شده برای درمان بی آبی خراسان جنوبی نیز برخی‌ها به نتیجه رسیده و برخی نیاز به زمان دارد تا به سرانجام برسد به هر حال گزینه‌ها بسیاری پیش روست از اجرای سند سازگاری با کم آبی، شروع ابر پروژه هایی، چون انتقال آب از دریا، تغییر الگوی کشت، روی آوردن به سامانه‌های نوین آبیاری، بارور سازی ابر‌ها و.... برای این که خراسان جنوبی لبی‌تر کند لازم است که همه این گزینه‌ها به مرحله اجرا در آید هر چند که زمستان گذشته و بهار امسال کمی دل آسمان به رحم آمد شاهد باران‌های سیل آسا در خراسان جنوبی بودیم، اما تا بازگشت به دوران قبل از خشکسالی راهی است بس طولانی و شاید هم راه برگشتی نباشد.

حالا که راه چاره‌ای نیست و هنوز هم گزینه‌ها پیش رو عملیاتی نشده است تنی چند از کارشناسان و متولیان امر در حوزه آب و مدیریت بحران را گرد هم آوردیم تا کمی به بیشتر به واکاوی موضوع بپردازیم.

مهمانانی هم که قبول زحمت کردند محمد علی آخوندی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری، عباس سارانی، مدیرعامل شرکت آب منطقه ای، محمد اکبری، سرپرست سازمان جهاد کشاورزی، علی طحان و معاون توسعه پیش بینی و مدیریت بحران اداره کل هواشناسی خراسان جنوبی بودند. 

باب سخن را با محمدحسین اکبری، سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی می‌گشاییم آن هم با این عنوان که بخش کشاورزی در این برهه بحرانی آبی و بارانی بیشترین مصرف آب را دارد چه راهکار‌هایی برای مقابله با این موضوع در دستور کار قرار گرفته و همراهی کشاورزان تا چه حد است؟ خشکسالی از نظر معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی اتفاقی عجیب نیست چرا که خراسان جنوبی سال هاست با این واقعه طبیعی دست و پنجه نرم می‌کند و گاهی نمودار آن نزولی زمانی هم صعودی می‌شود. 

یکی از بخش‌هایی که با این مخاطره ارتباط مستقیم دارد بخش کشاورزی ست به طوری که با استمرار این رخ داد طبیعی خاک، گیاه، درخت و... نیز ضعیف شده و به همان نسبت شاهد شدت امراض و آفات هستیم. 

در کنار آن لازم است به طورحتم آن حداقل آبی که از چاه یا قنات بیرون می‌آید آن هم در این برهه خاص به صورت بهینه مصرف شود و بهترین کار هم این است که آب در مسیر انتقال و در خود مزرعه هدر نرود.

پذیرش تغییر اقلیم از سوی کشاورزان

استمرار قهر طبیعت طی ۲۴ سال گذشته سبب شده تا کشاورزان نیز خود را با تغییر اقلیم رخ داده وفق دهند بیشتر به دنبال کشت محصولات و درختانی بروند که نیاز به آب کمتری دارند از جمله آن‌ها می‌توان به پسته و عناب اشاره کرد اکنون سطح زیرکشت پسته در استان ۳۰ هزار هکتار و زرشک ۲۵ هزار هکتار است چرا که این محصولات نسبت به شرایط بد آب و هوایی مقاوم است و حتی تحمل شوری را دارد.

واقعیت هم این است که کشاورز خود را با شرایط موجود وفق داده و الگوی کشتش را تغییر داده است یعنی خود کشاورز دست به اقدام زده و جهاد کشاورزی هم از وی حمایت کرده است. همچنین باید در نظر داشت که جهاد کشاورزی با ترویج و تسهیل‌گری در این مدت به تغییر الگوی کشت کمک کرده و در کنار آن به هیچ وجه حامی محصولات پر آب بری، چون چغندر نبوده است. 

