دیگردوستی؛ بهترین شکل کمک کردن است

به گزارش مجله خبری نگار،مهدی فیضی امشب در نشست انتقال تجربه با موضوع خیررسانی آگاهانه و اثربخش با عنوان «راستا؛ خیر موثر» که در فرهنگ‌سرای جهاد دانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد، اظهار کرد: مساله کمک موثر امروز بیش از گذشته مهم است.

وی با بیان اینکه دیگردوستی موثر یک جنبش جهانی است، عنوان کرد: این جنبش سال‌هاست شروع شده، البته در ایران هنوز در آغاز خود قرار دارد. این جنبش دنبال شواهدی می‌گردد که نه فقط کمک کنیم، بلکه چگونه به بهترین و موثرترین شکل کمک کنیم.

فیضی بیان کرد: بین آدم‌ها از نظر دریافت کمک هیچ تفاوتی وجود ندارد. ما باید بین آدم‌ها بی‌طرف باشیم و نگاه نکنیم که دریافت‌کننده کیست و بر مبنای آن موثرترین کار را انجام دهیم. ما باید منفعت همه گروه‌ها را در نظر بگیریم و سوگیری خاصی نداشته باشیم.

استادیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص اقتصاد نیکوکاری عنوان کرد: شاید در ابتدا ترکیب نامتجانس به نظر برسد. وقتی از اقتصاد صحبت می‌کنیم، مخاطب ما آدم‌های خودخواه هستند، اما در دنیای واقعی عرضه و تقاضایی برای کمک است. ما اقتصادی‌ها یاد گرفتیم که بگوییم هرجا عرضه و تقاضایی است، بازاری وجود دارد. وقتی در اقتصاد بازار داریم، یک معیار به نام کارایی وجود دارد که می‌سنجیم کدام بازار خوب و کدام بد است.

وی با اشاره به اینکه موثر بودن باید در چارچوب تعریف شود، تصریح کرد: اگر من وسواس و دغدغه موثر بودن را داشته باشم، گاهی این وسواس باعث می‌شود که کمک نکنم. در رویکرد موثر، شاید موثر بودن جایی است که دسترسی فیزیکی به آن نداریم و هیچ‌وقت نمی‌بینیم نتیجه آنچه انجام دادیم چه شد. نبود این چرخه بازخورد بین خیر و اتفاق خوب باعث می‌شود خیر حس خوب و بازخورد نگیرد و شاید کمتر کمک کند.

فیضی افزود: باید توجه کنیم خیر حس خوبی از کمک خود داشته باشد. گاهی این موثر بودن باعث می‌شود احساس خوب فدا شود. ما در نگاه موثر بودن به دنبال بهترین مکان تأثیر می‌گردیم. این انسان‌دوستی تلسکوپی است و این خطر را دارد که شاید از نزدیکان، حاشیه شهر و همسایگان خود غافل شویم با این توجیه که به طور مثال در گوشه آفریقا موثرتر خواهیم بود.

استادیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد گفت: مقایسه حوزه‌های مختلف نوع‌دوستی در عمل کار دشواری است. ما دو مدل نوع‌دوستی داریم که یکی دیگردوستی محض یا اخلاقی است که فرد بدون چشم‌داشت کار انجام می‌دهد و دغدغه دیده شدن ندارد. آن سر طیف نیز فرد کاری می‌کند که بقیه ببینند. ما در دیگردوستی موثر باید حواسمان باشد از کدام نقطه طیف صحبت می‌کنیم.

وی ادامه داد: این دو متفاوت هستند؛ زیرا کسی که دغدغه دیده شدن ندارد برایش سخت است به موثر بودن فکر کند، اما کسی که دغدغه دیده شدن دارد برایش آسان‌تر است دنبال موثر بودن باشد. ما بحثی به نام مسئولیت اجتماعی داریم که در مسئولیت اجتماعی باید دنبال سود، مردم و زمین باشیم. این همان چیزی است که می‌توان در مورد نوع‌دوستی موثر به آن توجه کرد.

فیضی خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین انتقاداتی که به کمک موثر وجود دارد و کمتر به آن پرداخته شده، معضل ناهماهنگی است. اگر تک تک ما از زاویه خودمان موثرترین کمک خیر را انجام دهیم هیچ تضمینی نیست از بالا که نگاه می‌کنیم موثرترین کمک‌ها انجام شده باشد.

استادیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: صرفا توصیه به افراد که دنبال موثرترین شیوه کمک باشند، کمک‌کننده نیست، بلکه هماهنگی بین کمک‌ها نیز لازم است. این معضل ما در سطح کلان است که به طور مثال کمیته امداد و بهزیستی یا همه به یک نفر کمک می‌کنند یا به یک نفر هیچ کس کمک نمی‌کند و ناهماهنگی اتفاق می‌افتد.

وی با بیان اینکه در ایران کمک موثر به یک معنا بحث لاکچری بوده و به یک معنا نیز مهم است، عنوان کرد: به این معنا مهم است که باید دنبال یک گام موثرتر بودن باشیم نه بهترین موثر بودن؛ زیرا امری محال است که چند دلیل دارد. اول اینکه خیریه‌ها برنامه مشخص و مدون ندارند که چه کاری انجام دهند. خیریه‌ها در دنیا تخصصی هستند، بنابراین مهم است بدانند چه هدف و برنامه‌ای دارند.

فیضی افزود: دوم اینکه داده داشته باشند. هنوز در ایران راه زیادی مانده که به موثر بودن از لحاظ خیرین نگاه کنیم؛ زیرا این موارد را نداریم. شفافیت مالی نیز در این زمینه مهم است. سازمانی می‌خواهیم که خیریه‌ها را رتبه بندی کند، اما این سازمان را نداریم. البته در تهران اقداماتی در این زمینه انجام شده که اطلاع‌رسانی نشده است.

استادیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: خیر باید بداند که دوره کمک شهودی تمام شده و باید بپذیرد همه تلاش‌هایی که انجام می‌دهد ممکن است چندان هم موثر نباشد. فراتر از نیت‌های خوب نیازمند شواهد هستیم که آن نیت‌های خوب منجر به عمل‌های خوب شده است. این مسیری جهانی بوده و ما نیز باید این مسیر را طی کنیم.

وی ادامه داد: امروز بیش از همیشه موثر بودن مهم بوده؛ زیرا تقاضا برای کمک خیرین بیش از همیشه است و از طرف دیگر عرضه کمک خیریه بسیار کمتر شده، بنابراین تعادل کمک خیریه نسبت به سال‌های قبل وضعیت خوبی ندارد، به همین دلیل در این شرایط موثر بودن بسیار مهم است.