در کوچه‌ پس‌کوچه‌های قهر و آشتی

به گزارش مجله خبری نگار، انسان موجودی اجتماعی است و هر رفتاری از او ممکن است باعث دلخوری یکی از اطرافیانش شود. گاهی ما رفتاری از دیگران می‌بینیم که به ما برمی‌خورد و تصمیم می‌گیریم با یک نفر برای یک مدت کوتاه یا طولانی، دیگر هیچ صحبت و ارتباطی نداشته باشیم. چنین مسائلی مربوط به دیروز و امروز هم نیست؛ از گذشته‌های دور بوده و در آینده هم قطعا وجود خواهد داشت.

به تازگی تصاویری از کوچه‌های آشتی‌کنان شهر یزد در شبکه‌های‌اجتماعی پربازدید شده است که می‌تواند فرصت خوبی برای مرور آداب آشتی باشد. شهر یزد دیدنی‌های فراوانی دارد و تمام شهر را می‌توان یک اثر تاریخی دانست. یکی از جاذبه‌های این شهر که هر گردشگری حتما باید ببیند، کوچه‌های آشتی‌کنان است. کوچه‌هایی که مثل هزارتویی به هم راه دارند و به اندازه‌ای به هم پیچ می‌خورند تا یک شبکه بزرگ از کوچه‌های به هم وصل شده را بسازند. محله فهادان در بافت قدیمی یزد، پر است از کوچه‌های تنگ و باریک با دیوار‌های خشت و کاهگلی با طاق‌های مسقف که به آن‎ها ساباط می‌گویند. عرض برخی از این کوچه‌ها فقط برای عبور یک نفر کافی است.

باریک بودن کوچه‌ها باعث می‌شود تا مردمی که رد می‌شوند، به هم برخورد کنند و این برخورد باعث نزدیکی و صمیمیت بین آن‌ها شود. اگر این دو نفر قبلا با هم کدورتی داشته و قهر باشند این تماس و خنده‌دار بودن این وضعیت، ناخودآگاه می‌تواند بهانه‌ای برای پایان قهر آن‌ها شود. برای همین لقب کوچه‌های آشتی‌کنان به این کوچه‌های باریک و مسقف داده‌اند. البته گفته می‌شود که دلیل ساخت این کوچه‌های باریک با دیوار‌های کاهگلی و بلند، جلوگیری از نفوذ سرمای زمستان و گرمای کویری تابستان، مصون ماندن از توفان شن و... بوده است. با این توضیحات و در پرونده امروز زندگی‌سلام درباره تعریف قهر کردن خواهیم گفت. سپس با کمک یک روان‌شناس به این سوال پاسخ می‎دهیم که چطور فضای سرد قهر را بشکنیم و درخواست آشتی بدهیم؟ در پایان از مواجهه اصولی با درخواست آشتی از سمت دیگران هم خواهیم گفت. با ما باشید.

قهرکردن؛ رفتاری منفعل و پرخاشگرانه

ما انسان‌ها به طور کلی نیاز داریم مورد توجه قرار بگیریم، درک شویم و قدرمان دانسته شود. وقتی به این نیاز‌ها جواب داده نشود، ممکن است ناراحت و عصبانی شویم یا احساس تنهایی کنیم. در مواجهه با این احساسات منفی، افراد مختلف واکنش‌های مختلفی از خودشان نشان می‌دهند که یکی از آن‌ها قهرکردن است. افراد در ارتباط با یکدیگر ممکن است به اختلافاتی برسند یا حرف‌هایی بزنند و کار‌هایی انجام دهند که برای طرف مقابل خوشایند نباشد.

زمانی‌که فردی از رفتار یا عمل شخص دیگری دلخور می‌شود، قدم اول روبه‎رو شدن با شخص مدنظر و بیان علت دلخوری، ریشه‌یابی و حل و فصل آن است. اما این کار بدون شک نیازمند شجاعت و درک و رشد شخصیتی بالایی است که هرکسی آن را دارا نیست. درنتیجه عده‌ای از ما، زمانی که از چیزی ناراحت می‌شویم یا حس می‌کنیم به ما توهین شده‌است، به جای روبه‎رو شدن با مسائل شروع به تحلیل و بررسی غلط آن در ذهن خود می‌کنیم. در نتیجه این فرایند غلط و یک طرفه به قاضی رفتن، ممکن است عصبانی‌تر و ناراحت‌تر شویم، به فکر انتقام بیفتیم، رفتار پرخاشگرانه از خود نشان دهیم یا کناره‌گیری کنیم و ترجیح دهیم دیگران را از هم‌صحبتی خود محروم و رفتار منفعل-پرخاشگر قهرکردن را انتخاب کنیم.

