شیرمردی: پرتو‌های هسته‌ای را برای حل مشکلات زندگی مردم به میدان آوردیم

به گزارش مجله خبری نگار، سید پژمان شیرمردی معاون سازمان انرژی اتمی و مدیر‌عامل شرکت توسعه کاربرد پرتو‌ها، با اشاره به اقدامات همه جانبه سازمان انرژی اتمی در توسعه فناوری هسته‌ای در چرخه زندگی مردم اظهار کرد: مهمترین هدفی که ما در سال ۱۴۰۲ در راس کار خود قرار دادیم ارتقاء سهم و جایگاه فناوری صلح آمیز هسته‌ای در زندگی مردم بود یعنی به نحوی حرکت کردیم که آثار این فناوری به صورت ملموس‌تر و مشخص‌تر در زندگی مردم نشان داده شود.

بخش بزرگی از مردم ما تصور می‌کردند فناوری هسته‌ای تنها متعلق به حوزه انرژی است و در راستای تولید برق مورد استفاده قرار می‌گیرد و بخش کوچکی هم با یک نگاه بدبینانه فناوری هسته‌ای را مربوط به تسلیحات نظامی می‌دانند، این در حالی است که واقعیت‌های هسته‌ای چیز دیگری بود و ما حقیقتا در ۱۴۰۲ مصمم بودیم ابعاد کاربردی‌تر و ملموس‌تر این انرژی را در زندگی مردم نشان دهیم و در این راستا موفقیت‌هایی را کسب کردیم.

در سالی که گذشت ۲ رویکرد مهم مدیریت بحران (یعنی در اصل ساخت تجهیزات و موادی که به نحوی می‌تواند در بحران‌ها کمک کننده باشد) و دوم موضوعاتی که کیفیت زندگی مردم را افزایش داده و خیلی هم مرتبط با بحران نباشد را در پیش گرفتیم و توفیقات خوبی هم حاصل شده است. در حقیقت باید بدانیم که پرتو‌ها نقش بسیار مهمی در تامین امنیت غذایی و محافظت از محیط زیست دارند.

در راستای حفظ امنیت غذایی، در هرمزگان دستگاهی رونمایی شد، کارکرد اصلی این دستگاه چیست؟

شیرمردی: یکی از مشکلاتی که از حوزه کشاورزی کشور به ما گزارش شده بود بحث حمله سوسک سرخورطومی حنائی بود که استان‌های جنوب کشور را درگیر کرده بود البته این حشره موذی حدود بیش از ۲۰ سال پیش از استان‌های شرقی به کشور حمله و نخلستان‌های مختلف را درگیر کرده بود.

بخش‌های مختلف حوزه کشاورزی از روش‌های متعددی مثل استفاده از سموم و آفت کش‌ها و روش‌های فیزیکی برای کنترل این آفت انجام شده است، اما قابلیت نابودی این حشره را نداشتند، در همین راستا در تیرماه سال ۱۴۰۲ یک تفاهم‌نامه سه جانبه بین استانداری هرمزگان، سازمان جهاد کشاورزی استان هرمزگان و شرکت توسعه کاربرد و پرتو‌های سازمان انرژی اتمی امضا شد که طی آن متعهد به ساخت یک دستگاه با استفاده از امواج ماکرویو شدیم که قابلیت کنترل این حشره را دارد.

این دستگاه چه ویژگی منحصربه‌فردی دارد؟

شیرمردی: این دستگاه نه نمونه داخلی دارد و نه نمونه خارجی، البته در دنیا کشور‌هایی مانند اسپانیا این دستگاه را با رویکرد کنترل همین سوسک و سوسک‌های مشابه که تنه خوار بوده و به درختان پالم، درختان نارگیل، موز و نخل آسیب می‌زنند، ساخته‌اند، اما به کشور‌های دیگر خصوصا ایران نمی‌دهند؛ در همی راستا ما با یک رویکرد جهادی و بدون نمونه اولیه که بخواهیم بر روی آن مهندسی معکوس انجام دهیم، دانش ساخت دستگاه را به دست آوردیم، بدون داشتن نمونه خارجی و امروز الحمدلله در کوتاه‌ترین زمان و با کمترین هزینه اولین دستگاه رینگ ماکرویو را با عنوان «آریو رینگ» ساخته و تحویل سازمان جهاد کشاورزی استان هرمزگان دادیم.