اگر فردی بخواهد تغییر الگوی کشت را اعمال کند به طور حتم گزینه‌های مناسب برای هر نقطه به وی توصیه می‌شود به عنوان مثال به هیچ وجه به کشاورز توصیه نمی‌شود که در دشت مختاران زرشک بکارد بلکه توصیه کارشناسان جهاد به وی کاشت عناب و پسته است چرا که تجربه ثابت کرده کاشت زرشک در این دشت امکان پذیر نیست. 

همچنین الگوی کشت مشخص است، اما به طور دقیق گفته نشده که برای فلان دشت یا فلان چاه کشاورزی چه محصولی کشت شود، اما اگر کشاورز پرسید به طور حتم در کلاس‌های ترویجی که برگزار می‌کنیم الگو‌های جدید کشت متناسب با هر منطقه را برای او بیان می‌کنیم.

نصف شدن آب بخش کشاورزی

وظیفه دیگری که جهاد کشاورزی دارد این است که اعتبار مورد نیاز الگو‌ها و روش‌های تغییر کشت و کم آب بر را تامین کند که تامین اعتبار سامانه‌های نوین آبیاری یکی از این اقدامات است چرا که راندمان آبیاری را به شدت افزایش می‌دهد بعلاوه باید در نظر داشت که طی این سال‌ها چیزی حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون متر معکب آب در اختیار بخش کشاورزی بوده است که اکنون ۷۰۰ میلیون متر معکب است یعنی حدود نصف سال‌های گذشته آب در اختیار این بخش است، اما با این وجود تولیدات نه تنها کم نشده بلکه در حال افزایش هم است.

آفت کشاورزی تفننی

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی به هدر رفتن آب در مسیر و داخل مزرعه اشاره کرد و این که، چون بافت خاک استان شنی و سبک است هم آب زود تبخیر می‌شود و هم به عمق فرو می‌رود یعنی به نوعی از دسترس گیاه خارج می‌شود که باید در این زمینه نیز دولت کمک کار و یار بخش کشاورزی باشد. 

علاوه براین واقعیت این است که دام استان نیز وابسته مرتع است یعنی دامدار نمی‌تواند همه علوفه مورد نیاز دام را تامین کند و اگر بارندگی هم اتفاق نیفتد مرتع هم فقیر است و به همان نسبت دام هم دچار ضعف می‌شود همان طور که وقتی که بارندگی کم باشد ضعف بر درختان عارض می‌شود و شاهد شدت آفت کرم چوب خوار بر درختان هستیم. 

بعلاوه در کنار این سن کشاورز هم بالا رفته است و دیگر این که کشاورزی هم تبدیل شده به کشاورزی تفننی یعنی شهرنشینان در داخل روستا باغ ویلا زدند و برای آن‌ها هم مهم نیست که تولیدی داشته باشد بنابراین مبارزه و هرس به موقع انجام نمی‌شود و این‌ها نیز مزیت بر علت شده است که محصولات کشاورزی و باغات دچار آسیب شود.

مقام اول آبیاری نوین

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی بعد از بستن این پرانتز نیز به این موضوع اشاره کرد که خراسان جنوبی ۴ و ۵ سال است که مقام اول اجرای آبیار تحت فشار را در کشور دارد. هرچند خراسان جنوبی عددی در تولیدات کشاورزی به نسبت استان های، چون گلستان و ... نیست، اما در اجرای سامانه‌های نوین آبیاری در کشور مقام‌های اول تا سوم را دارد که این امر نشان دهند استقبال بهره برداران کشاورزی از این سامانه‌های نوین است. 

حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد آبیاری تحت فشار در حوزه‌های زراعی و باغی خراسان جنوبی اجرایی شده و درخواست‌ها نیز بیش از این است، اما محدودیت‌های اعتباری اجازه کار بیشتر در این زمینه را نمی‌دهد. 

بعلاوه سهمیه بندی آب چاه‌های کشاورزی نیز براساس پروانه بهره برداری که آب منطقه‌ای صادر می‌کند است. 