چرا بعضی‌ها مدام قهر می‌کنند؟

از علت‌های روانی قهر کردن زیاد و نحوه برخورد صحیح با چنین افرادی گفتیم

قهر نکردن و روبه‌رو شدن با مسائل شجاعت و درک بالایی می‌طلبد. افرادی که نمی‌توانند علت دلخوری‌شان را به روش درستی نشان دهند، متوسل به قهر کردن می‌شوند. قهرکردن می‌تواند علت‌های روانی زیادی داشته باشد که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره خواهد شد.

احساسات آسیب‌پذیر وجود احساسات آسیب‌پذیر در بعضی افراد سبب می‌شود سعی کنند به هر روشی شده از احساسات‌شان دفاع کنند؛ چراکه همواره حس می‌کنند دیگران قصد آسیب‌زدن یا توهین به آنان را دارند.

قبول نکردن بار مسئولیت قهرکردن گاهی اوقات راهی برای قبول نکردن بار مسئولیت است. افرادی هستند که به دلیل فرار از سرزنش شدن یا مورد بازخواست قرارگرفتن یا صرفا به این دلیل که نمی‌خواهند مسئولیت کار‌های خود را برعهده بگیرند، به قهر کردن متوسل می‌شوند. آن‌ها با این کار مسئولیت را از خود سلب می‎کنند و با خیال راحت به سرزنش اطرافیان می‌پردازند تا خودشان مقصر جلوه نکنند.

ناتوان در بیان مشکلات افراد دیگری که زیاد قهر می‌کنند کسانی هستند که توانایی بیان مشکلات خود را ندارند. آن‌ها در موقعیت‌های مهم، می‌رنجند، ولی حرفی نمی‌زنند و خودشان را عادی جلوه می‌دهند. این افراد بعد از مدتی با افزایش فشار روانی ناشی از رنجیدن و بروز ندادن، همچون کودکان قهر می‌کنند.

حربه‌ای برای رسیدن به خواسته علاوه‌بر این افرادی هم هستند که از قهرکردن به عنوان حربه‌ای برای رسیدن به خواسته‌های خود استفاده می‌کنند. مثلا یک روز تمام از حرف‌زدن با شما خودداری می‌کنند و تا زمانی که به درخواست آن‌ها پاسخ مثبت ندهید، دست از این کار نمی‌کشند.

نحوه صحیح برخورد با افرادی که مدام قهر می‌کنند

افرادی که به هر دلیل کوچک یا بزرگی به قهرکردن متوسل می‌شوند، با وجود تمام نگرانی و آسیبی که برای شما و خودشان پدید می‌آورند، پیش از هرچیزی خودشان را در معرض اضطراب و ناراحتی قرار می‌دهند و نیاز به کمک دارند. پس نحوه صحیح برخورد با افرادی که زیاد قهر می‌کنند کمک کردن به آن‌هاست. این کمک هرگز نباید تن دادن به خواسته‌های آن‌ها باشد چرا که این شیوه به شخص می‌فهماند که روش قهرکردنش در حقیقت جواب می‌دهد و درنتیجه نه تنها از این رفتار دست نمی‌کشد، بلکه بیشتر به کارش ادامه می‌دهد.

راه‌کار‌ها از فردی به فرد دیگر متفاوت است چرا که افراد همان طور که گفته شد به دلایل مختلف قهر می‌کنند، اما در قدم اول سعی کنید تهدید‌های‌شان را زیاد جدی نگیرید. افرادی که برای رسیدن به خواسته‌هایشان قهر می‌کنند، سعی دارند مسئولیت بلوغ احساسی خود را به گردن دیگری بیندازند. در این مواقع سعی کنید زیاد حرف‌هایشان را جدی نگیرید چرا که این افراد وقتی ببینند شما خسته شدید و واکنش مدنظر آن‌ها را نشان می‌دهید به هدف‌شان می‌رسند و فکر می‌کنند می‌توانند با قهرکردن به هر خواسته‌ای که دارند برسند و قهر کردن به ابزاری برای رسیدن به خواسته‌هایشان تبدیل می‌شود.

پس زیاد جدی نگیرید تا خودشان از کارشان خسته شوند. همچنین لزومی ندارد هر رفتاری را تحمل کنید. اگر پا به پای کسی که قهر می‌کند حرکت کنید و هرگز تصمیمی برخلاف خواسته او نگیرید کسی که در نهایت متضرر می‌شود خود شمایید. رفتار فریبکارانه در این افراد باعث می‌شود بعد از مدتی به کسی تبدیل شوید که همیشه در حال راضی نگه‌داشتن دیگری است.