آیا برنامه‌ای برای ساخت دستگاه‌های بیشتر در راستای حمایت از کشاورزان جنوب کشور دارید؟

شیرمردی: استان‌های جنوبی کشور مانند خوزستان مانند فارس، بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و کرمان استان‌هایی هستند که می‌توانند در معرض حمله این آفت مضر باشند که در حال حاضر برای این کار استان هرمزگان پیش قدم شده است، اما در استان‌های کرمان و سیستان و بلوچستان هم به درخت‌های نخل آسیب وارد شده است.

ما معتقدیم با ساخت این دستگاه در مقیاس انبوه می‌توانیم در آینده نزدیک انشالله کمک خوبی به بخش کشاورزی کشور کنیم، ما امروز آگاهیم که به هر حال بخش مهمی از زندگی و اقتصاد مردم جنوب کشور وابسته به این درخت مهم است و اگر به دنبال نگهداشت و حفظ مردم در جنوب کشور و در استان‌های یاد شده هستیم یکی از روش‌های آن حفاظت از منابع طبیعی جنگل‌ها و همچنین درختانی است که برای مردم عزیزمان آورده دارد.

اگر قرار بر واردات آریورینگ بود چه میزان باید هزینه می‌کردیم؟

شیرمردی: در رابطه با اینکه نمونه ساخت داخل با نمونه خارجی تا چه میزان اختلاف قیمت دارد، باید به این نکته تاکید کنم که کشور‌ها به راحتی این دستگاه را نمی‌فروشند بلکه به کشور‌های دیگر اجاره می‌دهند، اما با توجه به ارزیابی‌هایی که صورت گرفته و بررسی تصاویر دستگاه (ما نمونه اصلی این دستگاه را از نزدیک ندیده‌ایم و هر چه بوده تصاویر آن است)، در مراحل طراحی و ساخت دستگاه با ادعا می‌توانم بگویم توان این را داریم که با یک سوم قیمت نمونه خارجی آن را ساخته و تحویل دستگاه‌های مربوطه دهیم.

با توجه به اینکه کشور‌های همسایه ایران نیز کانون درخت نخل هستند، آیا امکان صادرات این دستگاه وجود دارد؟

شیرمردی: سوال خوبی را مطرح کردید، در رابطه با کشور‌های همسایه ما که نخل‌خیز هستند، این توانمندی را داریم که انشالله در صورت تقاضای کشور‌های حاشیه خلیج فارس به تعداد بالا این دستگاه را ساخته و تحویل دهیم؛ در این راستا هم طی جلساتی که برگزار شده با حضور تجار خارجی دستگاه معرفی و رایزنی‌هایی صورت گرفته است.

یکی از مشکلات ما در صنعت غذایی کشور آفت زدگی و دورریز محصولات کشاورزی است، آیا صنعت هسته‌ای می‌تواند کمک کننده باشد؟

شیرمردی: امروز متاسفانه بخش مهمی از محصولات کشاورزی ما در انبار‌ها به دلیل وجود برخی از حشرات و همچنین میکروب‌ها آسیب می‌بینند، در همین راستا و با بررسی ابعاد مختلف سال ۱۴۰۲ دستگاه «ماکرویو آفت زدای آروان» طراحی و ساخته شده است. این دستگاه قادر است بخش مهمی از حشرات و آفات را از بین برده و مدت زمان انبارمانی این محصولات رو افزایش دهد، با این روش که یک دستاورد مهم است امکان کاهش ضایعات محصولات کشاورزی در انبار‌ها کم می‌شود خصوصا اینکه حدود ۳۰ درصد از محصولات کشاورزی کشور به دلیل مشکلات نگهداری، انتقال و مواردی از این دست به ضایعات تبدیل می‌شوند و این دستگاه می‌تواند به اقتصاد کشور و مسئله ایمنی و امنیت غذایی مردم کمک کند.

در ابتدای صحبت‌ها به نقش پرتو‌ها در حفظ محیط زیست اشاره کردید، چه اقدامی برای حفظ محیط زیست کرده‌اید؟

شیرمردی: دو موضوع ریزگرد‌ها و بحران کم‌آبی از جمله مشکلات زیست محیطی هستند که کشور ما سال‌هاست با آن دست و پنجه نرم می‌کند؛ در همین راستا کار‌های مطالعاتی زیادی انجام شده است؛ ما در سازمان انرژی اتمی محصولی ساخته‌ایم که در مرحله انجام طرح‌های پایلوت بزرگ قرار دارد تحت عنوان «مالچ ژله‌ای»؛ این مالچ ژله‌ای دارای ساختار غیرنفتی بوده و دوست‌دار محیط زیست است.

