بارش‌های بهاره هم مرهم زخم‌های خشکسالی بام ایران نشد!

به گزارش مجله خبری نگار، این استان از بیش از یک دهه گذشته درگیر خشکسالی بوده و با کمبود بارش مواجه است، بر اساس آخرین اطلاعات، میانگین بارش سال آبی جاری نسبت به دوره آماری بلندمدت کاهش یافته و همچنین، این استان به عنوان دومین استان کم‌بارش کشور شناخته می‌شود که با تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی در منطقه زاگرس مواجه است.

مدیریت منابع آبی و اتخاذ تدابیر لازم برای کاهش تاثیرات منفی خشکسالی بر بخش‌های مختلف از جمله کشاورزی، صنعت و شرب، اهمیت بسیاری دارد، این مسئله شامل استفاده بهینه از آب‌های سطحی و زیرزمینی و همچنین افزایش آگاهی و آموزش عمومی برای مصرف کارآمدتر آب دارد.

در حال حاضر از یازده دشت استان چهار دشت در حالت ممنوعه بحرانی و مابقی دشت‌ها در حالت بحرانی قرار دارد، یعنی برداشت از دشت‌های بحرانی ممنوعه نباید انجام شود، بارش‌های سال ١۴٠٠ و فروردین امسال هم نتوانست این دشت‌ها را از حالت بحرانی نجات دهد.

باوجود اینکه بارش‌های اخیر موجب آبگیری سد‌ها و بند‌های خاکی شد، اما ذخیره سد‌ها در صورت عدم مدیریت مصرف در تابستان به پایان می‌رسد.

پس به نظر می‌رسد مدیریت مصرف منابع آبی امری حیاتی است و در کشاورزی، صنعت و زندگی روزمره اهمیت بسیاری دارد، می‌توان با آبیاری نوین، احداث گلخانه‌ها و نصب کنتور‌های هوشمند تا حدودی مصرف آب را مدیریت کرد.

گزارشات اخیر حاکی از آن است که بارش‌های اخیر اگرچه موثر بودند، اما تاثیری در افزایش ذخایر سفره‌های زیر زمینی نداشته و کسری سطح ایستابی منابع آبی زیرزمینی را شاهد هستیم، زیرا بارش باران در چهارمحال و بختیاری با توجه به موقعیت جغرافیایی و شیب تند تاثیری چندانی در افزایش منابع آبی زیرزمینی و کاهش خشکسالی ندارد و حجم زیادی از بارش‌ها به صورت روان‌آب از استان خارج می‌شود و تا زمانی که شاهد بارش برف و ایجاد یخچال‌های طبیعی در استان نباشیم، نمی‌توان به بهبود منابع آبی امیدوار بود.

چهارمحال و بختیاری دومین استان خشک کشور

به گفته سازمان هواشناسی چهارمحال و بختیاری، این استان دومین استان خشک کشور در سال آبی جاری است و همچنین میزان بارش بهاره امسال نسبت به میانگین بلندمدت ۱۳۰ درصد افزایش داشت، اما با توجه به کمبود بارش در زمستان میانگین بارش سالانه نسبت به میانگین بلندمدت ۲۵ درصد کاهش را نشان می‌دهد.

سد‌های خاکی چهارمحال و بختیاری در بارش‌های اخیر به‌طور کامل آبگیری نشد

روح‌الله کریمیان در خصوص آخرین وضعیت سازه‌ها و بند‌های خاکی استان در پی بارش‌های بهاره، گفت: سال آبی گذشته (۱۴۰۱-۱۴۰۲) نوع بارش‌ها عمدتا از نوع برف و مقدار آن قابل ملاحظه بود و در مجموع آب دریافتی در حوز‌ه‌های آبخیز افزایش قابل ملاحظه‌ای داشت که در مرور ذوب شدن برف تولید آب از حوضه به صورت بطئی صورت گرفت و به جهت استمرار جریان نه تنها کلیه مخازن بند‌های خاکی پر بلکه در اثر این استمرار ذوب و جریان آب در مسیل‌ها و رودخانه‌ها، قنوات و چشمه‌ها و سایر منابع آب زیرزمینی تغذیه شدند.