به جای این کار به کسی که قهر می‌کند نشان دهید رفتاری که در پیش گرفته اشتباه است و اجازه ندارد با شما این طور رفتار کند. قهرکردن در بعضی افراد جنبه ناخودآگاه دارد، این افراد راه دیگری برای رسیدن به خواسته‌های خود نمی‌بینند. شما به عنوان کسی که به اشتباه بودن این روش آگاهید سعی کنید به او کمک کنید. اگر غلط بودن رفتارهایش را به او گوشزد می‌کنید راه درست و رفتار صحیح را هم به او بگویید. توضیح دهید که به عنوان دوست یا همکار یا ... نیاز دارید با شما چطور رفتار شود و عادت بد قهر کردن چطور می‌تواند به رابطه‌تان آسیب جدی وارد کند. بگویید که همان طور که شما با احترام با آن‌ها برخورد می‌کنید، انتظار چنین رفتاری را هم دارید.

خشنودی شیطان در تداوم قهر

آیت‌ا... جوادی آملی در مفاتیح‌الحیاه می‌نویسد که اصلاح میان مردم که در قرآن بر آن تاکید شده است و دوری از تفرقه، آثار مثبت دنیوی و اخروی، فردی و اجتماعی دارد که در این جا به چند نمونه از آن‌ها اشاره می‌شود.
رسول خدا (ص) فرمود: برای مسلمان جایز نیست بیش از سه روز از برادر مسلمان خود قهر کند. همچنین فرمود: دشمن همدیگر نشوید و حسد و کینه نورزید و از یکدیگر روی نگردانید.‌ای بندگان خدا! با هم برادر باشید. امام صادق (ع) فرمود: وقتی دو مسلمان با هم قهر می‌کنند، شیطان شادمان می‌شود. همچنین فرمود: هرگاه دو مسلمان از یکدیگر جدا شوند (قهر باشند)، شیطان پیوسته شادمان است و، چون آن دو آشتی کنند، زانوان شیطان به لرزش می‌افتد و بندهایش از هم جدا می‌شوند و فریاد برمی‌آورد: وای بر من از هلاکتی که بدان گرفتار شدم.

ممنوعیت تفرقه‌افکنی و فتنه و فساد

پرهیز از تفرقه، فتنه و فساد اجتماعی از مسائل بسیار مهم اسلام در بُعد اخلاق اجتماعی به شمار می‌آید و تحقق آن آثار مثبتی، چون آرامش، وحدت، محبت و پیشرفت مادی و معنوی برای افراد و جامعه در بردارد، از همین رو همواره مورد توجه و اهتمام رسول خدا (ص) و ائمه اطهار (ع) بوده است و آن بزرگواران پیوسته مردم را به این امر مهم تشویق کرده‌اند.

روزی پیامبر اسلام (ص) به اصحاب خود فرمود: آیا از چیزی به شما خبر دهم که از نماز و روزه و زکات برتر است؟ گفتند: آری،‌ای رسول خدا! فرمود: آن چیز، اصلاح میان مردم است، زیرا تیره‌شدن روابط مردم، دین را ریشه کن می‌کند؛ همچنین رسول خدا (ص) فرمود:‌ای مردم از خدا بترسید و پیوندتان را با یکدیگر اصلاح کنید.
امام باقر (ع) فرمود: شیطان پیوسته میان مومنان اختلاف می‌افکند... پس رحمت خدا بر کسی که میان دو نفر از دوستان ما الفت و صمیمیت پدید آورد.‌ای گروه مومنان! با هم الفت یابید و به هم محبت ورزید.

۷ ترفند شکستن فضای سنگین قهر

ممکن است برای هر فردی پیش بیاید که رابطه‌اش با دیگری دچار مشکل شود و اختلافاتی پیش بیاید که به ایجاد فاصله و حتی قهر بینجامد. اما در صورتی که چنین اتفاقی افتاد، برای شکستن فضای سنگین و سرد قهر باید چه کرد؟ در ادامه چند ترفند را به شما آموزش می‌دهیم.