مالچ ژله‌ای می‌تواند با قرار گرفتن بر روی ریزگرد‌ها و همچنین بیابان‌ها اجازه حرکت ریزگرد و خیزش ریزگرد و خاک را نمی‌دهد و از طرف دیگر توان جذب آب‌های سطحی و هدایت آن به داخل زمین را دارد که این کار علاوه بر جلوگیری از ایجاد سیلاب به افزایش منابع آبی زیرزمینی که امروز کمبود آن یکی از مشکلات اساسی کشور به حساب می‌آید، کمک کند، ما بر روی این محصول بسیار تاکید داریم، زیرا با استفاده از پرتو‌های الکترون ساخته شده‌اند و قاعدتاً ماده شیمیایی اضافه‌ای در آن وجود ندارد که به محیط زیست و گیاهان آسیب وارد کند و همین ویژگی منحصربه فرد مالچ ژله‌ای آن را از نمونه‌های خارجی و داخلی متمایز می‌کند. ما این توانایی را داریم که علاوه بر تامین نیاز داخل محصول خود را صادر کنیم و برای کشور ارزآوری داشته باشیم.

بخش‌های مختلف چقدر پای کار تولید و صادرات محصولات استراتژیک هسته‌ای هستند؟

شیرمردی: در بحث همکاری‌ها اگر بخواهم شفاف بگویم همکاری کامل نیست، یکی از موانعی که ما امروز با آن مواجه هستیم متاسفانه روند کند صدور مجوز‌ها است. به عنوان نمونه، ما دانش فنی تولید سوپر جاذب بهداشتی را برای استفاده در پوشک تولید کرده‌ایم و این آمادگی را هم داشتیم در صورتی که ماده اولیه توسط مجموعه پتروشیمی کشور تأمین شود، سوپرجاذب را به تولید انبوه برسانیم، اما هنوز منتظر دریافت مجوز‌های آن مانده‌ایم. ما معتقدیم اگر توانایی تولید یک محصول در داخل کشور را داریم و این محصول قابلیت ارتقا دارد و می‌تواند با کیفیت بالا در اختیار مردم قرار گیرد باید همه دستگاه‌ها با یکدیگر همکاری کنند و کشور از واردات آن بی‌نیاز شود.

گاهی شاهد این مسئله هستیم که یک محصول راهبردی آزمایشات خود را به خوبی پشت سر گذاشته است، اما در مسیر اخذ مجوز درجا می‌زند و از این دست هم نمونه‌های بسیاری وجود دارد، یکی از مواردی که می‌توان به آن اشاره کنم پودر بندآورنده خون است، این محصول تست آزمایشگاهی شده است، همچنین پزشکان جراح نیز کار تحقیقاتی را به صورت بالینی و بر روی بیمار انجام داده‌اند و حتی اذعان کرده‌اند که این محصول از نمونه خارجی (آمریکایی) بهتر است، با وجود تمام مستندات علمی، اما هنوز منتظر صدور مجوز تولید این محصول هستیم.

فکر می‌کنید چه ابزاری می‌تواند این بخش‌ها را پای کار بیاورد؟

شیرمردی: اولین نکته مهم این است که ما به تولید ملی بیش از واردات اهمیت دهیم، باید دغدغه حمایت از تولیدات علمی در کشور جدی‌تر شود. در حالی که محصولات تولید شده در سازمان انرژی اتمی حقیقتا بر اساس نیاز کشور است، یعنی ما تمام تحقیقات خود را به سمت تولید محصول و نتیجه گرا بودن آن سوق میدهیم، قاطعانه عرض می‌کنم که دانشمندان حوزه هسته‌ای از انجام تحقیقات پیش پا افتاده که فقط تولید کاغذ و تولید مقاله کند دور هستند؛ بنابراین انتظار داریم از مجموعه‌ای که مطابق سیاست‌های نظام عمل کرده، نتیجه‌گرا بوده و تلاش می‌کند تا با تولید محصول و ارائه خدمات بخشی از مشکلات کشور را حل کند، حمایت ویژه‌تری شود.