معاون آبخیزداری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری افزود: در سال آبی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ تا اواسط اسفندماه بارش موثری در استان نداشتیم و تا اوایل اسفند با کاهش ۵۰ الی ۶۰ درصدی بارش نسبت به سال گذشته و بلند مدت روبرو بودیم، اما بارش‌ها در اواسط اسفندماه نسبتا نرمال شد و در فروردین نیز چند بارش موثر در بعضی شهرستان‌های استان داشتیم.

وی با بیان اینکه در فروردین‌ماه سال‌جاری شاهد جاری شدن سیل در کوهرنگ، لردگان، فلارد و خانمیرزا بودیم، عنوان کرد: در این چند شهرستان حدود هشت میلیون متر مکعب تولید روان‌آب در حوضه‌هایی که در سنوات گذشته اقدامات آبخیزداری انجام شده صورت گرفت که بخشی به صورت سیل بروز پیدا کرد که از این میزان حدود یک میلیون و ۲۲۵ هزار مترمکعب آن توسط سازه‌های آبخیزداری کنترل شد.

تنها ۱۰ درصد از بند‌های خاکی آبگیری شد

کریمیان خاطرنشان کرد: با توجه به تناسبی که بین جریان کنترل شده در حوزه آبخیز و نفوذ آن در لایه‌های زیر زمین وجود دارد، حدود ۱۶۰ هزارمتر مکعب نفوذ آب به سفره‌های آب زیرزمینی و تغذیه آب‌خوان را در بارش‌های اخیر داشتیم که در آینده خود را به صورت تقویت آبدهی چشمه‌ها، قنوات و چاه‌های عمیق نشان می‌دهد.

معاون آبخیزداری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری در خصوص وضعیت ذخیره بند‌های خاکی در سال گذشته، توضیح داد: تمامی بند‌های خاکی به جز موارد جزئی به طور کامل آبگیری شدند و حتی چند ماهی از سال نیز شاهد سرریز آن‌ها بودیم.

وی ادامه داد: در اثر بارش‌های موثر اسفند ۱۴۰۲ و فروردین ماه سال جاری در کوهرنگ، فلارد، خانمیرزا و لردگان تمامی سازه‌ها و بند‌های خاکی به صورت کامل آبگیری شدند، ولی در سایر نقاط استان شامل شهرستان‌های شهرکرد، بروجن، بن و سامان که بند‌های خاکی بیشتری دارند، حدود ۱۰ درصد آن‌ها آبگیری شد.

کریمیان با بیان اینکه بارش‌های سال‌جاری نسبت به سال گذشته کمتر بود، گفت: بارش‌ها به اندازه‌ای نبود که روان‌آب تولید و تمامی مخازن سد‌ها و بند‌های خاکی چهارمحال و بختیاری به طور کامل آبگیری شود.

معاون آبخیز داری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با اشاره به بارش‌های قابل توجه در فروردین‌ماه سال‌جاری، گفت: در اثر این بارش‌ها سازه‌های خاکی مهمی، چون سازه پخش سیلاب کلامویی و سینی‌برجویی در شهرستان خانمیرزا و بند خاکی شهدای فلارد و همچنین بند خاکی بارده در شهرستان بن آبگیری شدند و در مهار سیل موثر بودند.

وی تصریح کرد: همچنین در شهرستان کوهرنگ نیز بند‌های خاکی نصیرآباد و امیرآباد آب‌گیری شدند، اما در شهرستان‌های بروجن، شهرکرد، بن و سامان اکثر بند‌های خاکی آب‌گیری نشدند.

البته لازم به ذکر است که عملکرد بند‌های خاکی عمدتا در جهت کنترل فرسایش و رسوب بوده و همچنین در مواقع سیلابی کمک به مهار و کنترل سیل نیز میکند و البته کشاورزان از آب ذخیره شده آن در فصل زراعی جهت امور کشاورزی استفاده می‌کنند.

با این وجود به نظر می‌رسد با توجه به کاهش آب تولیدی در حوضه‌های آبخیز استان به طور کلی نسبت به آمار بلندمدت کسری بارش داشته باشیم و این موضوع به جهت مدیریت منابع آب در سال جاری بسیار حائز اهمیت است.