همچنین براساس سند سازگاری با کم آبی که قرار است تا سال ۱۴۰۵، ۱۶۵ میلیون متر مکعب سطح برداشت آب از چاه‌های کاهش یابد مقداری کندتر انجام می‌شود. به طور حتم باید این اتفاق بیفتد چرا که اجرایی نشدن آن سبب آسیب جدی به بخش کشاورزی می‌شود.

نهضت گلخانه‌ای

موضوع اساسی دیگر که توسط ۳ استاندار پیشین خراسان جنوبی کلید خورد راهبرد نهضت گلخانه‌ای در استان است که حرکت جدی جهاد کشاورزی نیز حرکت به این سمت است 
توسعه صنعت گلخانه ۱۰ درصد مورد حمایت جهاد کشاورزی ست و اکنون سطح زیرکشت گلخانه‌ای استان ۹۰ هکتار است که سطح بسیار پایینی ست و باید در استان به سمت هزار و ۵۰۰ تا ۲ هزار هکتار رفت.

۹۰ درصد آب مصرفی در بخش کشاورزی

از عباس سارانی، مدیرعامل شرکت آب منطقه خراسان جنوبی هم این پرسش را می‌پرسیم که برای مقابله با خشکسالی‌ها سند سازگاری با کم آبی در خراسان جنوبی تدوین و اجرایی شد آیا به اهدافی که در این سند به دنبال آن بودیم دست یافتیم یا نه؟

پاسخش هم این است که همان طور که می‌دانیم آب مهم‌ترین مسئله جهان، ایران و تبع خراسان جنوبی ست چرا که تاثیر بسزایی در همه حوزه‌های اقتصادی، کشاورزی و حیاتی دارد و به طور حتم باید خودمان با این وضعیتی که پیش آمده وفق دهیم و طرح سازگاری با کم آبی نیز فلسفه اش همین است. همچنین اگر بخواهیم خارج از این مسئله حرکت کنیم به طور قطع هم فشار بسیاری به طبیعت و هم خودمان وارد می‌شود. 

در سند سازگاری با کم آبی بخش عمده آن به آب برمی گردد و باید خود با آب موجود وفق داد. همچنین متناسب با وظایفی که وزارت نیرو مشخص کرده براساس آب تجدید پذیری که داریم باید آب قابل برنامه ریزی تعریف شود که در همه استان‌ها این مطالعه انجام و برآورد شده است.

البته این موضوع مورد تایید همه دستگاه‌های اجرایی دخیل در این امر نیز رسیده است و در خراسان جنوبی نیز براساس برآورده‌های انجام شده بخش کشاورزی حدود ۹۰ درصد آب مصرفی را دارد 

به طور حتم اگر بخواهد سازگاری نیز با شرایط اقلیمی انجام شود در این حوزه است و برنامه‌های خوبی هم برای تحقق آن تدوین شده است به طوری که در برنامه پنج ساله اول باید مصرف در بخش کشاورزی از ۵۷۰ میلیون متر مکعب به ۳۶۴ میلیون متر مکعب کاهش یابد. 

علاوه براین در زمینه تحقق سند سازگاری با کم آبی پروژه‌هایی تعریف شده که یکی از آنها کاهش مصرف است و برای کاهش مصرف هم باید یکسری اقدامات انجام شود و اگر بخشی از این اقدامات عملی نشود به طور قطعه برنامه ناقص خواهد بود. یکی از مهم‌ترین پروژه‌ها در این زمینه نصب کنتور‌های هوشمند است تا برداشت آب کنترل شود و به سطحی که در برنامه ۵ ساله مشخص شده است برسیم برای رسیدن به این سطخ است لازم است که کشاورزان خود را با آن وفق دهند و برای متولی بخش کشاورزی هم تکالیفی مشخص شده تا ضمن فشار نیامدن به کشاورز بهره وری از آب نیز بالا برود. 