۱- شما قدم اول را بردارید

در مرحله اول باید به اصلاح رابطه امید داشته باشید و همچنین برای دوستی دوباره منتظر نباشید تا طرف مقابل به سمت‌تان بیاید. اگر واقعا در فکر دوستی دوباره هستید، قدم اول را بردارید و به او نزدیک شوید. برای این کار می‌توانید او را به یک کافی‌شاپ دعوت کرده، یا با برقراری تماس تلفنی، دادن یک پیام در شبکه‌های‌اجتماعی و ... مقدمات آشتی را فراهم کنید. انتخاب راه درست برای نزدیک شدن به فردی که با او قهر کردید، با توجه به مشکل به‌وجود آمده بین شما دو نفر و میزان صمیمیت‌تان، متفاوت است. اما پیشقدم‌شدن شما نشان دهنده میل و اشتیاقتان به آشتی‌کردن است و مسیر را هموار می‌کند.

۲- از عذرخواهی فرار نکنید

اگر به این جمع‌بندی رسیدید که در تمام یا بخشی از ماجرای پیش آمده مقصر هستید، به همان میزان عذرخواهی کنید. مثلا بگویید: «من نباید آن توهین را به شما می‌کردم و عذرخواهی می‌کنم». البته توصیه می‌شود درباره بحثی که بین شما پیش آمده، احساسات‌تان را بیان کنید، اما اجازه ندهید که بحث دیگری بین شما به وجود آید و به او بگویید که آن روز می‌توانستید کنترل بهتری روی موضوع داشته باشید، اما شرایط جور دیگری رقم خورده است.

۳- اگر با بی‌محلی مواجه شدید...

در اقدام به دوستی مجدد اگر در مراحل اول با بی‌محلی طرف مقابل مواجه شدید یا این که دوست‌تان جواب پیام یا نامه یا تماس شما را نداد، ناامید نشوید و دوباره تلاش کنید؛ جوری رفتار کنید که شما را مشتاق نشان دهد و سماجت‌تان را نشان ندهد. در این راه با کمال احترام و خونسردی رفتار کنید تا طرف مقابل فکر نکند که قصد کلافه کردن و اذیت کردن او را دارید.

۴- از نفر سوم کمک بگیرید

گاهی تلاش شما برای صحبت با فردی که مدتی با هم قهر بودید، جواب نمی‌دهد. در این مواقع توصیه می‌شود از کمک یک دوست مشترک استفاده کنید و قرار ملاقات سه نفره ترتیب دهید. اما می‌دانید که رابطه شما مثل قبل نیست و مطمئنا صمیمیت گذشته را دیگر ندارید؛ پس در قرار ملاقات‌تان انتظار رفتار صمیمی مثل قبل را نداشته باشید و مدت زمان ملاقات را کوتاه در نظر بگیرید.

۵- شنونده خوبی باشید

احترام گذاشتن یکی از موارد مهم در ایجاد رابطه دوباره و آشتی کردن است. پس برای آشتی با رفیق خود با او با احترام رفتار کرده و به دقت به صحبت‌هایش گوش کنید و تمام تلاش خود را برای درک احساس و افکار او به کار ببندید. در این راه از دیدگاه دوست‌تان به ماجرا نگاه کنید تا بتوانید بهتر او را درک کنید. شنونده خوب بودن همیشه روشی موثر برای بازگو کردن دلخوری‌ها توسط دیگران است.

۶- از خاطرات در جلسه آشتی بگویید

دوستان صمیمی، همکاران قدیمی و ... همیشه خاطرات خوبی با هم دارند. پس برای آشتی به جو سنگین ملاقات اول توجه نکنید و خاطرات زیبایی را که با هم داشته‌اید بیان کنید تا کمی جو آرام شود و صمیمیت دوباره پیش آید. مرور خاطرات در هر صورت باعث می‌شود تا دوستان از کنار هم بودن لذت بیشتری ببرند.

۷- یکدیگر را از ته دل ببخشید

همچنین یکی دیگر از ترفند‌های آشتی، بخشیدن طرف مقابل است. به عبارت دیگر قدم بعد از عذرخواهی، بخشش است. شما باید طرف مقابل را عمیقا و از ته دل ببخشید. اگر دوست‎تان از شما عذرخواهی نکرده است باز هم او را ببخشید. این موضوع نشان دهنده رشد احساسات در شما و قدرت بالایتان است. البته وقتی بعد از مدت‌ها مجددا دوستی شما شکل گرفته است نباید انتظار احساسات قبل را از دوست خود داشته باشید. پس باید ارزش‌گذاری را باردیگر به رابطه برگرداند. دو طرف باید حقیقتا دوستی مجدد را پذیرفته و در این رابطه زمان کافی به هم بدهند تا احساسات آسیب دیده‌شان ترمیم شود.

منبع: خراسان