پیش‌بینی تنش آبی در حوضه آبریز زاینده‌رود

مسلم صادقی در خصوص وضعیت منابع آبی چهارمحال و بختیاری، گفت: در سال‌جاری نسبت به بلندمدت با کاهش بارش روبرو بودیم که تا قبل از آغاز بارش‌ها در اسفندماه سال گذشته این شرایط بسیار بحرانی بود، اما خوشبختانه پس از بارش‌های اخیر ذخیره روان‌آب‌ها و آب‌های سطحی در استان بهبود پیدا کرد.

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری با اشاره به تدابیر شرکت آب منطقه‌ای استان در ذخیره برف و روان‌آب‌ها در ۲ سال اخیر، اظهار کرد: با توجه به اینکه از هر ۶۰ سال یکبار شاهد بارش‌های چشمگیر همانند سال گذشته هستیم، بنابراین امکان تکرار بارش‌های سال گذشته کم و غیرممکن است.

وی با بیان اینکه برای مدیریت منابع آب سطحی و ذخایر سد‌ها در چهارمحال و بختیاری تدابیری اندیشیده شد، خاطرنشان کرد: حجمی از بارش‌های سال گذشته راذخیره کرده و به سال آبی جاری که با کمبود شدید بارش مواجه بودیم، انتقال دادیم و اکنون ذخایر سد‌ها در مقایسه با سال گذشته بهبود پیدا کرده‌اند.

صادقی با اشاره به اینکه ذخیره سد چغاخور در پایان سال ۱۴۰۱ باتوجه به بارش‌های چشمگیر حدود ۳۸ میلیون متر مکعب بود، یادآور شد: اکنون ذخیره این سد ۲ میلیون مترمکعب بیش‌تر از سال گذشته است که این مسئله نشان‌دهنده انتقال موفق آب از سال پرآب به سال خشک است.

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه وضعیت سد زاینده‌رود مطلوب نیست، عنوان کرد: امیدواریم با همکاری مردم و کشاورزان حاشیه سد زاینده‌رود سال بدون تنش آبی را پشت سر بگذاریم، همچنین در موضوع آب زیرزمینی هم‌چنان تحت فشار و تنش هستیم، زیرا چندین دهه است که از ظرفیت آبخوان‌ها بیش‌تر از توانشان استفاده کرده‌ایم.

وی با بیان اینکه در حوزه کارون با تنش آبی شدید مواجه نیستیم، افزود:، اما پیش‌بینی می‌شود در حوزه زاینده‌رود با تنش آبی در تابستان سال‌جاری مواجه باشیم.

صادقی با تاکید بر لزوم نصب کنتور‌های هوشمند بر روی چاه‌ها و منابع آب سطحی جهت مدیریت مصرف آب، توضیح داد: اصلی‌ترین عاملی که می‌توانیم با قطعیت میزان مصرف آب و توان تولید را مدیریت کنیم، نصب کنتور آب هوشمند است.

وی اضافه کرد: نصب کنتور آب هوشمند در تمام مصارف کشاورزی، شرب، صنعت و خدمات ضروری است، زیرا در هر لحظه باتوجه به بارش‌ها و ورودی آب، می‌توان میزان مصرف آب را مدیریت کرد.

صادقی بیان کرد: منابع آبی در دسترس است، اما میزان مصارف مجهول است و نمی‌توان آن را مدیریت کرد، بنابراین لازم است کنتور‌های هوشمند هرچه سریع‌تر در تمامی حوزه‌ها نصب شوند.

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه وضعیت ذخیره آب در سد‌های استان با توجه به گنجایش آن‌ها مطلوب است، اظهار کرد: با توجه به بارندگی‌های صورت گرفته در اسفندماه سال گذشته و فروردین سال‌جاری، مخزن سد چشمه‌زنه تکمیل و سرریز کرد، همچنین در پشت سد سورک حدود ۵ میلیون‌مترمکعب آب ذخیره شده که باعث تقویت آب‌خوان‌های دشت کیار شرقی و غربی می‌شود.

وی ادامه داد: همچنین ذخیره سد چغاخور نیز حدود ۴۹ میلیون‌متر مکعب آب و ذخیره سد ناغان هم بالای یک و نیم میلیون‌متر مکعب است.

صادقی عنوان کرد: منابع آب‌های سطحی و آب‌های زیر زمینی ۲ مقوله متفاوت هستند، وضعیت ذخیره منابع آب زیرزمینی در استان مطلوب نیست و وضعیت خوبی ندارد، اما در روان‌آب‌ها وضعیت سال جاری مطلوب است.