برای بالا بردن بهره وری از آب نیز نیاز است که سیستم‌های نوین آبیاری اجرایی شود و در کنار آن ضرورت دارد الگو‌های کشت نیز تغییر یابد که یکی از این روش‌ها کشت گلخانه‌ای است

مجهز شدن چاه‌ها به کنتور هوشمند

باید در نظر داشت که هرکدام از برنامه‌ها متناسب با هم جلو نرود از برنامه عقب خواهیم ماند و در برنامه نصب کنتور‌های هوشمند که یکی از ابزار‌های اصلی است خوشبختانه موفق بوده ایم و به طوری که اگر نگوییم ۱۰۰ درصد بیش از ۹۷ درصد چاه‌های فعال مجهز به کنتور هوشمند است در برنامه است که این چند درصد باقی مانده نیز تا پایان سال به اتمام برسد. برای کاهش برداشت نیز پله اول آن که موافقت با مالکان بوده انجام شده و شاهد اعمال آن در پروانه‌های بهره برداری هستیم. اما بخشی از آن بنا به شرایط خاص و مسائل اجتماعی انجام نشده که امسال پیگیری اجرایی شدن آن هم هستیم تا به کاهش ۱۶۴ میلیون متر معکب در سال برسیم. 

همچنین این موضوع را باید مدنظر داشت اجرای سیستم‌های نوین آبیاری نیازمند اعتبار و تغییر الگوی کشت نیز نیازمند فرهنگ سازی ست که در این زمینه به برنامه زمان بندی نرسیده و عقبیم که این عقب بودن از برنامه سبب ضرر و زیان می‌شود به همین واسطه لازم است که همه دست به دست هم بدهند تا بتوانیم به اهدافمان دست یابیم. 

البته نباید این موضوع را نیز از یاد برد و آن هم این است که با ابراز تاسف شرایط اقلیمی نیز با خراسان جنوبی یار نبوده و ممکن هم نیست که یار باشد و اگر این برنامه را با توجه به شرایطی که داریم هر چه زودتر اجرایی کنیم به طور حتم شرایط پایداری آب نیز مطمئن‌تر خواهد بود.

بحرانی شدن دشت‌ها

در ادامه از مهندس سارانی، مدیرعامل آب منطقه‌ای خراسان جنوبی می‌خواهیم که وضعیت آبی دشت‌های خراسان جنوبی هم برایمان بگویید و می‌پرسیم که آیا شاهد تغییر وضعیت آن‌ها به سمت بحرانی‌تر شدن هستیم؟ پاسخ هم به این پرسش این است که اقلیم خراسان جنوبی خشک و فرا خشک است و با ابراز تاسف در ۲۰ سال اخیر دوران خشکسالی با کاهش بارندگی را به نسبت ۲۰ ساله قبل از آن طی می‌کنیم و پیش بینی‌ها نیز پیش بینی‌ها خوبی نیست هر چند که ممکن است در یک سال شرایط نرمالی داشته باشیم، اما در افق شرایط بسیار مناسبی نیست همین شرایط نیز تغذیه سفره‌های آب زیر زمینی نیز تاثیر گذاشته است چرا که ۹۰ درصد منابع آبی خراسان جنوبی زیر زمینی ست و ۱۰ درصد منابع آبی سطحی است. 

همین موضوع سبب شده تا، چون بارندگی و تجدید پذیری منابع آبی را نداریم بر سفره‌های آب زیر زمینی نیز فشار مضاعفی وارد شود

لازم به یادآوریست که در ۲۰ سال اخیر نسبت به همین باز زمانی در قبل ۲۳ درصد کاهش بارندگی داشته ایم که بسیار تاثیرگذار بوده بر تغذیه سفره‌های زیر زمینی و چشمه ها. بعلاوه اگر بخواهیم بازه زمانی ۱۰ ساله ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ را نیز با هم مقایسه کنیم ۴۰ درصد کاهش بارندگی داشته که همین کاهش سبب شد تا آب دهی قنات‌ها و چاه‌ها حدود ۲۲ تا ۲۳ درصد کاهش یابد که این آمار و ارقام نشان دهنده این است که شرایط خوبی سطح سفره‌های آب زیر زمینی خراسان جنوبی ندارد و با شیب بسیار تندی به سمت پایین در حال گسترش است.

شیب تند کاهش منابع آبی

همین شیب تند کاهش منابع آبی سفره‌های زیر زمینی کسری مخزن را در پی دارد به طوری که در یک بازه ۳۰ ساله ۴ میلیارد متر مکعب کسری مخزن داشته ایم و براساس محاسبه‌ای که انجام شده یعنی سالانه ۱۳۶ میلیون متر معکب کسری مخزن داریم و، چون میزان آب تجدید پذیر به اندازه مصرف نیست از شرایط تعادل خارج شده ایم و اکنون از اندوخته‌های آب زیر زمینی استفاده می‌کنیم.

همچنین براساس تعریفی که داریم از ۳۵ محدوده مطالعاتی خراسان جنوبی ۲۶ محدوده ممنوعه و ممنوعه بحرانی ست پس در این زمینه وضعیت خوبی نداریم و منابع آبی ذخیره در سفره‌های زیر زمینی استان نیز رو به افول است که اگر به همین روش به جلو برویم به طور حتم با مشکل جدی مواجه خواهیم شد. 

سبقه و سرآغاز خشکسالی‌ها

نوبت به محمد علی آخوندی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی که می‌رسد با این پرسش سراغش می‌رویم که در کلان استان برای مقابله با بحران خشکسالی چه اندیشیده شده و راهکار‌هایی که برای کوتاه، میان و بلند مدت مدنظر است تا چه میزان عملیاتی شده است؟ وی ابتدا به سبقه و سرآغاز خشکسالی در خراسان جنوبی اشاره کرده و تعریفی از آن ارائه می‌دهد.
به گفته وی خراسان جنوبی از سال ۷۸ درگیر خشکسالی است و این که به تازگی در کشور گفته می‌شود وارد چهاردهمین سال شده کم لطفی به استان‌هایی مانند خراسان جنوبی ست که ۲۳ سال است درگیر این بحران هستند هرچند یکی دو سال در بین آن بارندگی‌ها در حد نرمال بود، اما باید نگاه‌ها به استانی مانند خراسان جنوبی از قبل بیشتر و قوی‌تر باشد شاید از سال ۸۷ تا ۸۹ نگاه ویژه‌ای به خراسان جنوبی بود و اعتبارات ویژه‌ای هم تخصیص می‌یافت، اما بعد از آن این نگاه کمرنگ شد.

انواع خشکسالی.

اما خشکسالی نیز چند نوع است یکی خشکسالی هیدرولوژیکی ست که منابع آب براساس بلند مدت کاهش می‌یابد و بعد از ۳ سال وارد مرحله بعدی خشکسالی یعنی کشاورزی شدیم که اگر منابع و اعتبارات ویژه خشکسالی برای استان ادامه می‌یافت و طرح‌های مقابله با این رخ داد نیز به خوبی اجرایی می‌شد چرا که در آن زمان طرح هایی، چون خرید دام دامداران، جداسازی آب شرب از فضای سبز شهری کلید خورد و از محل منابع خشکسالی اجرایی شد. مرحله حاد خشکسالی سپس وارد دوران خشکسالی ژئولوژیکی یا زمین شناسی شدیم که در این دوران منابع آبی افت کرد اکنون خراسان جنوبی در مرحله حاد ژئولوژیکی ست و افت منابع آبی در برخی از دشت‌های استان طی یک سال به ۷۰ سانتی متر تا یک متر رسیده است که این عدد خیلی بحرانی است.

مهم‌ترین مسئله نیز استفاده بهینه از آب است به طوری که اکنون بحران آب به قدرت ملی کشور‌ها مبدل شده و از این بابت نیاز است در حوزه حشکسالی نگاهی ویژه و هم افزا داشته باشیم شاید دیگر بخش نگری در این حوزه پاسخ گو نیست و لازم است همه دست به دست هم بدهند تا ببینند اولویت چیست همان اولویت مدنظر قرار گیرد به اعتقاد مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی مهم‌ترین قانون یا سند در حوزه خشکسالی همان سند سازگاری با کم آبی است که همه حوزه‌ها را در برمی گیرد.

افت میانگین بارندگی‌ها

آخوندی با پرسش ادامه می‌دهد که آیا در زمینه اجرایی این سند اتفاق نظر هم وجود دارد؟ پاسخش به پرسشی که طرح کرده منفی ست چرا که برخی از مسائلی اجتماعی و بخشی نگری‌ها سبب شده تا قوانین به خوبی اجرایی نشود، اما باید در نظر داشت که اگر تعدیل آب چاه‌ها صورت نگیرد طی ۲ سال آن چاه خشک شده و از حیز انتفاع خارج می‌شود، اما اگر تعدیل آب انجام شود شاید تا ۱۰ سال دیگر نیز آبدهی با میزان کمتری داشته باشد که البته سود آن به کشاوز و بهره بردار برمی گردد. 

هرچند که این موضوع در کارگروه منابع آب و سند سازگاری با کم آبی برعهده کمیته کارشناسی متشکل از انجمن‌ها و تشکل‌های کشاورزی، آب منطقه و جهاد کشاورزی ست تا روی آن به صورت تخصصی کار شود، اما اجرایی شدن این موارد هم شاید دیر شده باشد.

اگر روند قبلی به خوبی ادامه می‌یافت و توجه ویژه‌ای به تغذیه مصنوعی سفره‌های زیر زمینی آب می‌شد اکنون شاهد درگیری بسیاری از استان‌ها مانند فارس و شمال کشور نیز در قضیه خشکسالی نبودیم 

بعلاوه باید توجه داشت که میانگین بارندگی کشور ۲۵۰ میلی متر است و میانگین بارندگی در خراسان جنوبی ۱۵۹ میلی متر که این میانگین مربوط به ۳۰ سال گذشته است و اکنون ۱۵ سال است که ۱۱۰ میلی متر است و مقایسه هم باید با ۱۵۹ میلی متر باشد چرا که از این میانگین به بعد افت کردیم و اکنون به زیر ۱۰۰ و ۹۵ رسیدیم. 

مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی با بیان این مقدمه به اقداماتی که اواخردهه ۸۰ در کشور به ریاست معاون ریاست جمهوری انجام می‌شد اشاره کرد و متذکر شد که این برنامه‌ها جدای از برنامه‌هایی که مدیریت بحران و وزارت خانه‌ها دنبال می‌کردند بود.

گرایش غلط قنات به جای چاه

خراسان جنوبی حدود ۷ هزار رشته قنات داشت که در همان چند سال ابتدای خشکسالی ۵۰ درصد آن‌ها از بین رفت و بقیه نیز با افت شدید ۳۰ تا ۵۰ درصدی مواجه شدند و همی افت منابع آبی سبب شد تا کشاورزان به سمت چاه به جای قنات گرایش پیدا کنند و این موضوع ملکه ذهنشان شود که قنات ارزش لایه روبی ندارد. روی آوردن به سمت حفر چاه نه تنها هزینه‌ها را افزایش داد بلکه از کیفیت محصولات هم کاست.

همین کمرنگ شدن حمایت‌ها از دهه ۹۰ تا کنون سبب شد تا سنت قنات و لایه روبی آن از بین برود هرچند در دولت سیزدهم فعالیت هایی، چون ستاد احیای قنات، اعتبارات ویژه آبخیزداری و آبخوانداری با دستور مقام معظم رهبری و با استفاده از صندوق توسعه ملی در دستور کار قرار گرفت، اما پرسش اینجاست که آیا تخصیص منابع نیز همان میزانی که دستور داده شد بود و اجرایی شد؟ همین اجرایی نشدن دستورات سبب شد تا با کمبود اعتبار مواجه شده و تعهدات پیمانکاران افزایش یابد.

اگر حمایت‌هایی که دولت سیزدهم در دستور کار قرار داده با حمایت ویژه از بخش‌های مردمی ادامه یابد و یا منابعی به تازگی در قالب قرارگاه‌های مختلف تخصیص می‌یابد عملیاتی شود به طور حتم می‌تواند به مقابله با خشکسالی پرداخت.

موضوع قابل تامل دیگر در این حوزه این است که با ابراز تاسف در خراسان جنوبی با بیش از ۹۰ درصد تبخیر مواجهیم یعنی آن آبی که در سازه‌های آبخیزداری نیز ذخیره می‌شود هم تبخیر شده که ضرورت دارد در این زمینه کار‌های تحقیقاتی علمی صورت گیرد تا از تبخیر بالا در استان کاسته شود هدر رفت آب نیز یکی از شاخص‌های مهم اتلاف منابع آبی ست و هم اکنون در خراسان جنوبی هدر رفت منابع آبی ۴۰ درصد است نه این که پرت آب داریم بلکه به گفته حوزه آب و فاضلاب این منابع به درآمد تبدیل نمی‌شود و بخش عمده‌ای از آن نیز مربوط به فرسودگی خطوط انتقال آب است و ۵۰ و تا ۶۰ درصد آن نیز مربوط به کنتور‌ها و سایر موارد می‌شود که این مسائل نیز سبب می‌شود تا منابع موجود را از دست بدهیم. 

اگر منابع موجود حفظ و در کنار آن مدیریت مصرف بخش کشاورزی نیز صورت گیرد به طور حتم می‌توان از این بحران گذر کرد. 

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در ادامه صحبت‌های مهندس آخوندی به این موضوع اشاره کرد که اکنون نیز سهم اعتبارات سامانه‌های نوین آبیاری ۸۵ دولت و ۱۵ درصد متقاضی ست، اما چون حمایت دولت در این زمینه کم رنگ شده کشاورز تا نیمی از سهم را هم پرداخت می‌کند.

۹۹ درصد خراسان جنوبی درگیر خشکسالی

مهندس طحان، معاون اداره کل هواشناسی خراسان جنوبی نیز در پایان گفت: ۹۹ درصد مساحت خراسان جنوبی درگیر خشکسالی ست و براساس طرح پژوهشی که این اداره کل با دانشگاه بیرجند انجام داده افق آبی خراسان جنوبی را تا ۳۵ ترسیم کرده و برای این که بتوانیم به اهداف مدنظر در این افق دست یابیم نیاز است به سمت کشت زعفران، عناب و زرشک برویم و آب‌های مجازی را زیر درک کنیم. 

همچنین با توجه به تغییر اقلیم رخ داد که نتیجه استمرار خشکسالی هاست اکنون بارندگی‌ها به صورت رواناب است باید برای جمع آوری همه تلاشمان را به کار گیریم. 

راه اندازی بازار محلی آب 

مهندس سارانی، مدیرعامل شرکت آب منطقه خراسان جنوبی هم این میزگرد را با این نکته یا بهتر بگوییم خبر به پایان رساند که قرار است بازار محلی آب در فردوس خراسان جنوبی راه اندازی شود و هر فردی که آب مازاد داشته باشد در اختیار افراد متقاضی قرار دهد که این موضوع سبب جا افتادن فرهنگ صرفه جویی در بین کشاورزان خواهد شد.

وی همچنین برای گلایه بهره برداران چاه‌های کشاورزی مبنی بر ذخیره نشدن آب اضافیشان هم به معاون سازمان جهاد کشاورزی قول برگزاری جلسه و رفع و رجوع این گلایه و خواسته را داد.